PAYLI MÜKELLEFIYET

Mülkiyet açısından, gayrimenkul belli paylara ayrılmıştır ve her malik kişinin payı oransal olarak belirlenmiştir. Malikler gayrimenkule paydaş olarak, payları oranında maliktir. Bu Hissedarlar paylı mükellefiyet tapusuna sahip olacaklardır.

Paylı mülkiyette birden çok kimse, maddî olarak bölünmüş olmayan bir şeyin tamamına belli paylarla maliktir. Başka türlü belirlenmedikçe, paylar eşit sayılır. Paydaşlardan her biri kendi payı bakımından malik hak ve yükümlülüklerine sahip olur. Pay devredilebilir, rehnedilebilir ve alacaklılar tarafından haczettirilebilir. (Medeni Kanun Madde 688)

Örnek 3: Ankara İlinde bulunan taşınmazın 2016 yılı tahakkuk eden emlak vergisi 1000 TL dir. Bu taşınmaza üç kardeş adına tescil edilmiştir.(Emlak Vergisi Oranı binde 2)

a) Taşınmaz mülkiyetinin elbirliği şeklinde bulunması halinde kardeşlerden birisinin ödemekle sorumlu olduğu emlak vergisi miktarı ne kadar olacaktır?

Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 169

b) Taşınmaz mülkiyetinin paylı bulunması halinde kardeşlerden birisinin ödemekle sorumlu olduğu emlak vergisi miktarı ne kadar olacaktır?(Paylar eşit dağılmıştır.) 4.7. MUAFİYET VE İSTİSNA

Muafiyet: Bir gerçek kişi veya tüzel kişinin vergi dışı bırakılmasıdır.

Muafiyet kişilere tanınır.

Örneğin Üniversite hastaneleri Kurumlar Vergisinden Muaf dır hükmü bu hastanelerin verdiği tüm hizmetleri (kanunun öngördüğü) vermesi nedeniyle gelir beyan etmeyeceğini gösterir.

• Özel bütçeli idarelere (Mazbut vakıflar dahil), il özel idarelerine, belediyelere, köy tüzel kişiliğine, kanunla kurulan üniversitelere ve Devlete ait binalar

• İl özel idareleri, belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettikleri birlikler veya bunlara bağlı müesseselere ait;

– Su, elektrik, havagazı, mezbaha ve soğuk hava işletme binaları.

– Belediye sınırları içindeki yolcu taşıma işletme binaları ve kapalı durak yerleri.

• Türk Silahlı Kuvvetlerini (Jandarma Genel Komutanlığı dahil) güçlendirmek amacıyla kurulmuş vakıflara ait binalar.

• 5411 sayılı Bankalar Kanunu hükümlerine göre temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetimleri veya hisseleri kısmen veya tamamen Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna intikal eden bankalara, tasfiyeleri Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu eliyle yürütülen müflis bankaların iflâs idarelerine ait binalar.

• 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 7/A maddesi kapsamında kira sertifikası ihracı işlemine konu olan binalar

4.8.1.2. DAIMİ ŞARTLI MUAFLIKLAR

Aşağıda yazılı binalar, kiraya verilmemek (4046 sayılı Kanun kapsamında yapılan işletme hakkı devirleri hariç) şartıyla, Bina Vergisinden daimi olarak muaftır.

Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 170

• Köylere ve köy birliklerine ait tarım işletme binaları, soğuk hava depoları, içmeler ve kaplıcalar ile bunlar tarafından köylünün umumi ve müşterek ihtiyaçlarını karşılamak maksadıyla işletilen hamam, çamaşırhane, değirmenler ve köy odaları;

• Ordu evleri, askeri gazino ve kantinler ile bunların müştemilatı;

• Kamu menfaatlerine yararlı derneklere ait binalar (Kurumlar Vergisine tabi işletmelere ait olmamaları veya bunlara tahsis edilmiş bulunmamaları şartıyla)

• Kazanç gayesi olmamak şartıyla işletilen hastane, dispanser, sağlık, rehabilitasyon, teşhis ve tedavi merkezleri, sanatoryum, prevantoryum, öğrenci yurtları, düşkünler evi, yetimhaneler, revirler, kreşler, kütüphaneler ve korunmaya muhtaç çocukları koruma birliklerine ait yurtlar ve işyerleri ile benzerleri;

• Dini hizmetlerin ifasına mahsus ve umuma açık bulunan ibadethaneler ve bunların müştemilatı

• Zirai istihsalde kullanılmak şartıyla makina ve alet depoları, zahire ambarları, samanlıklar, arabalıklar, ağıllar, ahırlar, kümesler, kurutma mahalleri, böcekhaneler, serler (seralar) ve benzeri binalarla, işçi ve bekçi bina, kulübe ve barakaları;

