Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 1
YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK
HARCAMA VE SERVET ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER DERS NOTLARI
Ender AKAR 2020
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 2
UYARI
Ders notları sadece eğitime katılan kursiyerler için hazırlanmıştır.
Bu ders notlarında paylaşılan bilgiler, örnekler, şekiller ve diğer sair içeriğin telif hakları ve mülkiyeti ders notu sahibine aittir.
Bu notların bir bölümü veya tamamı, ders notlarının sahibinin yazılı izni ve onayı alınmadan kopyalanamaz, yayımlanamaz, hiçbir ortamda kaydedilemez, değiştirilemez
ve uyarlanamaz. Bütün yasal haklar saklıdır.
Bir konser çıkışında ünlü kemancı Fritz Kreisler'in bir hayranı ona doğru koşarak coşkuyla: "Sizin kadar güzel çalabilmek için bütün hayatımı verirdim." der. Kreisler cevap verir: "Ben verdim." yaşam bir serüvendir hazır bir reçete değil.
Bernard Shaw
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ ... 18
BİRİNCİ BÖLÜM... 19
1.KATMA DEĞER VERGİSİNİN TANIMI ... 19
1.1. KATMA DEĞER VERGİSİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ ... 20
1.2. KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNUNUN SİSTEMATİĞİError! Bookmark not defined. 2.VERGİNİN KONUSUNU TEŞKİL EDEN İŞLEMLER ... 20
3.KDV KONUSU ... 22
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 3
3.1 TİCARİ, ZİRAİ, MESLEKİ TESLİMLER... 22
3.2. DİĞER FAALİYETLERDEN DOĞAN TESLİM VE HİZMETLER ... 23
3.3. İTHALAT ... 25
3.4. İŞLEMLERİN TÜRKİYE'DE YAPILMASI ... 25
3.4.1. Yurtdışındaki İşlemler ... 25
3.4.2. Türkiye'deki İşlemler ... 26
4.TESLİM ... 26
4.1.TESLİM (Zincirleme Akit) ... 28
4.2. Depozito ve Ambalaj Malzemesi Teslimi ... 28
4.3. Trampa ... 29
4.5. TESLİM SAYILAN HALLER ... 29
5. Hizmet ... 30
5.1. HİZMET SAYILAN HALLER ... 30
6. KATMA DEĞER VERGİSİNDE MÜKELLEF ... 31
7. VERGİYİ DOĞURAN OLAYIN MEYDANA GELMESİ ... 32
7.1. Arsa karşılığı inşaat işlerinde vergiyi doğuran ... 33
7.2. Birden fazla vergilendirme dönemine yayılarak verilen hizmetlerde vergiyi doğuran olay ... 33
7.3. DEVAM EDEN HİZMETLERİN TAKSİTLERE BAĞLANMASI HALİNDE, KREDİ KARTI İLE YAPILAN ÖDEMELERDE VERİYİ DOĞURAN OLAY ... 34
7.4. Hakedişli İşlerde Vergiyi Doğuran Olay ... 34
7.5. Uluslararası Taşıma İşleri ... 34
7.6. Tazminatlar ... 35
7.8. Aidatlar ... 36
7.9 Kiralama İşlemleri ... 36
7.10. Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Kurulan, Belirli Bir Süre İşletilen Tesislerin İşletme Süresi Sonunda İlgili Kuruma Devrinde KDV ... 37
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 4
7.11. Müzayede Mahallinde Yapılan Satışlar ... 37
7.12. Adi Ortaklıklarda Vergileme ... 38
7.13. Arsa Karşılığı İnşaat İşleri ... 39
7.14. Yurt Dışına Düzenlenen Turlar... 40
7.15. Promosyon Ürünleri, Numune ve Eşantiyonlar ... 41
7.15.1. Promosyon Ürünleri ... 41
3.15.2. Eşantiyon veya Numune Mallar Verilmesi ... 42
7.16. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Kapsamındaki Satışlar ... 43
7.16.1. Taksitli Satışlar ... 43
7.16.2. Kapıdan Satışlar ... 43
7.17. Profesyonel Futbol Faaliyetleri ... 44
7.18. Şehirlerarası Yolcu Taşımacılığı ... 45
7.19. Ciro Primleri ... 45
7.20. Avukatlık Ücretleri ... 46
7.21.Nakil Vasıtaların Satışı ... 46
7.21.1. İkinci El Araç ve Taşınmaz Ticareti** ... 46
7.22. Personele Sağlanan Hizmetler ... 48
7.23. İlaç Bedelleri... 49
7.24. Garanti Kapsamında Yapılan Teslim ve Hizmetler ... 49
7.25. Basit Usulde Vergilendirilen Mükelleflerin KDV Karşısındaki Durumu ... 49
7.27. Masraf Aktarımı ... 49
7.28. Katma Değer Vergisi Mükellefi Olmayan Gerçek Kişilere Elektronik Ortamda Sunulan Hizmetler ... 50
7.29 HASILAT ESASLI VERGİLENDİRME ... 50
Ticari kazancı işletme hesabı esasına göre tespit edilenler ... 50
8. Fazla veya Yersiz Uygulanan Vergi ... 52
8.1. Fazla veya Yersiz Ödenen Verginin İadesi ... 53
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 5
9. KDV’de Tevkifat Uygulaması ... 53
9.1. TEVKİFATIN BEYANI ... 54
9.2. TEVKİFAT UYGULAMASINDA İNDİRİM ... 54
9.3. Tam Tevkifat Uygulaması ... 56
9.3.2. Serbest Meslek Faaliyeti Çerçevesinde Yapılan Teslim ve Hizmetler (Telif kazanları) ... 57
9.3.3. Kiralama İşlemleri ... 58
9.3.4. Reklâm Verme İşlemleri ... 58
9.4. Kısmi Tevkifat Uygulaması... 59
9.4.1. Kısmi Tevkifat Uygulayacak Alıcılar ... 59
9.4.1. Yapım İşleri ile Bu İşlerle Birlikte İfa Edilen Mühendislik-Mimarlık ve Etüt- Proje Hizmetleri (3/10) ... 60
9.4.2. Etüt, Plan-Proje, Danışmanlık, Denetim ve Benzeri Hizmetler ( 9/10) ... 61
9.4.3. Makine, Teçhizat, Demirbaş ve Taşıtlara Ait Tadil, Bakım ve Onarım Hizmetleri (5/10) ... 61
9.4.4. Yemek Servis ve Organizasyon Hizmetleri (5/10) ... 61
9.4.5. İşgücü Temin Hizmetleri (9/10) ... 62
9.4.6. Yapı Denetim Hizmetleri (9/10) ... 62
9.4.7. Fason Olarak Yaptırılan Tekstil ve Konfeksiyon İşleri, Çanta ve Ayakkabı Dikim İşleri ve Bu İşlere Aracılık Hizmetleri (5/10) ... 63
9.4.8. Turistik Mağazalara Verilen Müşteri Bulma / Götürme Hizmetleri (9/10) ... 63
9.4.9. Spor Kulüplerinin Yayın, Reklâm ve İsim Hakkı Gelirlerine Konu İşlemleri (9/10) . 63 9.4.10. Temizlik, Çevre ve Bahçe Bakım Hizmetleri ( 7/10) ... 64
9.4.11. Servis Taşımacılığı Hizmeti (5/10) ... 64
9.4.12. Her Türlü Baskı ve Basım Hizmetleri (5/10) ... 64
9.4.13 Kanunda Belirtilen İşler Dışındaki Hizmetler (5/10) ... 65
9.4.14.KISMI TEVKİFATA TABİ DİĞER İŞLEMLER ... 66
9.5. Tevkifat İşlemlerinde Beyannamenin Düzenlenmesi ... 67
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 6
9.5.1. Alıcıların Beyanı ... 67
9.5.1. Satıcıların Beyanı ... 67
10. İSTİSNALAR ... 67
10.1. İHRACAT İSTİSNASI ... 68
10.1.1. Mal İhracı ... 68
10.1.1.1. Mal İhracında Beyan ... 69
10.1.1.2. İhraç Edilen Malların Geri Gelmesi ... 70
10.1.2. Türkiye’de İkamet Etmeyenlere Özel Fatura ile Yapılan Satışlar (Bavul Ticareti)... 70
10.1.3. Hizmet İhracı ... 71
10.1.4. Roaming Hizmetleri ... 72
10.1.5. Serbest Bölgelerdeki Müşteriler İçin Yapılan Fason Hizmetler ... 72
10.1.6. Yolcu Beraberi Eşya (Türkiye’de İkamet Etmeyenlere KDV Hesaplanarak Yapılan Satışlar) ... 73
10.1.7. Türkiye’de İkamet Etmeyen Taşımacılar ile Fuar, Sergi, Panayır Katılımcılarına Yapılan Teslim ve Hizmetlerde İstisna ... 73
10.1.8. Yabancı Sinema Yapımcılarına Tanınan İstisna ... 73
10.1.9 İhraç Kaydıyla Teslimlerde Tecil-Terkin Uygulaması**** ... 74
10.1.9.1. Tecil-Terkin Uygulamasından Yararlanacak Satıcılar ... 74
