Performansın Raporlanması 1. Faaliyet raporu

Performans esaslı bütçeleme, kamu idarelerinin orta ve uzun vadeli hedefleri, temel politika ve öncelikleri doğrultusunda istedikleri sonuçlara ulaĢmalarını sağlayacak faaliyetlere ve bunlara kaynak tahsisine iliĢkin bilgiyi kapsayan bir bütçeleme sistemi olarak idarelere; hangi dönemde, hangi faaliyeti yürütmelerinin doğru olacağı konusunda yol göstermektedir. Bu amaçla, belirli bir dönemde yürütülen faaliyetler ve sunulan hizmetlerin sonuçlarının izlenmesi ve değerlendirilmesini sağlamak için bu sisteme geçen ülkelerde yıllık bazda raporlar üretilmektedir.⁹⁹

Ülkemizde “Faaliyet Raporları” olarak adlandırılan bu belgeler performans esaslı bütçeleme sisteminde yer alan temel dokümanlardan biridir ve hesap verme sorumluluğu kapsamında idarelerin bir yıl içersinde gerçekleĢtirdiği faaliyetler ve projelerin, gerek idare ve yetkili makamlar gerekse kamuoyu tarafından değerlendirilmesini sağlamak üzere performans programının uygulandığı mali yılı izleyen yılda, gerekli mercilere sunulmakta ve kamuoyuna duyurulmaktadır.

5018 sayılı Kamu Yönetimi ve Mali Kontrol kanunu 41. maddesinde:

“Üst yöneticiler ve bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama yetkililerince, hesap verme sorumluluğu çerçevesinde, her yıl faaliyet raporu hazırlanır. Üst yönetici,

99 Yılmaz, Sibel, Performans Esaslı Bütçeleme ve Türkiye’deki Pilot Uygulamalar, Ankara,2007, s.28

83 harcama yetkilileri tarafından hazırlanan birim faaliyet raporlarını esas alarak, idaresinin faaliyet sonuçlarını gösteren idare faaliyet raporunu düzenleyerek kamuoyuna açıklar” denilmektedir.

Bu kapsamda Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan “Kamu Ġdarelerince Hazırlanacak Faaliyet Raporları Hakkında Yönetmelik” 17 Mart 2006 tarihli ve 26111 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. ¹⁰⁰

Faaliyet Raporları dört baĢlık altında incelenebilir.¹⁰¹ 1. Birim Faaliyet Raporları

2. Ġdare Faaliyet Raporları

3. Mahalli Ġdareler Genel Faaliyet Raporu 4. Genel Faaliyet Raporu

Birim Faaliyet Raporları üst yöneticiler ve bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama yetkilileri tarafından hesap verme sorumluluğu çerçevesinde her yıl düzenli olarak hazırlanan rapordur. Birim faaliyet raporu genel ve özel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idarelerin bütçelerinde kendisine ödenek tahsis edilen harcama yetkilileri tarafından hazırlanan faaliyet raporudur. Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, özel bütçeli idareler ve sosyal güvenlik kurumlarının birim faaliyet raporları harcama yetkilileri tarafından izleyen mali yılın en geç Mart ayı sonuna kadar üst yöneticiye sunulur. Mahalli idareler harcama yetkilileri tarafından hazırlanan birim faaliyet raporları ise izleyen mali yılın en geç ġubat ayı sonuna kadar üst yöneticiye sunulur. Üst yönetici, harcama birimlerinin faaliyetlerini ve performansını izleyebilmek amacıyla, harcama yetkililerinden üç veya altı aylık birim faaliyet raporları isteyebilir. Birim faaliyet raporu hazırlayan harcama yetkilileri, raporun içeriğinden ve raporda yer alan bilgilerin doğruluğundan üst yöneticiye karĢı sorumludur. Birim faaliyet raporlarına harcama yetkilisi tarafından imzalanan “Ġç Kontrol Güvence Beyanı” eklenir.

