Performans Görevi

Performans, bir bireyin elde edindiği bilgi ve becerileri kullanarak yeni bir ürün ortaya koyarken gösterdiği çabadır. Performans görevleri; öğretim programında öngörülen eleştirel düşünme, problem çözme, okuduğunu anlama, yaratıcılığını kullanma, araştırma yapma gibi öğrencinin bilişsel, duyuşsal, psiko-motor alandaki becerilerini aynı anda kullanmasını, geliştirmesini ve bir ürünün ortaya konmasını gerektiren çalışmalardır (MEB, 2009-a: 110).

Performans görevi, yazılı ya da sözlü cevapların üretilmesiyle öğrencinin başarısını sergilemesine yardımcı olan bir durum belirleme etkinliğidir. Performans görevi, öğrencinin ürünü oluştururken geçirdiği süreci belirlemede kullanılmaktadır. Performans görevinde, öğrencilerin doğrudan bir öğrenme amacına yönelik bir başarıyı sergilemeleri gerekmektedir (Nitko, 2004: 238).

Performans görevleri, cevabını öğrencilerin yapılandırdığı bir görev, bir problem ya da açık uçlu bir soru olabilir. Bu görevi öğrenciler yapılandırırken nasıl planladığını, hangi stratejileri kullandığını, verileri nasıl topladığını ve organize ettiğini, nasıl örneklediğini, genellemelere nasıl ulaştığını, kısmi ve geçici çözümleri nasıl değerlendirdiğini ve cevaplarını nasıl savunduğunu da gösterir (MEB., 2009-a: 110).

Performans görevleri 2004-2005 öğretim yılından itibaren yapılandırmacı eğitim anlayışının uygulanmaya başlamasıyla birlikte ülkemizde ilk olarak performans ödevi olarak kullanılmaya başlanmış ve programda öngörülen eleştirel düşünme, problem çözme, okuduğunu anlama, yaratıcılığını kullanma, araştırma yapma, gibi öğrencinin bilişsel duyuşsal, psiko-motor alandaki becerilerini aynı anda kullanmasını, geliştirmesini ve bir ürünün ortaya konmasını gerektiren çalışmalar olarak tanımlanmıştır. Daha sonra yapılan değişiklikle performans ödevleri, performans görevleri olarak adlandırılmış ve tanımı; “programda öngörülen eleştirel düşünme, problem çözme, okuduğunu anlama, yaratıcılığını kullanma, araştırma yapma gibi öğrencinin bilişsel, duyuşsal, psiko-motor, alandaki becerilerini kullanmasını, geliştirmesini ve bir ürün ortaya koymasını gerektiren çalışmaları kapsayan ve öğretmen rehberliğinde yaptırılan görevleri” olarak değiştirilmiştir (Çiftçi, 2010: 937).

Bu tür görevlerle, öğrencilerden derslerde kazandırılması hedeflenen üst düzey becerilerdeki gelişimlerini günlük yaşamla ilişkilendirerek göstermeleri beklenmektedir. Performans görevlerinin bir sınıftaki her öğrenciye, aynı konu başlığında ve aynı zamanda verilmesi zorunlu değildir. Performans görevleri öğrencilerin seviyesine uygun ve öğrenciler tarafından yapılabilecek nitelikte olmalıdır. Performans görevleri yapılırken öğrenciler öğretmen tarafından gözlemlenerek gereken yerlerde rehberlik edilerek yönlendirilir. Bu görevler disiplinler arası bilgi alış verişinin sağlanması ve kalıcı öğrenmelerin gerçekleşmesi için de yarar sağlar. Bu görevler gruplar halinde yaptırılarak öğrencilerin sosyal becerilerinin gelişimi sağlanmış olur (MEB., 2009-a: 110).

Performans görevi, farklı derslerde değişik uygulamalarla olabilir. Performans görevleri sınırlı cevap performansları veya kapsamlı cevap performansları şeklinde olabilir. Sınırlı cevap performans görevleri, bir işe başvurmak için bir mektup yazma, bir hikâyenin bir bölümünü sesli bir şekilde okuma veya boş olan Türkiye haritasında uygun yerleri işaretleyerek illerin ismini yazması gibi görevler olabilir. Kapsamlı performans görevinde ise öğrencinin, verilen çalışmayla ilgili verilen bilgilerin ötesinde farklı kaynaklardan bilgi toplaması gerekebilir (Linn, Gronlund, 2000: 242).