10.1.9.2. Tecil Edilecek Verginin Hesabı ve Terkini ... 75
10.9.3.Dahilde İşleme ve Geçici Kabul Rejimleri Kapsamında İhraç Edilecek Malların Üretiminde Kullanılan Girdilerin Temininde Tecil-Terkin Uygulaması ... 79
10.2. ARAÇLAR, KIYMETLİ MADEN VE PETROL ARAMALARI İLE ULUSAL GÜVENLİK HARCAMALARI VE YATIRIMLARDA İSTİSNA ... 79
10.2.1. Deniz, Hava ve Demiryolu Taşıma Araçlarının Tesliminde, Tadil, Bakım ve Onarımında, İmal ve İnşasına İlişkin Alımlarda İstisna ... 79
10.2.2. Liman ve Hava Meydanlarında Yapılan Hizmetlere İlişkin İstisna ... 80
10.2.3. Petrol Arama Faaliyetlerine İlişkin İstisna ... 80
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 7
10.2.4. Boru Hattıyla Taşımacılık Yapanlara Bu Hatların İnşa ve Modernizasyonuna
İlişkin Yapılan Teslim ve Hizmetlere İlişkin İstisna ... 81
10.2.5. Altın, Gümüş, Platin ile İlgili Arama, İşletme ve Zenginleştirme Faaliyetlerine İlişkin İstisna ... 81
10.2.6. Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Makine ve Teçhizat Teslimleri ile Yazılım ve Gayri Maddi Hak Satış ve Kiralamalarında İstisna ... 82
10.2.7. Limanlara Bağlantı Sağlayan Demiryolu Hatları ile Liman ve Hava Meydanlarının İnşası, Yenilenmesi ve Genişletilmesine İlişkin İstisna ... 83
10.2.8. Ulusal Güvenlik Amaçlı Teslim ve Hizmetlere İlişkin İstisna ... 83
10.2.9. CUMHURBAŞKANLIĞI Teşkilatına Yapılacak Araç Teslimlerinde İstisna ... 84
10.2.10. Lisanslı Depoculuk Kapsamındaki İşlemler ... 84
10.2.11.Ürün Senetlerinin İhtisas/Ticaret Borsaları Aracılığıyla İlk Teslimi ... 85
10.2.12. Ürün Senetlerinin İlk Tesliminden Sonraki Teslimleri ... 85
10.2.13. Ürün Senetlerinin Ürünü Depodan Çekecek Olanlara Teslimi ve Sorumluluk Uygulaması ... 86
10.2.11. Türkiye Kızılay Derneğine Yapılan Teslim ve Hizmetler ile Türkiye Kızılay Derneğinin Teslim ve Hizmetlerinde İstisna ... 87
10.2.12 .Gübreler ve Gübre Üreticilerine Bu Ürünlerin İçeriğinde Bulunan Ham Maddelerin Teslimi İle Yem Teslimlerinde İstisna ... 88
10.2.13. Konut veya İş Yeri Teslimlerinde İstisna ... 88
10.3. TAŞIMACILIK İSTİSNASI ... 89
10.3.1. Transit ve Türkiye ile Yabancı Ülkeler Arasında Yapılan Taşımacılık İşlerinde İstisna ... 89
10.3.2 İhraç Malı Taşıyan Araçlara Motorin Teslimlerinde İstisna ... 89
10.4. DİPLOMATİK İSTİSNALAR ... 90
10.4.1. Diplomatik Temsilcilik ve Konsolosluklara Yapılacak Teslim ve Hizmetlerde İstisna ... 90
10.4.2. Uluslararası Kuruluşlara Yapılan Teslim ve Hizmetlerde İstisna ... 90
10.4.5. Yabancı Devletlerin Diplomatik Temsilcilik ve Konsolosluk Mensupları ile Uluslararası Kuruluş Mensuplarına Yapılan Teslim ve Hizmetlerde İstisna ... 91
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 8
10.5. İTHALAT İSTİSNASI ... 91
10.5.1. Yurtiçi Teslimleri KDV’den İstisna Olan Mal ve Hizmetler ... 91
10.5.2. Gümrük Kanununa Göre Gümrük Vergisinden Muaf veya Müstesna Olan Eşya ... 92
10.6. Organize Sanayi Bölgeleri ile Küçük Sanayi Sitelerinin İnşasına İlişkin İstisna (18 nolu KDV Tebliği) ... 92
10.7. Ar-Ge, Yenilik ve Tasarım Faaliyetlerinde Kullanılmak Üzere Yapılan Yeni Makina ve Teçhizat Teslimlerinde İstisna (18 NOLU KDV TEBLİĞİ) ... 93
10.8. İmalat Sanayiinde Kullanılmak Üzere Yapılan Yeni Makina ve Teçhizat Teslimlerinde İstisna (18 nolu KDV Tebliği) ... 93
10.9. Genel ve Özel Bütçeli Kamu İdarelerine, İl Özel İdarelerine, Belediyelere ve Köylere Bağışlanan Tesislerin İnşasına İlişkin İstisna (19 nolu KDV Tebliği) ... 93
10.10. Yabancılara Verilen Sağlık Hizmetlerinde İstisna (19 nolu KDV Tebliği) ... 94
10.11. İstisna Kapsamındaki İşlemin Gerçekleşmesinden Sonra İşlemle İlgili Yüklenilen Kur Farkları (19 nolu KDV Tebliği)**** ... 94
11.BELGESİZ MAL BULUNDURMA ... 95
12.İSTİSNADAN VAZGEÇME ... 95
13.MATRAH ... 95
13.1. Tarifeli İşler ile Bedelin Biletle Tahsil Edildiği Hallerde Matrah ... 96
13.2. İTHALATTA MATRAH ... 96
13.3.ÖZEL MATRAH ... 97
13.3.1. ÖZEL MATRAH ŞEKİLLERİ ... 98
13.4.MATRAHA DAHİL OLAN UNSURLARI ... 98
13.5.MATRAHA DAHİL OLMAYAN UNSURLAR ... 98
13.6. DÖVİZ İLE YAPILAN İŞLEMLER ... 99
13.7. Boş Kaplara Ait Depozitolar ... 99
13.8. Vade Farkları ... 99
13.9. Kur Farkları ... 99
14.EMSAL BEDELİ VE EMSAL ÜCRETİ ... 100
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 9
15. ORAN ... 101
15.1. İndirimli Orana Tabi Bazı Mal ve Hizmetlere İlişkin Açıklamalar ... 101
15.1.1. Konut Teslimleri ve İnşaat Taahhüt İşleri ... 101
15.1.2. Yiyecek ve İçecek Sunulan Yerlerde KDV Oran Uygulaması ... 101
15.1.2. Geceleme Hizmetlerinde KDV Oran Uygulaması ... 102
15.1.3. Konaklama İşletmelerinde Kullanılan Alkollü İçecekler Dolayısıyla Yüklenilen KDV ... 102
15.1.4. Seyahat Acentelerinin Geceleme Hizmetleri İçin Verdikleri Aracılık Hizmetleri ... 103
15.1.5. Fason Tekstil ve Konfeksiyon İşleri ... 103
16.İNDİRİLECEK KDV ... 103
17.İNDİRİLEMEYEN KDV(Sınav Sorusu) ... 104
18.İNDİRİLEMEYECEK KDV ... 104
18.1. ZAYİ OLANA MALLARA İLİŞKİN İNDİRİLEMEYECEK KDV ... 105
18.2. DEĞERSİZ ALACAKLARDA KDV İNDİRİMİ ... 105
18.2.1.SATICILAR YÖNÜNDEN ... 105
18.2.2. ALICILAR YÖNÜNDEN ... 106
19.VERGİLENDİRME DÖNEMİ ... 108
20.BEYAN ESASI ... 108
21.GÜMRÜK İDARELERİNCE ALINAN KATMA DEĞER VERGİSİ ... 108
22. İNDİRİMLİ TEMİNAT UYGULAMASI SİSTEMİ (İTUS) ... 109
22.1. Özel Şartlar (İhracat İstisnası Kapsamındaki İade Talepleri Bakımından) ... 110
22.2. İTUS Sertifikası Uygulamasına Göre İade Taleplerinin Yerine Getirilmesi ... 111
23. HIZLANDIRILMIŞ İADE SİSTEMİ (HİS) ... 111
23.1. HİS Uygulamasına Göre İade Taleplerinin Yerine Getirilmesi ... 113
23. Artırılmış TEMİNATLI iade uygulaması ... 113
KDV İADESİ ÖN KONTROL RAPORUNA DAYALI İADE UYGULAMASI ... 114
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 10
24. ÖZEL ESASLAR ... 114
24.1. Özel Esaslara Tabi Mükellefler ... 114
24.2. Sahte Belge Kavramı ... 115
24.3. Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kavramı ... 115
24.4. Haklarında Olumsuz Rapor Bulunan Mükelleflerin İade Talepleri ... 116
24.5. İŞLEMLERİN GERÇEKLİĞİNİ İSPAT ... 117
1. GENEL BİLGİ ... 118
2.TANIMLAR ... 118
2. ÖTV KAPSAMINA GİREN MALLAR ... 119
3. ... 119
4. ötv ı SAYILI LİSTEYE TABİ OLAN MALLAR... 119
4.1. verginin konusu ... 119
4.3. ÖTV MÜKELLEF ... 120
4.4. ÖTV MÜKELLEFİYETLERİ OLMAYANLARIN I SAYILI LİSTEDEKİ MALLARI İTHAL ETMESİ ... 120
4.5. (B) Cetvelindeki Bazı Mallarda Tevkifat Uygulaması ... 121
4.6. TEVKİFAT UYGULAMASINDA VERGİNİN BEYANI ... 121
4.6.1. SATICI ÖTV MÜKELLEFLERİNİN ÖTV TEVKİFATINA TABİ MAL TESLİMLERİNİN BEYANI ... 121