100 a.g.e, s.29

101 Dilmen Hakan, Faaliyet Raporları, Sunum, 2007, Ankara, Maliye Bakanlığı

84 Ġdare faaliyet raporu birim faaliyet raporları esas alınarak, idarenin faaliyet sonuçlarını gösterecek Ģekilde üst yönetici tarafından hazırlanan faaliyet raporudur.

Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, özel bütçeli idareler ve sosyal güvenlik kurumlarının idare faaliyet raporları üst yöneticileri tarafından izleyen mali yılın en geç Nisan ayı sonuna kadar kamuoyuna açıklanır. Bu raporların birer örneği aynı süre içerisinde SayıĢtay’a ve Maliye Bakanlığı’na gönderilir. Mahalli idarelerce hazırlanan idare faaliyet raporlarından; Ġl özel idarelerinin faaliyet raporları Mart ayı toplantısında vali veya genel sekreter tarafından il genel meclisine, belediyelerin faaliyet raporları Nisan ayı toplantısında belediye baĢkanı tarafından belediye meclisine, mahalli idare birliklerinin faaliyet raporları ise Nisan ayında birlik baĢkanı tarafından birlik meclisine sunulur.

Ġl özel idarelerinin faaliyet raporları Mart ayı sonuna kadar; belediyelerin faaliyet raporları ile mahalli idare birliklerinin faaliyet raporları ise Nisan ayı sonuna kadar; üst yöneticileri tarafından kamuoyuna açıklanır. Bu raporların birer örneği aynı süreler içinde SayıĢtay’a ve ĠçiĢleri Bakanlığı’na gönderilir. Diğer mahalli idarelerin faaliyet raporlarının hazırlanması ve sunulmasında belediyeler için belirlenen sürelere uyulur. Üst yöneticiler, idare faaliyet raporlarının içeriğinden ve raporlarda yer alan bilgilerin doğruluğundan ilgili bakana; mahalli idarelerde ise meclislerine karĢı sorumludur. Ġdare faaliyet raporlarına, üst yönetici tarafından imzalanan “Ġç Kontrol Güvence Beyanı” ile mali hizmetler birim yöneticisi tarafından imzalanan “Mali Hizmetler Birim Yöneticisinin Beyanı” eklenir.

Mahalli Ġdareler Genel Faaliyet Raporu mahalli idarelerin idare faaliyet raporları esas alınarak ĠçiĢleri Bakanlığı tarafından hazırlanan faaliyet raporudur. Mahalli idareler genel faaliyet raporu ĠçiĢleri Bakanlığı tarafından izleyen mali yılın Haziran ayının 15’ine kadar kamuoyuna açıklanır. Bu raporun birer örneği aynı süre içerisinde SayıĢtay’a ve Maliye Bakanlığı’na gönderilir.

Genel faaliyet raporu merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarının bir mali yıldaki faaliyet sonuçlarını gösteren ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan rapordur. Genel faaliyet raporu Maliye Bakanlığı tarafından

85 izleyen mali yılın Haziran ayı sonuna kadar kamuoyuna açıklanır ve aynı sürede SayıĢtay’a gönderilir.

Ġdare faaliyet raporları (mahalli idarelerin faaliyet raporları hariç), mahalli idareler genel faaliyet raporu ve genel faaliyet raporu, dıĢ denetim sonuçlarını dikkate alarak görüĢlerini de belirtmek suretiyle SayıĢtay tarafından genel uygunluk bildirimi ile birlikte Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulur. Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulan bu raporlar ile genel uygunluk bildirimi komisyonlarda öncelikle görüĢülür.

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde, SayıĢtay tarafından sunulan raporlar ve değerlendirmeler çerçevesinde, kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasına iliĢkin olarak kamu idarelerinin yönetim ve hesap verme sorumlulukları görüĢülür.

Raporların hazırlanmasının ardından kamuoyunun bilgisine sunulması 5018 sayılı yasa ile tesis edilmeye çalıĢılan hesap verebilirlik ve Ģeffaflık ilklerinin gereğidir

Faaliyet raporunun içeriği aĢağıdaki gibi tanımlanabilir.