Performans görevleri, yakın çevre ve okul kütüphanesinden yararlanmayı gerektirecek, aile bireylerinden ya da uzman kişilerden bilgi almayı gerektiren araştırmalar olmalıdır. Performans görevlerinin bu yönü, araştırılan konuyu ve elde

edilen sonucun, öğrenci tarafından benimsenmesini sağlayacaktır. Araştırma yapan öğrenciler bilgiyi birçok kaynaktan araştırdıklarından dolayı araştırmacı kişilikleri gelişecektir. Performans görevlerinde, öğrencilerin derslerde kazandıkları bilgi ve becerileri günlük yaşamla ilişkilendirerek göstermeleri beklenmektedir (Bayrakçı, 2007: 26).

Milli Eğitim Bakanlığının 2006/95 sayılı genelgesinde yer alan performans görevi kapsamı şu şekildedir:

a) Performans ödevleri, kısa sürelerde yapılabilecek çalışmalardır. Bu tür ödevlerle öğrencilerin derslerde kazandırılması hedeflenen üst düzey becerilerdeki gelişimlerini günlük yaşamla ilişkilendirerek göstermeleri beklenmektedir.

b) Not çizelgesinde performans ödevlerine ait sütun sayısı üç olarak belirtilmesine rağmen, üçten fazla ya da daha az sayıda performans ödevi verilebilir. Ödev puanlarının aritmetik ortalamaları alınarak ilgili dersin yarıyıl notunun belirlenmesi için ortalamaya dahil edilir.

c) Performans ödevlerinin bir sınıftaki her öğrenciye, aynı konu başlığında ve aynı zamanda verilmesi zorunlu değildir.

d) Performans ödevleri öğrencilerin seviyesine uygun ve öğrenciler tarafından yapılabilecek nitelikte olmalıdır.

e) Performans ödevleri, öğrencilerin yarıyıl notunu etkilediğinden öğrencinin ödevi yaparken konuya ilişkin kazanımlarını gözlemleyebilmek için ödevin belirli aşamaları sınıf ortamında gerçekleştirilir ya da yapmış olduğu çalışmayı öğretmeniyle ve arkadaşlarıyla paylaşması sağlanır.

Bir performans görevi dört bölümden oluşmaktadır (Kutlu, Doğan ve Karakaya, 2008: 31-32):

 Tanımlama: Hangi derse, hangi konuya ve sınıf düzeyine ilişkin bir performans görevi olduğunu belirten ve beklenen öğrenme çıktılarının neler olduğunu gösteren bölümüdür.

 Görev: Öğrenciye yapması gereken görev ya da çözüm bulması gereken bir problem durumunun sunulduğu bölümdür.

 Yönerge: Öğrencinin çalışmaya başlamadan önce, çalışma sırasında ve çalışma sonrasında dikkat etmesi gereken durumların belirtildiği durumdur.

 Puanlama Yöntemi: Öğrencinin yaptığı çalışmanın değerlendirilmesinde kullanılacak olan dereceli puanlama anahtarı ve formların yer aldığı bölümdür.

İyi bir performans görevi hazırlanırken dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır (Kutlu, Doğan ve Karakaya, 2008: 40-44):

 Performans görevleri öğrencilerin üst düzey zihinsel becerilerini ortaya koyabilecek yapıda olmalıdır.

 Performans görevi anlaşılır, ilgi çekici ve sınıf düzeyine uygun olmalıdır.  Performans görevlerinin yönergesi açık ve net olmalı, öğrenciye çalışma

hakkında rehberlik edecek nitelikte olmalıdır.

Performans görevlerinin avantajları şu şekilde sıralanabilir (Bahar vd., 2006; akt. Çiftçi, 2010: 938):

 Performans değerlendirmede ödevi veya işi ile ilgili işlem basamaklarının uygulama adımlarını doğrudan gözlememize imkân verir.

 Doğru cevaba ulaşmak için birden fazla yol olduğunu ve yaratıcı çözümler üretilebileceğini görmemizi sağlar.

 Gerçek yaşamda karşılaşılan problemleri ve çözüm yollarını dikkate alarak tasarlandığından öğrencileri gerçek yaşama hazırlama özelliğindedir.

Performans görevlerinin sınırlılıkları şunlardır (Bahar vd., 2006; akt. Adanalı, 2008: 93-94):

 Bazı öğrencilere ilk uygulamada zor hatta korkutucu gelebilir.

 Gösterilmesi gereken performansın karmaşık olduğu durumlarda değerlendirme ölçütlerinin açık ve net ifade edilmesinde güçlükler yaşanabilir.

