Performans Değerlendirme Süreci

Günümüzde, sürdürülebilir olmak isteyen işletmelerin performanslarını sürekli incelemeleri ve bu incelemeye göre kendilerini geliştirmeleri gerekmektedir.

Performans kavramının çok boyutlu olması nedeniyle işletmelerde performans ölçümü çok da kolay değildir (Bıçakcı ve Üreten, 2017).

30

Etkin bir performans ölçümü için öncelikle, “Neyi ölçmek istiyoruz?”, “Neden ölçmek istiyoruz?” sorularının cevapları aranmaktadır. Bunun için bu cevaplar da ölçüm yapma nedenleri ile işletmenin stratejileri, amaçları ve öncelikleri doğrultusunda belirlenebilmektedir.

Lebas, (1995), işletme yönetimini performans ölçümü yapmaya iten nedenleri sıralamıştır;

 İşletmenin mevcut durumunu belirlemek,

 İşletmenin geçmiş duruma ilişkin bilgi elde etmek,

 Faaliyet planlarını ve hedeflerini tasarlamak,

 Faaliyet planlarına ve hedeflere nasıl ulaşılabileceğini belirlemek,

 Belirlenen hedeflere ne derece ulaşıldığına ilişkin bilgi sağlamak.

Tedarik zinciri yönetiminde performans değerlendirme tek bir zincir çalışanının değil, tüm hattın değerlendirilmesini öngörmektedir. Her ne kadar zincirdeki performans çıktılarının her biri aynı olmasa da sonuç olarak odaklanılacak tek nokta, nihai müşteriye olan hizmetin sürekliliğin sağlanmasıdır. Bu bağlamda iyi bir performans değerlendirme sorunları tespit etmeden ziyade bu sorunlara yönelik çözümler de geliştirmelidir. İyi bir performans ölçümünde,

 Eldeki stok miktarlarındaki değişimler

 Tedarik zincirinde yaşanan ilişkilerin güven düzeyi

 Tedarik zinciri genelinde acil müşteri talebini karşılama yeteneği ölçülmelidir (Tan, 2004).

Tedarik zincirindeki her bir işletme kendi performansını geliştirmekle ve zincirdeki diğer işletmelerin performansı ile ilgili olmak sorumluluğundadır. Çünkü, tedarik zinciri yönetimi performans sonuçlarının olumlu olması için, bu zincirde yer alan tüm üyelerin aynı amaç için çaba sarf etmeleri gerekmektedir.

Tedarik zincirinde, standartların belirlenmesi ve bu standartlara göre yönetilmesi çok önemli bir konudur. Yapılacak performans değerlendirme ile faaliyetin sağlanıp sağlanamadığını ise bu değerlendirme gösterecektir. Performans ölçümleri, sistemlerin gerçekleştiği durumları yönetmektedir. Yönetim, bu değerlendirme ile sürecin

31

işleyişini sürekli kontrol etmektedir. Aynı zamanda mevcut durumlarındaki ölçümleri gerçekleştirerek belirli değerler elde ettikten sonra performans düzeyinin geliştirilmesi için nelerin yapılabileceğini belirlemektedir. Değerlendirme süreci Şekil 3.4’de görülmektedir.

Şekil 3.4. Performans değerlendirme süreci (Ülgen ve Mirze, 2007’den değiştirilerek)

Performans ölçüm yönteminin etkin, hızlı ve zamanında sonuçlar verebilmesi için sürecin adım adım tanımlanması ve yine bu adımlar yoluyla uygulanması ve de sonuçlandırılması gerekmektedir. Hudson vd. (2001)’e göre bu aşamalar şu şekilde sıralanabilir;

i. Stratejik planlama: Performans ölçüm yöntemi öncelikle stratejik planlamayla başlar. Stratejik planlama süreci misyonun tanımlanması ve amaçların belirlenmesi faaliyetlerinden oluşmaktadır. Bu süreçler işletmenin varlığını özetleyerek, temel amaçları, ilkelerinin olmazsa olmazlarının başında gelmektedir. Dolayısıyla stratejik planlamaya önem verilmesi ve bu anlamda geri kalan adımların atılması performans ölçümleme yönteminin kendi iç sürecinde de dengeli yürütülmesini sağlayacaktır (Hudson, 2001).

ii. Gösterge(ler) oluşturma: Gösterge(ler), performans ölçümünün ana başlığını oluşturmaktadır(lar). Performans ölçümüne konu olması gereken başlıklar bu aşamada belirlenmekte ve bir sonraki adım olan performans ölçüm yönteminin hazırlanması bu aşamada belirlenen konu çerçevesinde yapılmaktadır (Hudson, 2001).