4.6.2. ALICI İMALATÇILAR (VERGİ SORUMLULARI) TARAFINDAN TEVKİFATA TABİ TUTULAN ÖTV’NİN BEYANI VE ÖDENMESİ ... 121
4.7. TEVKİFAT UYGULAMASINDA BELGE DÜZENİ ... 122
4.9. I SAYILI LİSTEYE İLİŞKİN istisnalar ... 123
4.9.3. Askeri Amaçlı İstisnalar ... 123
4.9.4. Petrol Arama ve İstihsal Faaliyetlerinde İstisna ... 123
4.9.5. Tasfiyelik Malların Kamu Kurumlarına Bedelsiz Teslimlerinde İstisna ... 123
4.9.6. İhraç Malı Taşıyanlara Motorin Tesliminde İstisna ... 124
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 11
6. VERGİ İNDİRİMİ** ... 124
6.1. I SAYILI LİSTEDE YER ALAN VERGİYE TABİ MALLARIN, I LİSTEDEKİ BAŞKA BİR MALIN İMALİNDE KULLANILMASI ... 124
5.İNDİRİMLİ VERGİ UYGULAMALARI VE MÜTESELSİL SORUMLULUK ... 126
5.1. (A) CETVELİNDEKİ MALLAR İÇİN İNDİRİMLİ VERGİ UYGULAMALARI ... 126
5.1.1. Deniz Araçlarına Akaryakıt Teslimleri ... 126
5.1.2. Biyoetanol ile Harmanlanmış Benzin Teslimleri ... 127
5.1.3. İHRAÇ EDİLECEK ELEKTRİK ÜRETİMİ İÇİN FUEL OİL TESLİMLERİ ... 128
5.1.4. ETİLEN ÜRETİMİ İÇİN L.P.G. TESLİMLERİ ... 128
5.1.6. Aerosol Üretiminde Kullanılmış L.P.G. Teslimleri ... 130
5.1.7. HAVA YAKITLARININ SIFIR ÖTV TUTARLI TESLİMLERİ ... 130
6. (B) CETVELİNDEKİ MALLAR İÇİN İNDİRİMLİ VERGİ UYGULAMALARI ... 131
6.1. (I) Sayılı Listenin (B) Cetvelindeki Malların Bu Listeye Dâhil Olmayan Malların İmalinde Kullanılması ... 131
6.1.1. ÖTV Mükelleflerinin Tesliminde Verginin Beyanı ... 131
6.2. (I) Sayılı Listenin (B) Cetvelinde Yer Alan Malların Aynı Cetvelde Yer Alan Malların İmalinde Kullanılması ... 132
7. (A) VE (B) CETVELİNDEKİ MALLAR İÇİN İNDİRİMLİ VERGİ UYGULAMALARI ... 133
7.1. İhraç Edilen Kara Taşıtlarında Kullanılmış İlk Dolum Yağları ve Akaryakıtlarının Teslimleri ... 133
8.MÜTESELSİL SORUMLULUK VE CEZA UYGULAMASI ... 134
8.1 Fason Olarak Rafine Ettirilen Ham Petrolden Elde Edilen (I) Sayılı Listedeki Petrol Ürünlerinin Teslimi ... 134
8.2.(I) Sayılı Listedeki Malların Daha Yüksek Tutarda Vergiye Tabi Bir Mal Olarak Kullanılması veya Üçüncü Kişilere Satılması ... 135
8.3.Ulusal Markeri Bulunmayan veya Standartlara Uygun Markeri Olmayan Malların Bulundurulması ... 135
8.4.İşleme Taraf Olanların Müteselsil Sorumluluğu ... 135
8.5.Müteselsil Sorumlu Nezdinde Verginin Takibi ... 136
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 12
9. II SAYILI LİSTEYE DAHİL OLAN MALLAR ... 136
9.1. ÖTV VERGİNİN KONUSU ... 136
9.2. ÖTV MÜKELLEF ... 137
9.3. Tanımlar ... 137
9.4. TAŞIT ARAÇLARINDA VERGİ MATRAHI ... 138
9.5. II sayılı LİSTEDE KAYIT VE TESCİLE TABİ OLAN MALLARIN MALUL YADA ENGELLİLERE TESLİMİNDE İSTİSNA****** ... 138
9.5.1.Engellilik Derecesi %90 veya Üzerinde Olanların Taşıt Alımlarında istisna ... 141
9.5.2. Engellilik Derecesi %90’ın Altında Olanların Taşıt Alımlarında istisna ... 142
9.5.3. Ortak Hususlar ... 142
9.6. Hayatını Kaybetmiş Harp veya Vazife Malullerinin Yakınlarının Taşıt Alımında İstisna ... 143
9.7. Şehir içi Taşımacılık Faaliyetinde Bulunanlara Araç Teslimleri İstisnası ... 143
9.8. İhraç Edilen Taşıtların Geri Gelmesi ... 144
9.9. BAZI TAŞITLARIN İMALİNDE KULLANILAN (IV) SAYILI LİSTEDEKİ MALLAR İÇİN ÖDENEN ÖTV’NİN İADESİ**** ... 144
9.10 İLK İKTİSABINDA İSTİSNA UYGULANAN TAŞITLARIN SATIŞ VEYA DEVRİNDE VERGİLEME ... 144
9.10.1. İlk İktisabı Vergiden İstisna Olan Taşıtın İstisnadan Yararlanamayanlara Satışı veya Devri... 144
10. III SAYILI LİSTEYE TABİ OLAN MALLAR ... 145
10.1. VERGİNİN KONUSU ... 145
10.2. ÖTV MÜKELLEF ... 146
10.4. III SAYILI LİSTENİN (A) Cetvelindeki Mallarda Verginin Hesabı... 146
10.4.1. Kolalı Gazozlarda Verginin Hesabı ... 146
10.4.2. Malttan Üretilen Biralarda Verginin Hesabı ... 146
10.4.3. Diğer Alkollü İçkilerde Verginin Hesabı ... 147
10.5. Özel Etiketi veya İşareti Olmayan Malların Tespitinde Müteselsil Sorumluluk... 147
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 13
11. IV SAYILI LİSTEYE TABİ OLAN MALLAR ... 148
11.1. ÖTV VERGİNİN KONUSU ... 148
11.2. ÖTV MÜKELLEF ... 148
11.3 (IV) Sayılı Listenin Kapsamı ... 148
12. ÖTV ORTAK HUSUSLAR ... 148
12.1. Vergileme ölçüleri ve matrah ... 148
12.2. ÖTV Mükelleflerinin İhracat Teslimleri ... 149
12.3. ÖTV Ödenerek Satın Alınan Malların İhracat Teslimleri ... 149
12.4. İhraç Kaydıyla Teslimlerde Verginin Tecili ve Terkini ... 150
12.5. BELGESİZ MAL BULUNDURMA ... 151
12.6. Diplomatik istisna ... 151
12.7. ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ KANUNU DÖNEM ... 152
12.8. ÖZEL TÜKETİM VERGİSİNİN BEYAN DÖNEMLERİ ... 152
12.9. ÖTV ORTAK TABLOLAR ... 153
1. DAMGA VERGİSİ KAPSAMI ... 155
2. Damga vergisi konu ... 155
3. Mükellef ... 155
3.1.DAMGA VERGİSİ ALINABİLMESİ İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR ... 156
4. Kâğıt Nüshalarının Birden Fazla Olması******* ... 156
5. Bir Kâğıtta Birden Fazla Akit ve İşlem Bulunması ... 156
6. Birden Fazla İmzalı Kâğıtlar ... 157
7. Nispet ... 157
8. ÖDEME ŞEKİLLERİ ... 158
8.1. Pul Yapıştırılması Şekliyle Ödeme (Kaldırıldı) ... 158
8.2. Basılı Damga Konulması Şekliyle Ödeme ... 158
8.3. Makbuz Verilmesi Şekliyle Ödeme ... 158
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 14
8.3.1.Damga Vergisini Makbuz Karşılığı Ödeyecekler ... 158
8.3.2.DAMGA VERGİSİ ÖDEME ZAMANI ... 158
8.4. İstihkaktan Kesinti Şekliyle Ödeme ... 159
9. DAMGA VERGİSİNDE SORUMLULUK ... 159
9.6. DAMGA VERGİSİNDE İSTİSNALAR ... 159
1. HARÇ ÇEŞİTLERİ ... 160
2.YARGI HARÇLARI ... 160
3.NOTER HARÇLARI ... 160
4.VERGİ YARGISI HARÇLARI ... 161
5.TAPU KADASTRO HARÇLARI ... 161
6.KONSOLOSLUK HARÇLARI ... 162
7.PASAPORT, İKAMET TEZKERESİ, VİZE VE DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI TASDİK HARÇLARI ... 162
8.GEMİ VE LİMAN HARÇLARI ... 163
9.İMTİYAZNAME, RUHSATNAME VE DİPLOMA HARÇLARI ... 163
10.TRAFİK HARÇLARI ... 163
GİRİŞ ... 164
1. Emlak Vergisi Matrahı ... 164
2. Emlak vergisi matrahının belirlenmesi ... 165
3. emlak vergisinin konusu ... 165
4. BİNA VERGİSİ ... 166
4.1. Vergi Usul Kanuna Göre ... 166
4.2. BİNAYI BÜTÜNLEYEN ARAZİ ... 166
4.3. ORTAK YERLERİN DEĞERLEMESİ ... 167
4.4. Mükellef ... 168
4.5. Elbirliği İle Mükellefiyet ... 168
4.6. Paylı Mükellefiyet ... 168
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 15
4.7. MUAFİYET VE İSTİSNA ... 169
4.8. MUAFLIKLAR ... 169
4.8.1. Daimi Muaflıklar ... 169
4.8.1.1. DAİMİ Şartsız Muaflıklar ... 169
4.8.1.2. Daimİ Şartlı Muaflıklar ... 169
4.8.2. Geçici Muaflıklar ... 171
4.8.2.1. Mesken Muaflığı ... 171
4.8.2.3.TURİZMİ TEŞVİK MUAFLIĞI ... 171
4.8.2.4.TABİÎ AFETLER SEBEBİYLE İNŞA EDİLEN BİNALARIN MUAFLIĞI ... 172