Öğretmenlerin öğrencilerden yapmalarını istediği performans görevleri şunlar olabilir:

 Bir gazeteye makale yazma,  Bir oyun düzenleme / planlama  Bir tiyatro oyununa eleştiri yazma,

 Bir oyun için sahne ve kostüm hazırlama,  Bir ev planı çizme,

 Bir müzik parçası çalma,  Bir dans sergileme,

 Yörelerini tanıtan bir turistik broşür hazırlama,  Mahallelerinin bir haritasını, krokisini çizme vb

Performans görevlerinde, öğretmenlerin ve öğrencilerin sorumlulukları olduğu kadar ailelerin de üzerlerine düşen görevler vardır. Çocukları yardım istediğinde veliler ev ödevlerine yardımcı olmaya çalışmalıdırlar. Bu yardım, çocuğun ödevini tamamen yapmak şeklinde değil de onu yönlendirmeye yönelik olmalıdır. Ebeveynlerin çocuklarının tüm sorularını cevaplaması mümkün olmayabilir. Bu durumda anne babalar çocuklarının sorularına ilgisiz kalmamalı, başvuru kaynaklarını göstererek uygun rehberlikte bulunmaları gerekmektedir. Öğrencilerin performans görevleri ile bazı becerilerinin geliştirilebilmesi için velilerin sınırlı şekilde yardım etmesi gerekmektedir (Cooper, 1989; Miller & Kelley, 1992; akt. Tüysüz, Karakuyu, Tatar, 2010: 113).

Performans görevlerinde tek bir cevap yoktur. Çünkü öğrenci ödevi tamamlamak için tek bir yol kullanmamaktadır. Bu nedenle de öğrencilerin performans görevleri puanlanırken değişik ölçme araçları (rubrikler, kontrol listeleri, vb.) kullanılabilir. Puanlamadan önce öğrencilere hangi ölçütlere göre değerlendirilecekleri hakkında bilgi verilmelidir. Böylece öğrenciler çalışmalarını bu ölçütlere göre yaparlar. Performans görevleri tamamladıktan ve teslim edildikten sonra öğretmen belirlediği standartlar çerçevesinde öğrenci ödevlerini puan vererek değerlendirilir. Kısaca performans görevinin geliştirilmesi sırasında, öğrenciye verilecek görev belirlendikten sonra, öğrenciye verilecek yönergelerle; ne yapılacağının, hangi malzemelerin kullanılacağının belirtilmesi; değerlendirme bölümünde ise, öğrencinin hangi ölçütlere göre değerlendirileceğinin belirtilmesi gerekir (Karagöz ve diğ., 2006; akt. Adanalı, 2008: 92-93).

Performans değerlendirme, öğrencilerin bireysel farklılıklarını dikkate alarak, onların bilgi ve becerilerini eyleme dönüştürmelerini, gerçek yaşama aktarmalarını sağlayacak durum ve görevler aracılığıyla değerlendirme yapmak biçiminde tanımlanabilir. Performans değerlendirme, dersin kazanımlarıyla ilgili olarak öğrencinin

günlük yaşamındaki problemleri nasıl çözeceğini ve problem çözmek için sahip olduğu bilgi ve becerileri nasıl kullanacağını göstermesini ister. Performans değerlendirme gözlenebilen bir performans veya somut bir ürünle sonuçlanır. Bu tip değerlendirmede öğrenci cevabı verilenler arasından seçmez, kendisi yapılandırarak bir ürün meydana getirir (MEB., 2009-a: 107).

Performans değerlendirme, öğrencilerin bireysel özelliklerini dikkate alınarak, bunları eyleme dönüştürmelerini sağlayan durum ve ödevler olarak tanımlanabilir (Ünal, 2009: 151).

Performans değerlendirme, öğrencinin bilişsel, duyuşsal, devinişsel alanlarındaki tüm becerilerini kullanmasını gerektirdiğinden öğrenmeyi kolaylaştırır (Anderson, 1998: 9; Palm, 2008: 3; akt. Anılan, 2010: 875). Ayrıca performans değerlendirme, öğretmenlere öğrencinin nasıl öğrendiğini ve öğrendiği bilgileri nasıl kullandığına ilişkin dönütler de verir (Brualdi, 1998; Arter, 1999: 32; akt.Anılan, 2010: 875).

Performans değerlendirme, öğrencilerin istenilen bir öğrenme alanındaki bilgi, beceri ve tutumlarını ölçmek için, onlara alanla ilgili bir görev verip o görevde etkililiğini geçerliği ve güvenirliği sağlamış ölçüm araçları kullanarak tespit etmektir. Performans değerlendirmelerinde üst düzeyde düşünme, problem çözme becerileri geliştirme, gerçek dünyadaki sorunlarla ilgilenme ve davranışları hem ürün hem de süreç olarak kontrol etme oldukça önemlidir (Çepni ve dig., 2007: 195).