• Su ürünleri müstahsillerinin istihsalde kullandıkları ağ ve alet depoları, kayıkhaneler, denizlerde ve göllerdeki işçi ve balıkçı kulübe ve barakaları;

• Umuma tahsis edildiği Maliye Bakanlığınca kabul edilen rıhtım, iskele, dalgakıran ve bunların mütemmimleri ile, demiryolları ve köprü, rampa ve tünel, yeraltı ve yerüstü geçitleri, peron alimantasyon tesisleri,

• Her nevi su bentleri, baraj, sulama ve kurutma tesisleri

• Yabancı devletlere ait olup elçilik ve konsolosluk olarak kullanılan binalar ile elçilerin ikametine mahsus binalar ve bunların müştemilatı (Karşılıklı olmak şartıyla)

• Uluslararası kuruluşların Türkiye de bulunan binaları

• Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara ait binalar

• Enerji nakil hatları ve direkleri

• Gençlik ve Spor Bakanlığı Beden Terbiyesi Gene Müdürlüğüne tescil edilmiş amatör spor kulüplerine ait binalar

• Tarım kredi, tarım satış kooperatifleri sahip oldukları kendi hizmet binalar

• Karşılıklı olmak şartıyla Uluslararası Antlaşmalar hükümlerine göre azınlık sayılan cemaatlere ait özel okul binaları

• Tersane binaları

• Belediye ve mücavir alan sınırları dışında bulunan binalar

• Doğalgaz, ham petrol ve bunların ürünlerinin nakli ve dağıtımı amacıyla kullanılan boru hatları ile bunların ayrılmaz parçası olan istasyonlar

Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 171

4.8.2. GEÇICI MUAFLIKLAR 4.8.2.1. MESKEN MUAFLIĞI

• Mesken olarak kullanılan bina veya apartman dairelerinin, 2.500 TL az olmamak üzere vergi değerinin 1/4 ü, inşalarının sona erdiği yılı takip eden bütçe yılından itibaren 5 yıl süre ile geçici muafiyetten faydalandırılır.

• Satın alma veya sair suretle iktisap olunması halinde de yukarıdaki muaflık hükmü kalan süre için uygulanır.

• Mevcut binalara ilave yapılması halinde, beyan edilen değerden bu kısma isabet eden değer için, yukarda yazılı muafiyet aynı şart ve süre ile uygulanır.

• Dairenin, kısmen veya tamamen mesken olarak kullanılmaması halinde bu binaya veya daireye tanınmış bulunan muafiyet bu halin vuku bulduğu yılı takip eden bütçe yılından itibaren düşer.

Örnek 4:

Ahmet Bey 12.02.2014 tarihinde inşaatı sona eren bir binadan 15.06.2014 tarihinde 100.000 TL ye bir mesken satın almış söz konusu meskende aldığı tarih itibariyle ikamet etmeye başlamıştır. Ahmet Bey in geçici mesken muaflığından yararlanacağı tutar ve süreyi hesaplayınız.

Örnek 5

Ahmet Bey 12.02.2012 tarihinde inşaatı sona eren bir binadan 15.06.2014 tarihinde 200.000 TL ye bir mesken satın almış söz konusu meskeni 15.12.2014 tarihinde kiraya vermiştir. Ahmet Bey in geçici mesken muaflığından yararlanacağı tutar ve süreyi hesaplayınız.

Örnek 6

Ahmet Bey ve kardeşi 12.02.2012 tarihinde inşaatı sona eren bir binadan 15.06.2013 tarihinde tanesi 100.000 TL olan 3 adet daireyi müştereken almışlardır. Söz konusu meskenleri 15.12.2014 tarihinde kiraya vermiştir. Ahmet Bey in geçici mesken muaflığından yararlanacağı toplam tutar ve süreyi hesaplayınız.

4.8.2.3.TURİZMİ TEŞVİK MUAFLIĞI

• Turizmi Teşvik Kanunu hükümleri dairesinde turizm müessesesi belgesi almış olan Gelir veya Kurumlar Vergisi mükelleflerinin adı geçen kanunda yazılı maksatlara tahsis ettikleri ve işletmelerine dahil binaları,

• İnşalarının sona erdiği veya mevcut binaların bu maksada tahsisi halinde turizm müessesesi belgesinin alındığı yılı takip eden bütçe yılından itibaren 5 yıl süre ile geçici muafiyetten faydalandırılır.