4.8.2.5.FUAR, SERGİ VE PANAYIR YERLERİNDE İNŞA EDİLEN BİNALARIN MUAFLIĞI ... 172
4.8.2.6.GERİ KALMIŞ BÖLGELERDE İNŞA EDİLEN SINAÎ TESİSLERİN MUAFLIĞI ... 172
4.8.2.7.ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ İLE SANAYİ VE KÜÇÜK SANAT SİTELERİNDEKİ BİNALARIN MUAFLIĞI ... 172
4.8.3. MUAFLIKLARIN UYGULANMASI ... 172
4.9.bina vergisinde “0” oran uygulaması ... 173
4.10 BİNA VERGİSİNDE MATRAH ve Nispet ... 173
4.10.1.Matrah ... 173
4.10.2.Nispet (Oran) ... 174
4.11. bina vergisinde MÜKELLEFİYETİN BAŞLAMASI VE BİTMESİ ... 174
4.12. BEYAN ESASI ... 174
4.13. bina vergisinde TARH VE TAHAKKUK ... 175
5. ARAZİ VERGİSİ ... 175
5.1.MÜKELLEF ... 175
5.2. MUAFLIKLAR ... 176
5.2.1.Daimi Muaflıklar ... 176
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 16
5.2.1.1.Şartsız Muaflıklar ... 176
4.2.1.2.DAİMİ ŞARTLI Muaflıklar ... 176
5.2.2.aRAZİ VERGİSİNDE GEÇİCİ MUAFLIKLAR ... 177
5.3.ARAZİ VERGİSİ İSTİSNA ... 177
5.4. ARAZİ VERGİSİNDE Matrah ve Nispet ... 177
5.4.1.Matrah ... 177
5.4.2. Nispet (Oran) ... 177
5.5.Mükellefiyetin Başlaması ve Bitmesi ... 177
5.6. Tarh ve Tahakkuk ... 178
6.EMLAK VERGİSİNDE ORTAK HUSUSLAR ... 178
6.1.BİLDİRİM VERME SÜRESİ ... 178
6.2.VERGİ DEĞERİNİ TADİL EDEN SEBEPLER ... 179
6.3. VERGİ DEĞERİ ... 179
6.4. VERGİ DEĞERİ HESAPLAMA ... 180
6.5. ÖDEME SÜRESİ VE CEZA ... 181
6.6. EMLAK VERGİSİNDE DİĞER HUSUSLAR ... 181
6.7. EMLAK VERGİSİNDE ORAN ... 182
1. Veraset ve intikal vergisinin kapsamı ... 183
2. TANIMLAR ... 183
3.VİVK MUAFİYETLER ... 183
4. VİVK İSTİSNALARI ... 183
5. MÜKELLEF ve BEYANNAME ... 184
6.VİVK MATRAH ... 185
7. VİVK NİSPET ve ORANLAR... 186
3. DİĞER HÜKÜMLER ... 186
8.ÖDEME ZAMANI ... 186
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 17
1. VERGİNİNİ KONUSU ... 187 2.Mükellef ... 187 3.Vergileme Ölçü ve Hadleri ... 187 (I) Sayılı Tarife ... Error! Bookmark not defined.
4.Mükellefiyetin başlaması ... 190
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 18
GİRİŞ
Devletin fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için mali vasıtalara ihtiyacı vardır.
Devlet kamu hizmetlerini görebilmesi için, mecburi ve karşılıksız birer ödeme olan vergileri toplar. Günümüzde, devlet gelirlerinin %90-95’ini vergi gelirleri teşkil eder.
Borçlanma ve mülkiyet gelirleri, kamu harcamalarının karşılanmasında ikinci derece rol oynamaktadır. Bir ülkenin vergi sistemi, muayyen bir zamanda o ülkede yürürlükte olan kamu gelirleri kanunlarının bütününü teşkil etmektedir. Vergi sistemlerinin yapısı ise, o ülkenin hukuki, siyasi, iktisadi ve sosyal şartlarına bağlıdır.
Ülkemizde vergi adaletsizliği pahasına ekonomik potansiyelin tamamı vergilendirilmiştir. Aslında dolaylı vergiler arttırıldığında dolaysız vergi oranlarının buna orantılı olacak şekilde azaltılması gerekirken, hem dolaylı vergiler arttırılmış, hem de toplam vergi payının içinde dolaysız vergi paylarının azalmasına rağmen bu vergi oranlarında artış yapılarak bugünkü durum yaratılmıştır.
Harcama (gider) vergileri, gelir ve servetin tüketim için harcanması nedeniyle alınan vergilerdir. Gelir ve servet, kişilerin vergi ödeme güçlerinin göstergesi olduğu için vergilendirilmektedir. Gelir ve servet, kişilerin mali güçlerini gösterdiği gibi, bunların gider olarak harcanması da mali gücün bir göstergesidir. Ancak çeşitli indirimler muafiyet ve istisnalar sebebiyle gelir ve servet vergilerinin büyük kısmı vergi dışı kalmakta ve beyana dayanan bu vergilerde, yükümlülerin doğru ve gerçeklere uygun beyanda bulunmamalarından dolayı, vergiden kaçınma ve vergi kaçırma imkânları arttığı için gider vergileri, gelir ve servet vergilerinin bu eksikliklerini gidermek amacıyla alınmaktadır.
Bu tür vergiler, gayri şahsi vergilerdendirler. Çünkü vergi yükümlüsünün şahsi ve ailevi durumunu dikkate almadan, yükümlünün harcama yaptığı miktar dikkate alınarak belirlenmektedirler. Gider vergileri, gelirin sadece tüketime ayrılan kısmını vergilendirirler. Zira düşük gelir grupları gelirlerinin, büyük kısmını tüketime ayırmak zorunda oldukları için fakirler gelirlerine oranla, zenginlerden daha fazla gider vergisi ödeyeceklerdir. Öyle ki; yaptıkları toplam harcamalar üzerinden ödedikleri vergiler, zenginlerin mutlak rakamlar olarak daha fazla gözükmesine karşın, gelirlere göre oranlandığında fakirlerinkinden daha düşük olacaktır.
Dolaysız vergilere nazaran yönetimlerinin daha kolay olması, hâsılat sağlamları ve çok sayıda mal ve hizmetler üzerinden alınmaları nedeniyle, harcama vergilerinden vazgeçilememektedir.
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 19
BİRİNCİ BÖLÜM
3065 SAYILI KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU Kabul Tarihi: 3065 - 25.10.1984
Resmi Gazete Sayısı - Tarihi: 18563 - 02.11.1984
1.KATMA DEĞER VERGİSİNİN TANIMI
KDV Tanımı: Katma Değer Vergisi yani KDV, yapılan mal ve hizmet teslimlerinde, mal veya hizmeti teslim alanın, teslim edene ödediği vergi türüdür. Katma değer vergisi dolaylı bir vergidir. "KDV" de Katma değer vergisinin kısa adıdır.
KDV Kullanım Amacı: Mal ve hizmet teslimi yapan tacirler teslim sırasında fatura vb. belgeler düzenlerler. Belge üzerinde görünen mal ve hizmet bedeli ile KDV tutarını, teslim ettikleri kişilerden tahsil ederler. Bu KDV'ye hesaplanan KDV denir. Kendileri mal ve hizmet aldıklarında ise karşı tarafa mal ve hizmet bedeli ile KDV tutarını öderler. Bu KDV ise ödeme yapan için indirilecek KDV kapsamındadır. Her dönem için hesaplanan KDV tutarları ve matrahları ve indirilecek KDV tutarları toplanır.
Katma Değer Vergisi;
Üretimden başlayarak, tüketimin her safhasında alınan vergidir.
Safhalar arasında ödenen vergi, hesaplanandan indirilebilir.
Katma Değer Vergisinin asıl mükellefi nihai tüketicidir.
Ara safhalardaki – Üretici – Satıcı
– Hizmet sunan KDV yüklenmez.
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 20
1.1. KATMA DEĞER VERGİSİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ
Safhalar Alış Ödenen
KDV Satış Hesaplanan
KDV
VD Ödenen KDV
Üretim --- --- 100 18 18
Ana Bayii 100 18 120 21 3
Toptancı 120 21 150 27 6
Perakendeci 150 27 200 36 9
Tüketici 200 36 --- --- ---
TOPLAM 36
2.VERGİNİN KONUSUNU TEŞKİL EDEN İŞLEMLER
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 21
Türkiye’de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılmış olmaları
Diğer faaliyetler kapsamında yapılmaları
İthalatta ise prensip olarak her türlü mal ve hizmet ithali vergiye tabidir.