32

iii. Performans ölçüm yöntemini hazırlama: Bu süreçte uygun olan performans ölçüm yöntemi ortaya konur ve ayrıca performans ölçümünün nerelerde:

işletmenin genelinde mi? bazı birimlerinde mi? yoksa tek bir biriminde mi?

uygulanacağına karar verilir. Daha sonraki adımda uygulama alanında veriler toplanır ve son olarak da bu veriler ölçütlere dönüştürülür (Hudson, 2001).

iv. Ölçütleri geliştirme: Performans ölçümleme yönteminin temel taşı doğru belirlenen ölçütlerdir. Zira ölçütlerin bir araya getirilmesiyle istenilen alanda performans değerlemesi yapılabilir. Performans ölçümüne konu olan işletmenin genelinde veya herhangi bir biriminde yapılacak analizle belirlenecek ölçütler, denge unsuru yani ölçütlerin kendi içinde tutarlı olmaları göz önünde bulundurulması gereken en önemli etkendir. Buna karşı performans ölçümlemesine konu olacak ilgisiz herhangi bir ölçüt tüm yapıyı olumsuz etkileyecektir. Çünkü performans ölçüm sisteminin taşıması gereken özelliklerden biri de kolay anlaşılabilir bir özet niteliğinde olmasıdır (Hudson, 2001).

v. Yönetim süreciyle entegre olma: Ve son olarak da performans ölçümü, yönetim kademesinin kolayca anlayabileceği ve amacına uygun biçimde gerçekleştirilmiş olarak yönetim kademesine sunulmalıdır. Unutulmamalıdır ki performans ölçüm yöntemi karar verme mekanizmasını harekete geçirmek için uygulanmaktadır. Yani performans ölçümünün sonuçları kararları belirleyici etkiye sahiptir. Performans ölçüm yöntemiyle işletme yönetimi arasında muhakkak bağ kurulmak durumundadır.

Diğer yandan bu aşamalar gerçekleştirilirken dikkat edilmesi gereken kriterler de şu şekilde belirtilebilir (Hudson vd., 2001);

 Performans kriterleri işletmenin stratejisi doğrultusunda oluşturulmalıdır.

 Kriterlerin birbirleri arasında farklılıklar gösterebileceği düşünülmelidir.

 Kriterler kolay anlaşılır olmalıdır.

 Her bir kriterin amacı açıkça belirtilmelidir.

 Kriterler geri bildirim sağlamalıdır.

 Finansal olamayan kriterler kullanılmalıdır.

 Kriterler sürekli gelişmeyi sağlamalı ve desteklemelidir.

 Tüm boyutların ölçümüne olanak sağlanmalıdır.

33

 Sonuçlar, işletmenin amaçlarıyla tutarlı olmalıdır.

 Veri toplama yöntemleri belirlenmelidir.

 Performans kriterlerinin belirlenmesinde çalışanlar, tüketiciler katkıda bulunmalıdırlar.

 Süreç, gözden geçirilmelidir.

 Oranlara dayalı performans kriterleri, mutlak sayıya dayalı performans ölçütlerine tercih edilmelidir.

 Kriterler; koşullar değiştiğinde yeniden değerlendirilmelidir.

 Objektif performans kriterleri, subjektif performans kriterlerine göre daha çok tercih edilmelidir.

Neely vd., (1995) için ise bu aşamaları yerine getirirken de performans değerlendirme sürecinde dikkat edilmesi istenen hususlar şunlardır;

Ölçütler;

 Açıkça belirtilmeli ve kolayca anlaşılır,

 Amaca ve kapsama uygun,

 Kontrol döngüsünün parçası olan,

 Hatasız, kendini kontrol ettirebilen,

 Maliyet bakımından uygun,

 Hem fonksiyonlar hem de hiyerarşi ile uyumlu olmalıdırlar.

Ölçüm sistemi;

 Geçmişte yer alan performansı izleme ve geleceği yönetebilecek verileri,

 Gerçekleştirilen işin tamamının fotoğrafı,

 Bulunan sonuçların, nasıl bir fonksiyonu olduğunu gösterebilmeyi,

 Ölçütlerin birbirleri ile çelişmemesini sağlamalıdır.

Ölçüm sistemi ve çevresi;

 Şirketin politikalarını ve stratejilerini belirlemelidir.

 Şirket kültürü ve ödül sistemine uymalıdır.

 Dış referanslarla karşılaştırma yapabilmeyi sağlamalıdır.