Sosyal Bilgiler Dersi (4-5. Sınıflar) Öğretim Programı Kitabı’nda performans değerlendirme ile ilgili şunlar yer almaktadır (MEB, 2004-b: 111):

 Performans değerlendirme, öğrencilerin, öğrenme türleri gibi bireysel özellikleri dikkate alınarak, bunları eyleme dönüştürmelerini sağlayacak durum ve ödevler olarak tanımlanabilir.

 Performans değerlendirme, öğrencinin günlük yaşamındaki problemleri nasıl çözeceğini ve problem çözmek için sahip olduğu bilgi ve becerileri nasıl kullanacağını göstermesini ister.

 Performans değerlendirme süreç içine yayılmıştır, zamana bağlı değildir.  Gözlenebilen bir performans veya somut bir ürünle sonuçlanmaktadır.  Performans değerlendirmeyle öğrenciler, sınav saatleriyle

sınırlandırılmaksızın geniş bir zaman diliminde çalışma ve tekrar yapma, oluşturulan ölçülere göre yeterlik derecelerini ortaya koyma olanaklarına sahip olurlar.

 Performans değerlendirme, öğrencinin yeni bilgiyi yapılandırmasını gerektirir.

 Performans ödevlerinde, tek bir cevap yoktur. Ödevi tamamlamak için değişik yollar bulunmaktadır. Bu nedenle iyi tanımlanmış bir ölçütle değerlendirmelidir.

 Başarılı bir değerlendirme yapmak için her bir performans ödevi bir dereceleme ölçeği (rubrik) ile eşleştirilmelidir.

 Öğrenciler performans ödeviyle dereceleme ölçeğinin bir örneğini alırlar. Böylece değerlendirme sürecinde, öğrenciler kendilerinden ne beklendiğini bilerek çalışmalarını ona göre yönlendirirler. Rubrik, öğrencinin başarısı için bir yol haritasına dönüşür.

Performans değerlendirmenin belli aşamaları vardır. Bu aşamalar aşağıda sıralanmıştır (Pullu, 2008: 26):

 Amacın belirlenmesi: Performans değerlendirmede sürecin mi, sonucun mu yoksa her ikisinin birlikte mi değerlendirileceğine karar verilmelidir.

 Performans ölçütlerinin belirlenmesi: Performansın ölçütleri, öğrencinin bir etkinliği tam ve doğru bir şekilde yapması için göstermesi gereken belli davranışları tanımlar. Bu ölçütler, gözlenebilir davranış veya ortaya çıkacak ürün seklinde açık ifadelerle belirtilmelidir.

 Performansın ya da ürünün gözlemlenebileceği ortam oluşturma: Birden fazla gözlem yapılarak öğrenci performansının daha doğru ve güvenilir biçimde değerlendirmesi sağlanır.

 Performansın puanlanması: Performansın değerlendirilmesi, dereceli puanlama anahtarı ve kontrol listesi ile yapılır. Performans ölçütlerine göre yapılan puanlama işlemi performans değerlendirmede son adımdır. Puanlama yapılırken performans değerlendirmenin amacı önemli rol oynar.

Örnek Performans Görevleri ve Performans Değerlendirme Ölçeği

PERFORMANS GÖREVİ (ÖRNEK I)

Ders: Hayat Bilgisi Sınıf: 2

Süre: 1 saat

Araç ve gereç: Çalışma kâğıtları, makas, yapıştırıcı.

Görev: Size bazı canlıların resimleri ile bunların yuvalarının resimleri verilmiştir. Bu

canlılarla yuvalarını eşleştirin.

Yapacaklarınız;

• Birinci çalışma kâğıdındaki canlı ve canlı yuvalarının resimlerini kesin.

• İkinci çalışma kâğıdındaki kutucukların her birine bir canlı ile yuvasının resmini yapıştırın.

Aşağıdaki boşluğa canlıların neden yuvaya ihtiyaçları olduğunu yazın.

……… ……… ……… ………

Canlıların yuvaları olmasaydı neler olurdu? Açıklayın.

……… ……… ……… ………....

DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI Puan Ölçütler

4 Resimleri verilen tüm canlılarla yuvalarını doğru olarak eşleştirmiş,

eşleştirdiklerini istenilen yere yapıştırmıştır.

3 Resimleri verilen canlıların yarıdan fazlasının yuvalarını doğru

olarak eşleştirmiş, eşleştirdiklerini istenilen yere yapıştırmıştır.