Dar mükellef, tam mükellef, özel, resmi ayrımı yapılmaksızın, işlemin Türkiye'de yapılması şartıyla, söz konusu işlemleri kim yaparsa yapsın vergilendirilir. Ayrıca diğer vergi kanunlarındaki muafiyet ve istisnalar bu Kanuna göre geçerli değildir.
Bu faaliyetlerin kanunların veya resmi makamların gösterdiği gerek üzerine yapılmasının,
Türk tabiiyetinde bulunup bulunmamaları,
İkametgâhı veya işyerlerinin yahut kanuni merkez veya iş merkezlerinin Türkiye'de olup olmamasının, vergilendirmeyi etkilemez.
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 22
3.KDV KONUSU
3.1 TICARI, ZIRAI, MESLEKI TESLIMLER
Gelir Vergisi Kanununa göre ticari, sınaî, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler vergiye tabidir.
Ayrıca Gelir Vergisi Kanununa göre faaliyeti ticari sayılan esnafın teslim ve hizmetleri de verginin konusuna girer.
Bu faaliyetlerden devamlılık arz edenler vergiye tabidir.
Arızi faaliyetler çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler ise vergiye tabi tutulmaz.
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 23
3.2. DİĞER FAALİYETLERDEN DOĞAN TESLİM VE HİZMETLER Türkiye'de yapılan
PTT ile diğer posta ve haberleşme kuruluşları tarafından yapılan; posta, telefon, telgraf, teleks ve buna benzer haberleşme hizmetleri ile gazete, dergi, kitap, paket, koli taşıma ve dağıtım hizmetleri, havale işlemleri ile bunlara benzer diğer işlemler vergiye tabi tutulur.
Spor-Toto, Piyango (Milli Piyango dâhil), at yarışları ve bunlara benzer diğer müşterek bahis ve talih oyunlarının tertiplenmesi ve oynanması da bunları tertipleyen ve oynatanların hukuki durumlarına bakılmaksızın vergiye tabidir. u türden işlemlerde matrah, oyuna ve piyangoya katılma bedeli (Spor-Toto'da doldurulan kolon başına alınan ücret ve kupon bedeli); mükellef ise 3065 sayılı Kanunun 8 inci maddesine göre oyunları tertip edenlerdir.
o Buna göre, Spor-Toto oyununda mükellef Spor-Toto Teşkilat Başkanlığı, Milli Piyangoda Milli Piyango Genel Müdürlüğüdür. Bu nedenle Spor-Toto ve Milli Piyango bayileri bu işleri nedeniyle mükellef sayılmazlar.
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 24
Profesyonel sanatçıların yer aldığı gösteriler ve konserler ile profesyonel sporcuların katıldığı sportif faaliyetler, maçlar, yarışlar ve yarışmalar tertiplenmesi ve gösterilmesi KDV’ye tabidir.
o Amatör nitelikli faaliyetler vergi dışında tutulmuştur. Amatör ve profesyonel ayırımının, sanatçı veya sporcunun bu faaliyetleri karşılığında gelir elde edip etmemesine göre yapılması gerekir. Eğer sporcu ve sanatçı söz konusu faaliyetleri nedeniyle gelir elde ediyorsa profesyoneldir. Bu faaliyetini belli bir menfaat karşılığında yapmaktadır. Dolayısıyla amatör ve profesyonel ayırımı yapılırken sporcu ve sanatçıların katıldıkları gösteri, konser, maç, yarış ve benzeri organizasyonlar nedeniyle ferdi olarak veya bağlı bulunduğu kurum, kuruluş, organizasyon, kulüp veya benzeri teşebbüsler aracılığı ile belli bir gelir elde edip etmediğine bakılmalıdır.
Boru hattı ile ham petrol, gaz ve bunların ürünlerinin taşınması da vergi kapsamına alınmıştır. Bu tür taşıma işinde mükellef, petrol boru hatlarını işletenler, matrah ise taşıma bedelidir.
Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde belirtilen mal ve hakların sahipleri, mutasarrıfları, zilyetleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracıları tarafından kiralanması işlemleri verginin konusuna girer. (Bu tür kiralamalarda gayrimenkul bir ticari işletmenin aktifine kayıtlı değilse kiralama işlemi KDV den istisnadır.)
Örnek 6: Bayan Kuaförü Olcan Hanım işletme aktifinde kayıtlı olmayan gayrimenkulünü kiraya verdiğinde elde ettiği kazançça KDV hesaplanmaz. Ancak aynı gayrimenkulü işletmenin aktifine kaydetmesi durumunda elde ettiği kira bedeli KDV ye tabidir.)
Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ve özel bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettikleri birliklere, üniversitelere, dernek ve vakıflara, her türlü mesleki kuruluşlara ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan veya işletilen müesseselerinicari, sınaî, zirai ve mesleki nitelikteki teslim ve hizmetleri vergiye tabi tutulur.
Rekabet eşitsizliğini gidermek maksadıyla, isteğe bağlı mükellefiyetler suretiyle vergilendirilecek teslim ve hizmetler de 3065 sayılı Kanunun (1/3-h) maddesinde vergiye tabi işlemler arasında sayılmıştır. Bu bent, verginin konusuna girmeyen bazı işlemleri yapan kişilerin de diledikleri takdirde ihtiyari olarak mükellef olabilmelerine imkân tanımak amacıyla düzenlenmiştir.
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 25
Örnek 7 : Basit Usul Mükellefler yapmış oldukları mal teslimleri ve hizmet ifalarından dolayı KDV den istisna iken istisnadan vazgeçerek KDV mükellefi olabilirler
Müzayede mahallerinde ve gümrük depolarında yapılan satışlar
Müzayede yapılan yerin, münhasıran müzayede yapımına tahsis edilmiş olup olmaması durumu değiştirmez. Müzayede mahallerinde ve gümrük depolarında yapılan satışlarda vergi kesin satış bedeli üzerinden hesaplanır.
3.3. İTHALAT
Her türlü mal ve hizmet ithali vergiye tabidir. 3065 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin son fıkrası uyarınca ise ithalatın kamu sektörü, özel sektör veya herhangi bir gerçek veya tüzel kişi tarafından yapılması veya herhangi bir şekil ve surette gerçekleştirilmesi, özellik taşıması vergilendirmeye tesir etmez.
3.4. İŞLEMLERİN TÜRKİYE'DE YAPILMASI
Türkiye'de yapılmasının; malların teslim anında Türkiye'de bulunmasını, hizmetin Türkiye'de yapılmasını veya hizmetten Türkiye'de faydalanılmasını ifade ettiği hükmü yer almaktadır.
Mal teslimlerinde, mal teslim eden şahsın uyruğuna bakılmaksızın, teslim Türkiye sınırları içinde yapılmışsa vergiye tabidir. Türkiye dışında yapılan mal teslimleri ise verginin konusuna girmez. Dolayısıyla bir Türk vatandaşının Türkiye dışındaki mal teslimleri verginin konusuna girmez, yabancı uyruklu bir şahsın Türkiye içinde yaptığı mal teslimleri ise vergiye tabi tutulur.
Hizmetin Türkiye'de yapılmış sayılması için belirtilen iki şartın birlikte gerçekleşmesi gerekmez. Şartlardan herhangi birisinin oluşması halinde hizmet, Türkiye'de yapılmış sayılır. Bir diğer ifade ile hizmet Türkiye'de yapılmışsa, hizmetten hangi ülkede faydalanılırsa faydalanılsın işlem Türkiye'de yapılmış sayılır ve vergiye tabi olur. Hizmetin başka bir ülkede yapılması halinde bu hizmetten Türkiye'de faydalanılmış ise işlem yine Türkiye'de yapılmış sayılır.
3.4.1. YURTDIŞINDAKI İŞLEMLER
Yurtdışında gerçekleşen mal teslimleri ile yurt dışında ifa edilip yine yurtdışında yararlanılan hizmetler KDV'nin konusuna girmemektedir. Türkiye'de yapılmayan işlemin bedeli üzerinden KDV hesaplanması veya böyle bir işlemin Kanundaki herhangi bir istisna hükmü ile ilişkilendirilmesi söz konusu değildir.
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 26
Örnek 8:
Yurt dışında düzenlenen bir fuara Türkiye'den katılan firmalara yurt dışında verdiği stant kurulumu, montajı, lojistik vb. hizmetler,
- Yurt dışında yaptığı inşaat, onarım, montaj işleri,
- Yurt dışındaki bir firmanın doğrudan yurt dışındaki başka bir firmaya (mallar Türkiye'ye gelmeksizin) yapacağı teslimlere ilişkin olarak verdiği aracılık hizmeti,
- Türkiye'deki başka bir firmanın personelini yurt dışına götürmek suretiyle aynı sektörde faaliyette bulunan yabancı firmalarla tanıştırma, bilgilendirme, eğitim şeklinde yurt dışında verdiği danışmanlık hizmeti,
- Yurt dışındaki bir firmanın mallarının, yine yurt dışındaki bir başka firmaya pazarlanmasına yönelik olarak yurt dışında verdiği satış komisyonculuğu hizmeti
Türkiye'de ifa edilmediğinden veya bu hizmetlerden Türkiye'de faydalanılmadığından KDV'nin konusuna girmemektedir.
Türkiye'de serbest meslek faaliyeti dolayısıyla KDV mükellefi olan bir doktor veya avukatın, Türkiye'de KDV mükellefi olan bir firmaya yurt dışında verdiği hizmetler de verginin konusuna girmeyecektir.