1- Genel Bilgiler

Ġdarenin misyon ve vizyonu,

TeĢkilat yapısına ve mevzuatına iliĢkin bilgiler, Sunulan hizmetler,

Ġnsan kaynakları ve fiziki kaynakları ile ilgili bilgiler,

Ġç ve dıĢ denetim raporlarında yer alan tespit ve değerlendirmeler 2- Amaç ve hedefler

Ġdarenin stratejik amaç ve hedefleri Faaliyet yılı öncelikleri

Ġzlenen temel ilke ve politikalar

3- Faaliyetlere iliĢkin bilgi ve değerlendirmeler Mali bilgiler

Performans bilgileri

4- Kurumsal kabiliyet ve kapasitenin değerlendirilmesi 5- Öneri ve tedbirler

86 2.6.4. Performans Denetimi ve Değerlendirmesi

Kamu mali yönetimi ve kontrol sisteminde iç denetimin idare bünyesinde görev alan fonksiyonel olarak bağımsız iç denetçiler aracılığıyla yapılması, dıĢ denetimin ise SayıĢtay tarafından yerine getirilmesi öngörülmüĢtür. Bu yapıda hem iç denetçilerin hem de dıĢ denetçilerin performans denetimi yapmaları da öngörülmüĢtür. Performans denetimi kamu idarelerinin hesap verme sorumluluğu kapsamında faaliyet çıktı ve sonuçlarının, performans hedef ve gerçekleĢmelerinin, performans bilgi, izleme ve kontrol sistemlerinin incelenip değerlendirilmesi suretiyle kaynak kullanımında etkililiğin, tutumluluğun ve verimliliğin objektif ve sistematik olarak denetlenmesidir.¹⁰²

Performans yönetimi; yönetimin bütün kademelerinde gerçekleĢtirilen faaliyet ve iĢlemlerin planlanması, uygulanması ve kontrolü aĢamalarındaki etkililiğin, ekonomikliğin ve verimliliğin değerlendirilmesidir.¹⁰³

Performans denetimi ve performans değerlendirmesinin her ikisi de amaç ve hedeflerin hangi oranda gerçekleĢtirildiği ve kamu kaynaklarının etkili ve verimli olarak kullanılıp kullanılmadığını incelemektedir. Bunun yanında performans denetimi ile değerlendirilmesi yapılırken benzer yöntemlerden ve tekniklerden faydalanıldığından aralarındaki ayrımı çok keskin sınırlar içerisinde belirlemek oldukça zordur. Performans denetiminin performans değerlendirmesinden en önemli farkı denetimin mutlaka bağımsız denetçiler tarafından yerine getirilmesi ve hesap verilebilirliğe daha fazla önem verilmesidir.¹⁰⁴ ġekil 12’de performans denetimi ve değerlendirmesi kavramları karĢılaĢtırılmaktadır.

102 Erüz, a.g.e. s.72

103 Ġç Denetçilerin ÆalıĢma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik

104 Yenice, Ebru, “Kamu Kesiminde Performans Değerlendirmesi” Maliye Dergisi, Say:150, 2006, s.125

87 ġekil 12. Performans Denetimi ve Değerlendirmesinin KarĢılaĢtırılması

Kaynak: Yenice, Ebru, Kamu Kesiminde Performans Değerlendirmesi, Maliye Dergisi, sayı:150, 2006, s.125

5018 sayılı Kanun çerçevesinde performans denetiminin iç ve dıĢ denetim olmak üzere iki Ģekilde yapılması öngörülmektedir. Kanuna göre, iç denetim kamu idarelerinin bünyesinde oluĢturulacak iç denetim birimleri tarafından, dıĢ denetim ise TBMM adına dıĢ denetim organı olarak belirlenen SayıĢtay tarafından yapılacaktır.

Kanunun 63 üncü maddesi:

Madde 63- İç denetim, kamu idaresinin çalışmalarına değer katmak ve