• Sözü edilen muaflıktan Gelir veya Kurumlar Vergisi mükelleflerinin işletmelerine dahil, kendilerine ait binalar faydalanabileceğinden adı geçen kişilerin kiralayıp aynı maksada tahsis edecekleri binalar için böyle bir muaflık söz konusu olmayacaktır.

Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 172

4.8.2.4.TABİÎ AFETLER SEBEBİYLE İNŞA EDİLEN BİNALARIN MUAFLIĞI

• Deprem, su basması, yangın gibi tabiî afetler sebebiyle binaları yanan, yıkılan veya kullanılamaz hale gelen vergi mükellefleri tarafından inşa edilen binalar

• Yangın, su baskını, yer kayması, kaya düşmesi, çığ ve benzeri (deprem hariç)

afetlerle zarar görmesi muhtemel yerlerdeki binaların vergi mükellefleri tarafından inşa edilen binalar

• Söz konusu edilen geçici muaflık 10 yıllık bir devreyi kapsamakta ve binaların mesken olarak kullanılması veya meskenden başka maksada tahsis edilmesi herhangi bir önem taşımamaktadır.

• Afetin vukuu veya afete maruz bulunulduğunun yetkili kuruluşça tebliği tarihinden itibaren en geç 5 yıl içinde inşaatın bitirilmesi ve inşaatın afetin vuku bulduğu yerde veya kamu kuruluşunca gösterilen yerlerde yapılması lâzımdır.

• Muafiyet binaların hak sahiplerine devredildiği tarihi takip eden yılbaşından itibaren başlayacaktır.

4.8.2.5.FUAR, SERGİ VE PANAYIR YERLERİNDE İNŞA EDİLEN BİNALARIN MUAFLIĞI

• Fuar, sergi ve panayır yerlerinde inşa edilen binalar, bu maksada tahsis edildikleri süre için vergiden muaftır. Fuar, sergi veya panayırın açık bulunmadığı zamanlar başka maksatlarla kullanılan binaların bu muaflıktan yararlandırılması söz konusu değildir

4.8.2.6.GERİ KALMIŞ BÖLGELERDE İNŞA EDİLEN SINAÎ TESİSLERİN MUAFLIĞI

• Kalkınma Bakanlığınca tespit ve tayin edilen geri kalmış bölgelerde inşa edilen sınai tesisler, inşalarının sona erdiği yılı takip eden bütçe yılından itibaren 5 yıl süre ile geçici muafiyetten faydalandırılır.

4.8.2.7.ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ İLE SANAYİ VE KÜÇÜK SANAT SİTELERİNDEKİ BİNALARIN MUAFLIĞI

• Organize sanayi bölgeleri ile sanayi ve küçük sanat sitelerindeki binalar, inşalarının sona erdiği tarihi takip eden bütçe yılından itibaren 5 yıl süre ile geçici muafiyetten faydalandırılır.

4.8.3. MUAFLIKLARIN UYGULANMASI

Muafiyetlerden istifade için, o bölümlerde yazılı hallerin vukuunda, keyfiyetin bütçe yılı içinde ilgili vergi dairesine bildirilmesi şarttır.

Ancak, bu olaylar bütçe yılının son üç ayı içinde vuku bulduğu takdirde bildirim, olayın vuku bulduğu tarihten itibaren üç ay içinde yapılır.

Bu şart yerine getirilmediği takdirde fıkralarda yazılı diğer şartlar mevcut olsa dahi geçici muaflığın uygulanması mümkün değildir. Geri kalmış bölgelerdeki muaflık için

Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 173

böyle bir bildirim zorunluluğu olmadığından bu gibi hallerde muaflık vergi dairesince resen uygulanabilecektir.

Süresinde bildirimde bulunulmazsa muafiyet, bildirimin yapıldığı yılı takip eden bütçe yılından muteber olur. Bu takdirde bildirimin yapıldığı bütçe yılının sonuna kadar geçen yıllara ait muafiyet hakkı düşer. Köylerdeki inşaat için bildirme mecburiyeti olmadığından, diğer şartların mevcut olması halinde bunlar için bildirim şartı aranmaksızın muaflık uygulanacaktır.

Örnek 7: Bol Güneş Turizm işletmesi inşa ettiği binalar için işletme ruhsatını 15.06.2017 tarihinde almıştır. İlgili işletme belediye ye bu durumu

15.10.2017 tarihinde bildirmesi halinde 15.01.2018 tarihinde bildirmesi halinde

İşletme ruhsatını 15.11.2017 tarihinde alması ve belediye ye bu durumu 15.01.2018 tarihinde bildirmesi halinde

15.05.2018 tarihinde bildirmesi halinde

Muafiyetten faydalanmaya başlayacağı dönem hangisi olacaktır.