3.4.2. TÜRKIYE'DEKI İŞLEMLER
Türkiye'de gerçekleşen mal teslimleri ile Türkiye'de ifa edilen veya yurt dışında ifa edilmekle birlikte Türkiye'de faydalanılan hizmetler KDV'ye tabidir. Bu teslim ve hizmetlerin yabancı firmalara yapılması bu durumu değiştirmez.
Örnek 9
- Yurt dışındaki otellere turist, okullara öğrenci, fuarlara ziyaretçi veya katılımcı bulunmasına yönelik yurt dışındaki firmaya Türkiye'de verdiği aracılık hizmetleri,
- Yurt dışındaki firmalara ait ürünlerin Türkiye'de satışı için bu firmalara verdiği pazarlama, aracılık, danışmanlık vb. hizmetleri genel esaslar çerçevesinde KDV'ye tabi bulunmaktadır.
Türkiye'deki bir firmanın yurt dışından ithal edeceği mallara ilişkin olarak yurt dışındaki firmadan yurtdışında aldığı kalite kontrol, barkodlama, elleçleme vb.
hizmetlerden Türkiye'de faydalanıldığından, bu hizmetler genel esaslar çerçevesinde KDV'ye tabi olacaktır.
4.TESLİM
Bir mal üzerindeki tasarruf hakkının malik veya onun adına hareket edenlerce, alıcıya veya onun adına hareket edenlere devredilmesidir. Bir malın alıcı veya onun adına hareket edenlerin gösterdiği yere veya kişilere tevdii de teslim hükmündedir.
Malın alıcıya veya onun adına hareket edenlere gönderilmesi halinde, malın nakliyesinin başlatılması veya nakliyeci veya sürücüye tevdi edilmesi de mal teslimidir.
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 27
Madde gerekçesinde, "tasarruf hakkının devri" tabirinin mülkiyet hakkının devri anlamında kullanıldığı belirtilmiştir.
Sadece zilyetliğin devri, örneğin emaneten bir malın başkasına bırakılması durumunda katma değer vergisine tabi bir teslim gerçekleşmez. Fakat zilyetlik devri, mülkiyeti muhafaza kaydını taşıyan bir satış akdine dayanmakta ise, KDVK 3. maddesinin (c) bendinde yer alan özel hüküm uyarınca katma değer vergisi doğar.
Teslim fiilinin tamamlanması için malın gönderildiği yere mutlaka varması veya bu gönderme veya tevdiinin alıcıya ulaşması şart değildir. Alıcının bilgisi dışında dahi olsa, malın alıcı adına hareket eden bir kişiye, mesela alıcının memuru veya vekiline veya gönderilmek üzere nakliyeci veya sürücüye tevdii halinde de teslim gerçekleşmiş sayılır.
Örnek 10: Beyaz eşya satışı işi ile iştigal eden Tüccar Peşin Satan, anneler günü nedeniyle kendisinden 1.000 TL bedel ile 15.04.2017 tarihinde bedelini peşin ödeyerek mikro dalga fırın alan Bay Kılıbık’a söz konusu malı göndermek üzere 29.04.2017 tarihinde kargo şirketine teslim etmiştir. Satışa ilişkin faturayı ise 03.05.2017 tarihinde düzenleyerek adresine göndermiştir. KDV açısından vergiyi doğuran olay hangi tarihte meydana gelmiştir.
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 28
4.1.TESLİM (ZINCIRLEME AKIT)
Bir malın birden fazla kişi arasında zincirleme akit yapılmak suretiyle el değiştirmeksizin doğrudan son alıcıya devredilmesi halinde, son alıcıya kadar aradaki safhaların her biri ayrı birer teslim sayılır.
4.2. DEPOZITO VE AMBALAJ MALZEMESI TESLIMI
Kap ve ambalajlar ile döküntü ve tali maddelerin geri verilmesinin mutat olduğu veya bunların yerine aynı cins ve mahiyette kap ve ambalajlar ile döküntü ve tali maddelerin geri verilmesi hallerinde teslim, bunlar dışında kalan şeyler itibarıyla yapılmış sayılır.
Diğer bir anlatımla, kap ve ambalaj içine konulan maddelerin el değiştirmesinde, geri verilmeleri mutat olmak şartıyla kap ve ambalajlar teslim edilmiş yani mülkiyeti devredilmiş sayılmaz, kap ve ambalajlara ait tutarlar teslim bedeline dahil edilmez. Ancak kap ve ambalajların boş olarak veya içlerine konulan madde ile birlikte geri dönmeyecek şekildeki teslimleri vergiye tabidir. Geri dönmek üzere teslim edildiği halde geri dönmeyeceği kesinlik kazanan kap ve ambalajlar için de geri dönmeyeceğinin kesinlik kazandığı tarih itibarıyla KDV uygulanması gerekir.
Ambalajlanarak satılması mutat olan maddelerin tesliminde, faturada ambalaj için ayrıca bir bedel gösterilmemesi, bir diğer ifade ile teslim bedelinin ambalaj maddesine ait tutarı da içine alacak şekilde tek tutar olarak gösterilmesi gerekir. Bu durumda ambalaj malzemesi, asıl maddenin tabi olduğu şartlara göre vergilendirilir. Diğer bir anlatımla, asıl madde indirimli oranda vergiye tabi ise bu teslimin tamamı için indirimli oran uygulanır.
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 29
Örnek 11: Sandıklarla yapılan limon satışında, sandıkların geri alınmasının mutat olmadığı hallerde, kesilen limon faturası sandık bedelini de kapsar. Böyle bir durumda, sandık bedellerinin faturada ayrıca gösterilmesi söz konusu değildir.
Kap veya ambalajların geri verilmesinin mutat olduğu hallerde, satıcı bu maddeleri aktifleştirerek amortismana tabi tutar.
Örnek 12
Mükellef A toptan tarım ürünleri satmaktadır.Mükellef A Mükellef Ekşi ye 20.02.2019 tarihinde 10 ton (tonu 500 TL den) limon satmıştır. Limonları gönderdikleri kasalar geri almak üzere sevk edilmiştir. (1000 kasa teslim edilmiştir. Kasaların birim fiyatı 5 TL dir)
Limonlar teslim edildikten sonra 20.04.2019 tarihinde 500 adet kasa iade edilmiş diğer kasalar iade edilememiştir.
Yapılacak Vergisel İşlemi Tartışınız?
4.3. TRAMPA
Trampa, iki ayrı teslim hükmündedir. Trampada bir malın karşılığını diğer bir mal teşkil etmektedir. Teslimin tayininde bedelin cinsi, hatta bir bedelin bulunup bulunmaması önemli değildir. Trampada malların mülkiyeti karşılıklı olarak el değiştirdiğinden her iki taraf için de teslim gerçekleşmiş sayılır. Bu durumda matrah trampa edilen malların her birinin emsal bedeli olur. Kısmi trampada yani trampa edilen mala karşılık bir malla birlikte başka şeyler de alınması halinde, bunlar da vergiye tabi tutulur.
Malın tasarruf hakkının mutlaka bir bedel karşılığı devredilmesi şart değildir.
Bedelsiz teslimler de (hibe gibi) vergiye tabidir. Bu gibi durumlarda matrah,3065 sayılı Kanunun 27 nci maddesi uyarınca emsal bedeli olur.
4.5. TESLİM SAYILAN HALLER
• Vergiye tabi malların her ne suretle olursa olsun,
– Vergiye tabi işlemler dışındaki amaçlarla işletmeden çekilmesi,
– Vergiye tabi malların işletme personeline ücret, prim, ikramiye, hediye, teberru gibi namlarla verilmesi,
– Vergiye tabi malların, üretilip teslimi vergiden istisna edilmiş olan mallar için her ne suretle olursa olsun kullanılması veya sarfı,
• Mülkiyeti muhafaza kaydıyla yapılan satışlarda zilyetliğin devri
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 30
Örnek 13: Akaryakıt ticareti ile uğraşan bir şahsın, satmak amacıyla aldığı bu akaryakıtın bir kısmını özel otomobilinde kullanması veya ticaretini yaptığı dayanıklı tüketim mallarından bir kısmını kendi şahsi ihtiyacında kullanmak üzere işletmeden çekmesi veya ücret, ikramiye, hediye, teberru gibi adlarla işletme personeline vermesi de teslim sayılarak vergiye tabi tutulur.
Dikkat !!!!! : Teslimin teslim sayılan hallerle karıştırılmaması gerekir. Hukuken aynı sonucu doğurmalarına yani KDV nin doğmasına sebep olsalar da teslim, teslim sayılan hal, teslim sayılan hal ise teslim değildir (E. AKAR)
5. HIZMET
Verginin konusunu teşkil eden işlemlerden biri olan hizmet,3065 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinde “teslim ve teslim sayılan haller ile mal ithalatı dışında kalan işlemlerdir” şeklinde tanımlanmıştır. Bu işlemler; bir şeyi yapmak, işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek gibi şekillerde gerçekleşebilir.
Maddede hizmet dolaylı bir şekilde tanımlanmış, hizmet sayılan bazı işlemler belirtilmiş ve bunlara benzeyen işlemlerin de hizmet sayılacağı hükme bağlanmıştır. Bu nedenle hizmet, belli bir tanım ve bilinen bazı işlemlerle sınırlandırılmamıştır. İleride değişik şekillerde ortaya çıkması muhtemel işlemler de genel tanım ve verilen örneklere nitelik ve mahiyet itibarıyla hizmet olarak değerlendirilebilir.