2 Resimleri verilen tüm canlıların yarıdan azının yuvalarını doğru

olarak eşleştirmiş, eşleştirdiklerini istenilen yere yapıştırmıştır.

C an lı lar la Y u v al ar ın ı E şl eş ti rm e 1

Resimleri verilen canlılardan birisinin yuvasını doğru olarak eşleştirmiş.

Diğerlerini yanlış eşleştirmiştir.

Puan Ölçütler

4

Canlıların yuvalarının olmasının gerekçelerini doğru olarak açıklamış ve yuvaları olmaması durumunda olabilecekleri örneklerle doğru olarak belirtmiştir.

3

Canlıların yuvasının olmasının gerekçelerini açıklamış ve yuvaları olmaması durumunda olabilecekleri belirtmiş fakat her ikisinde de çelişkili açıklamalar yapmıştır.

2 Canlıların yuvasının olmasının gerekçelerini ya da yuvaları

olmaması durumunda olabileceklerden birisini açıklamıştır.

Y u va İh ti yac ın ı A çı k lam a

1 Canlıların yuvasının olmasının gerekçelerini ve yuvaları olmaması

durumunda olabileceklerle ilgisiz açıklamalar yapmıştır.

Değerlendirme:

Öğrenci bu etkinlikten en fazla 8 puan alabilir. Öğrencinin düzeyi yüzde olarak bulunabilir. Örneğin, öğrenci 6 almışsa puanı 75 olur [(6/8)x 100=75)].

PERFORMANS GÖREVİ (ÖRNEK II)

Ders: Sosyal Bilgiler Sınıf: 7

Kazanım: 20. yüzyılın başında Osmanlı Devleti ve Avrupa ülkelerinin siyasi ve

ekonomik yapısıyla I.Dünya Savaşı’nın sebep ve sonuçlarını ilişkilendirir.

Beceriler: Araştırma, eleştirel düşünme, karar verme

Dikkat:

1. Serginizde fotoğraflar, yağlı boya resimler, Atatürk’ten sözler ve anılar, filmler, kitaplar, nesneler, türküler, maketler, haritalar, askerlerin ve subayların anıları, sözlü tarih arşivini kullanabilirsiniz.

2. Projenizi değişik şekilde (resim, maket, dosya vb.) sunabilirsiniz.

3. Topladığınız görsel ve yazılı materyalleri tematik ve kronolojik olarak gruplayabilirsiniz.

Çanakkale Barış Parkı’na, Çanakkale Savaşlarını öğrenmek isteyen ziyaretçilerin gezebileceği bir müze inşa edilecektir. Bu müzenin amacı ziyaretçilerin Çanakkale Savaşlarının neden başladığını, nasıl geliştiğini ve sonuçlarını öğrenmelerini sağlamaktır. Müze 3 katlı olacaktır. Müze için bir sergi tasarımcısı (kürator) aranıyor. Bir yarışma açıldı. Yarışmaya siz de katılacaksınız. Aşağıdaki ipuçlarından yararlanarak 1. 2. ve 3. katlardaki sergileri yansıtan bir proje tasarlayınız.

Performans değerlendirilmesinde uyulması gereken temel ilkeler şunlardır (Akarsu, 2008: 27):

 Değerlendirme uzun süreli olmalıdır.

 Değerlendirme birçok beceriyi kapsamalıdır.

 Hem bireysel hem de grup değerlendirilmesi yapılmalıdır.  Değerlendirme hem ürüne hem de sürece odaklanmalıdır.

 Değerlendirmede birçok veri toplama tekniği kullanılmalıdır (Çepni vd., 2007: 197b).

 Başarılı bir değerlendirme yapmak için her bir performans görevi bir dereceli puanlama anahtarı (rubric) ile eşleştirilmelidir (MEB, 2006-b: 30).  Öğrenciler performans görevleriyle dereceli puanlama anahtarının bir

örneğini alırlar. Böylece değerlendirme sürecinde, öğrenciler kendilerinden ne beklendiğini bilerek çalışmalarını ona göre yönlendirirler (MEB, 2006-b: 30).

Performans değerlendirmeler günümüzde çok fazla kullanılmaya başlanmıştır. Öğrenciyi merkeze alan yeni yaklaşımlar, eğitim kurumlarını ve öğretmenleri değerlendirme boyutunda da öğrenciyi merkeze alan yeni değerlendirme yaklaşımlarına yönlendirmiştir. Bu tür değerlendirmeler aracılığıyla öğrencilerin araştırmacı, eleştirel ve yaratıcı düşünebilen, problem çözebilen bireyler yetiştirilmektedir.