3065 sayılı Kanunun (4/2) maddesine göre, bir hizmetin karşılığının bir mal teslimi veya hizmet olması halinde, bunların her biri ayrı birer işlem sayılır ve hizmet veya teslim hükümlerine göre ayrı ayrı vergiye tabi tutulur.
5.1. HİZMET SAYILAN HALLER
Vergiye tabi bir hizmetten,
İşletme sahibinin,
İşletme personelinin
Diğer şahısların
– Karşılıksız yararlandırılması hizmet sayılır.
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 31
6. KATMA DEĞER VERGİSİNDE MÜKELLEF
KDV’nin mükellefi esas itibarıyla vergiye tabi işlemleri yapanlardır. Ancak Kanunun 8 inci maddesinde özellik arz eden bazı işlemler de dikkate alınarak verginin mükellefi ayrı ayrı sayılmıştır.
KDV MUKELLEFLERİ (1) Mal teslimi ve hizmet ifası
hallerinde Bu işleri yapanlar
İthalatta
Mal ve hizmet ithal edenler. İthalatın kamu sektörü veya özel sektör tarafından yapılması veya herhangi bir şekil ve surette gerçekleştirilmesi, özellik taşıması mükellefiyeti etkilemez.
Transit taşımalarda
Gümrük veya geçiş işlemine muhatap olanlar.
İkametgâhı, işyeri, kanuni merkezi veya iş merkezi Türkiye'de olan şahıslar tarafından yapılan bu nevi taşımalarda ise mükellef genel hükümlere göre taşıma işini yapanlardır. Gümrük veya geçiş işlemine muhatap olanlar, taşıyanın temsilcisi olabileceği gibi aracın şoförü de olabilir.
KDV MUKELLEFLERİ (2)
PTT ve TRT Kurumlarınca yapılan
hizmetlerde PTT A.Ş. veya TRT Genel Müdürlüğü
Yayın Hizmetlerinde Yayıncılık Hizmetini verenler
Her türlü şans ve talih oyunlarında
Oyunları tertipleyenler veya teşkilat müdürlükleri (Spor-Toto Teşkilat Başkanlığı ve Milli Piyango Genel Müdürlüğü) mükelleftir. u tür oyunların bayileri, bu işleri dolayısıyla mükellef sayılmazlar.
At yarışı ve diğer müşterek bahis ve talih oyunlarında mükellef bunları tertipleyenler olup, bu oyunların bayileri bu işleri nedeniyle mükellef sayılmazlar.
Profesyonel Sanatçı ve Sporcuların yarışma ve gösterilerini
Yarışma ve gösterilerini düzenleyen ve tertip edenler
Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemlerinde
Mal ve hakları kiraya verenler
İsteğe bağlı mükellefiyette Talepte bulunanlardır
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 32
7. VERGİYİ DOĞURAN OLAYIN MEYDANA GELMESİ
3065 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde vergiyi doğuran olayın hukuki şartları, vergiye tabi işlemlerin özelliklerine göre ayrı ayrı tayin ve tespit edilmiştir.
Asli olarak KDV de vergiyi doğuran olay, mal teslimi veya hizmet ifasının yapıldığı anda meydana gelir. Ancak kanunda bunun aksine bazı düzenlemeler yapılmıştır ve kanunun belirlediği bu durumlarda vergiyi doğuran olay kanunda belirtilen olayın vuku tarihinde meydana gelmiş sayılır.
Durum Verginin Doğması
Mal teslimi ve hizmet ifası Malın teslimi veya hizmetin yapılması Malın tesliminden veya hizmetin
yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi
Bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesi
Kısım kısım mal teslimi veya hizmet yapılması mutad olan veya bu hususlarda mutabık kalınan hallerde
Her bir kısmın teslimi veya bir kısım hizmetin yapılması
Komisyoncular vasıtasıyla veya
konsinyasyon suretiyle yapılan satışlarda Malların alıcıya teslimi Malın alıcıya veya onun adına hareket
edenlere gönderilmesi
Malın nakliyesine başlanması veya nakliyeci veya sürücüye tevdii,
Su, elektrik, gaz, ısıtma, soğutma ve benzeri enerji dağıtım veya kullanımlarında bunların bedellerinin
Tahakkuk ettirilmesi,
İthalatta (Gümrüğe Tabi) Gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin başlaması
İthalatta (Gümrüğe Tabi Değil) Gümrük beyannamesinin tescili
Yabancı ülkeler ile Türkiye arasında yapılan taşımacılık ile transit taşımacılıkta
Gümrük bölgesine girilmesi veya çıkılması
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 33
7.1. ARSA KARŞILIĞI INŞAAT IŞLERINDE VERGIYI DOĞURAN
Arsa karşılığı inşaat işlerinde vergiyi doğuran olay, müteahhidin arsa karşılığı konut, işyeri gibi bağımsız birimleri arsa sahibine teslimiyle gerçekleşir. Arsanın bir iktisadi işletmeye dâhil olması veya arsa sahibinin arsa alım satımını mutad ve sürekli bir faaliyet olarak sürdürmesi durumunda, vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu tarihte, müteahhide yapılan bu arsa teslimi nedeniyle düzenlenecek faturada arsa karşılığı alınan bağımsız birimlerin emsal bedeli üzerinden KDV hesaplanması gerekmektedir.
Örnek
Varyemez ve ortakları sahip oldukları herhangi bir iktisadi işletmeye dahil olmayan arsayı 10.01.2015 tarihinde yaptıkları sözleşme ile Yapar Satarım A.Ş ye kat karşılığı teslim etmişlerdir. Müteahhit firma işi 15.05.2019 tarihinde tamamlamış ve bina iskânını 15.11.2019 tarihinde alarak aynı tarih itibariyle tapu devrini
gerçekleştirmiştir. Müteahhit firma 15.12.2017 tarihi itibariyle de teslime ilişkin faturaları düzenlemiştir.
Bu işlemlere ait KDV si hangi tarihte doğmuştur ve nasıl beyan edilmesi gerekir.
Örnek
Varyemez arsa alım satım işi yapmaktadır. İktisadi işletmesine dahil olan arsayı 10.01.2015 tarihinde yaptıkları sözleşme ile Yapar Satarım A.Ş ye kat karşılığı teslim etmişlerdir. Müteahhit firma işi 15.05.2019 tarihinde tamamlamış ve bina iskânını 15.11.2019 tarihinde alarak aynı tarih itibariyle tapu devrini gerçekleştirmiştir. Müteahhit firma 15.12.2017 tarihi itibariyle de teslime ilişkin faturaları düzenlemiştir.
Bu işlemlere ait KDV si hangi tarihte doğmuştur ve nasıl beyan edilmesi gerekir.
7.2. BIRDEN FAZLA VERGILENDIRME DÖNEMINE YAYILARAK VERILEN HIZMETLERDE VERGIYI DOĞURAN OLAY
Birden fazla vergilendirme dönemine yayılarak verilen hizmetlerde, hizmet bedelinin tamamının veya bir kısmının hizmet ifa edilmeden önce tahsil edilmesi halinde, fatura ve benzeri belge düzenlenmemiş olması koşuluyla KDV doğmaz. Öte yandan, bir vergilendirme döneminden fazla devam eden hizmetlerde, takvim yılının aylık dönemlerinden oluşan vergilendirme dönemleri itibarıyla KDV’nin hesaplanması ve verilecek hizmetlere ilişkin faturanın aylık ödeme tutarı belirtilerek tanzim edilmesi gerekmektedir.
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 34
*****Toplam bedel hizmet tamamlandığında alınsa dahi hizmetin gerçekleştiği vergilendirme dönemlerine isabet eden tutarın ilgili olduğu dönemde beyan edilmesi gerekmekte olup, hizmet bedelinin tamamının hizmet ifasının sonunda beyan edilmesi mümkün değildir.
7.3. DEVAM EDEN HİZMETLERİN TAKSİTLERE BAĞLANMASI HALİNDE, KREDİ KARTI İLE YAPILAN ÖDEMELERDE VERİYİ DOĞURAN OLAY
Bir vergilendirme döneminden fazla devam eden hizmetlerin taksitlere bağlanması halinde, kredi kartı ile yapılan ödemelerde, POS makinesi tarafından ilk anda düzenlenen ve hizmet bedelinin tamamını kapsayan taksit planını gösteren belge, ayrıca fatura veya benzeri belge düzenlenmemiş olması şartıyla KDV hesaplanmasını gerektirmez.
Vergiyi doğuran olay, aylık taksit miktarının şirketin banka hesabına geçtiği tarihte değil, bir vergilendirme döneminden fazla devam eden hizmetler için takvim yılının aylık vergilendirme dönemleri itibarıyla doğmaktadır.
7.4. HAKEDIŞLI İŞLERDE VERGIYI DOĞURAN OLAY
Hakedişli işlemlerde, verilen hizmet sebebiyle elde edilen hakediş bedeli için hakedişin tahakkuk ettiğini belgeleyen kabul tutanağının düzenlendiği bir diğer ifade ile hakediş raporunun onaylandığı tarihte vergiyi doğuran olay gerçekleşir.
Örnek 15: Bir kamu kurumuna, servis taşımacılığı yapan Sollama Beni Sollarım Seni adına Eylül ayına ilişkin taşımacılık bedelini içeren hakkediş kurum tarafından 29.09.2017 tarihinde düzenlenmiş ve mükellef 04.10.2017 tarihinde faturayı düzenleyerek servis bedelini 10.10.2017 tarihinde tahsil etmiştir. Bu işe ait vergiyi doğuran olay ne zaman meydana gelecektir?
7.5. ULUSLARARASI TAŞIMA İŞLERI
Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan taşımacılık ile transit taşıma işlerinde, hizmetin (taşıma işinin) iç parkura isabet eden kısmı Türkiye'de yapılmış sayılır.
Bu hüküm ile Kanunun 1 inci maddesindeki Türkiye'de yapılan işlemlerin vergiye tabi olacağı hükmü birlikte değerlendirildiğinde, uluslararası taşıma işlerinin sadece iç parkura isabet eden kısmı vergilendirilir. Uluslararası taşıma işlerinin iç parkur dışına isabet eden kısmı ise verginin konusuna girmez. İç parkur, Türkiye'nin siyasi sınırları içindeki alandır.
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 35
7.6. TAZMINATLAR
Herhangi bir teslim veya hizmetin karşılığı olarak ortaya çıkmayan tazminat ve benzeri ödemeler prensip olarak KDV'nin konusuna girmemektedir.
Bu kapsamda, işin sözleşme şartlarına uygun yapılmaması, işin verilen süre içerisinde tamamlanmaması, sözleşmenin feshedilmesi gibi nedenlerle tazminat, cayma bedeli vb. adlarla yapılan cezai şart mahiyetindeki ödemeler herhangi bir teslim veya hizmetin karşılığı olmadığından KDV'nin konusuna girmemektedir.
Örnek16: Belediye tarafından ihale edilip sözleşmeye bağlanan inşaat, onarım, malzeme ve hizmet alımı işlerinde yükleniciden kaynaklanan gecikmelerden dolayı yükleniciye gecikme cezası tahakkuk ettirilmesi durumunda sözleşme gereği yükleniciden gecikme cezası adı altında tahsil edilen bedel KDV'ye tabi olmayacaktır. Öte yandan, gecikme cezasının hak edişten kesilerek tahsil edilmesinin, belediyenin yükleniciye ödemesi gereken KDV tutarına etkisi bulunmamaktadır.
Örnek 17: İşverenler tarafından çalışanlara ödenen kıdem tazminatları ücret mahiyetinde olduğundan KDV'nin konusuna girmemektedir. Bu nedenle;
İşçilerin iş akitleri feshedilmeden bir başka işverene nakledilmesi nedeniyle, işçilerin tazminat tutarlarının devir tarihine kadar hesaplanarak yeni işverene aktarılması,
İşçilerin yeni işverence iş akitlerinin feshedilmesi veya emeklilik hakkı kazanmaları nedeniyle, tazminat tutarlarının eski işverenin sorumlu olduğu kısmının yeni işverene aktarılması
KDV'ye tabi olmayacaktır.
Örnek 18: Bir teslim veya hizmetin karşılığını teşkil etmeyen veya buna bağlı olarak ortaya çıkmayan sigorta tazminatları KDV'nin konusuna ………. Bu durumda, sigortalının hasar gören eşya için sigorta şirketinden aldığı tazminat için KDV hesaplanması
……….
Sigortalı mükellefin hasar gören eşyayı tamir ettirerek, adına düzenlenen faturaları ibraz etmek suretiyle tamir bedelini sigorta şirketinden tahsil ettiği durumda, sigortalının, sigorta şirketi adına yaptığı ve KDV'ye tabi olan masrafların aynen sigorta şirketine yansıtılması için fatura düzenlenmesi ve KDV ………gerekmektedir.
**** Vade farkı, fiyat farkı, faiz, prim gibi çeşitli gelirler ile servis ve benzer adlar altında sağlanan her türlü menfaat, hizmet ve değerlerin, KDV matrahına dahil olduğu hükme bağlanmıştır. Buna göre, KDV'ye tabi bir teslim veya hizmetin karşılığında alınan bedelle ilgili olarak, tazminat adı altında olsa bile, yapılan ödemeler
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 36
matraha dahil olduğundan, bunlar üzerinden teslim veya hizmetin tabi olduğu oranda KDV hesaplanması gerekmektedir.
Örnek 19: Elektrik faturasının vadesinden sonra ödenmesi nedeniyle aboneden alınan %5 geç ödeme tazminatı KDV matrahına dahil edilerek, toplam tutar üzerinden KDV hesaplanacaktır.
7.8. AIDATLAR
Üyelerden veya katılımcılardan alınan aidatlar, herhangi bir teslim veya hizmetin karşılığını teşkil etmemek şartıyla KDV'nin konusuna girmemektedir. Örneğin dernek tüzüğünde belirtilen gelirlerden olan üye aidatları KDV'ye tabi tutulmayacaktır.
*****Ancak kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan bir kooperatifin ticari nitelikteki teslim ve hizmetlerinin karşılığında yapılan ve kurum kazancının bir unsuru sayılan aidat ödemeleri KDV'ye tabi tutulacaktır.
Örneğin tüketim ve taşımacılık kooperatifleri gibi kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan kooperatiflerin üyeleri tarafından yapılan ve kurum kazancının bir unsuru sayılan aidat ödemeleri KDV'ye tabi bulunmaktadır. Kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmayan kooperatifin ortak giderleri karşılamak (üyelerin güvenlik, bahçıvanlık, havuz ve sosyal tesislerin bakımı, elektrik ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmesi) amacıyla tahsil ettiği aidatlar ise ticari mahiyet arz etmediğinden KDV'ye tabi tutulmayacaktır.
7.9 KIRALAMA İŞLEMLERI
Türkiye'de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin; 1/3-f maddesinde, Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemlerinin KDV'nin konusuna girdiği hüküm altına alınmıştır.
Aynı Kanunun 17/4-d maddesinde ise iktisadi işletmelere dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanması işlemleri KDV'den müstesnadır.
Buna göre, iktisadi işletmelerin her türlü kiralama işlemleri KDV Kanununun 1/1 inci maddesine göre KDV'ye tabidir.
Örnek 20: Belediye veya bir devlet üniversitesine ait arsanın kiraya verilmesi KDV Kanununun 17/4-d maddesine göre KDV'den müstesnadır. Ancak arsanın, bu kurumların iktisadi işletmesine dahil olması veya bu kiralama işlemi nedeniyle bir iktisadi işletme oluşması halinde, söz konusu kiralama işlemi Kanunun 1/1 inci maddesine göre KDV'ye tabi olacaktır.
Örnek 21: Belediye veya bir devlet üniversitesi tarafından bir yerin çay bahçesi olarak işletilmek üzere kiraya verilmesi durumunda işletme hakkının kiralanması söz
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 37
konusu olacağından, çay bahçesinin, kiraya veren kurumun bir iktisadi işletmesine dahil olup olmadığına bakılmaksızın, bu kiralama işlemi Kanunun 1/3-f maddesi gereğince KDV'ye tabi tutulacaktır.
7.10. YAP-İŞLET-DEVRET MODELI ÇERÇEVESINDE KURULAN, BELIRLI BIR SÜRE İŞLETILEN TESISLERIN İŞLETME SÜRESI SONUNDA İLGILI KURUMA DEVRINDE KDV
Bedeli bulunmayan veya bilinmeyen işlemler ile bedelin mal, menfaat, hizmet gibi paradan başka değerler olması halinde matrahın, işlemin mahiyetine göre emsal bedeli veya emsal ücreti olmaktadır. Bedelin emsal bedeline veya emsal ücretine göre açık bir şekilde düşük olduğu ve bu düşüklüğün mükellefçe haklı bir sebeple açıklanamadığı hallerde de matrah olarak emsal bedeli veya emsal ücretinin esas alınmak zorundadır.
3996 sayılı Kanun kapsamındaki yap-işlet-devret modelinde ilgili kurumca süre sonunda tesisin kendisine devri karşılığında işleticiye doğrudan bir bedel ödenmemektedir.
Bir finansman türü olan bu modelde işletici tesisin devrine ilişkin bedeli, tesisi sözleşme ile öngörülen süre içinde işletmek suretiyle elde ettiği kazanç ile karşılamaktadır.
Bu çerçevede, yap-işlet-devret modelinde, süre sonunda tesisin işletici tarafından ilgili kuruma tesliminde emsal bedel üzerinden KDV aranılmayacaktır.
Örnek 22: Ulaştırma Bakanlığı, Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde 1.000.000 TL ye yaptırmış olduğu otoyolu 15 yıllık işletme süresinden sonra yüklenici firmadan bedelsiz olarak teslim almıştır. Söz konusu işlemde teslim alma işleminin bedelsiz olması nedeniyle KDV hesaplanmayacaktır.
7.11. MÜZAYEDE MAHALLINDE YAPILAN SATIŞLAR
Cebri icra, izale-i şüyu, ipoteğin paraya çevrilmesi, tasfiye gibi nedenlerle yapılan açık artırma, pazarlık ve diğer şekillerdeki satışlar da dahil olmak üzere, müzayede mahallerinde yapılan her türlü satışlar KDV’ye tabidir.
Kanunun istisna ve vergi oranlarına ilişkin hükümleri bu satışlar için de geçerlidir.
Bu satışlarda vergiyi doğuran olay, satışın yapıldığı tarihte vuku bulmaktadır. İzale-i şüyu çerçevesinde yapılan satışlarda alıcının hissedarlardan biri olması halinde hissesi, bu hisse için mülkiyet devri söz konusu olmadığından matrahtan indirilir.
Bu işlemlerde, hesaplanan KDV sinin tamamı ilgili müzayedeyi düzenleyen tarafından tevkif edilmek suretiyle beyan edilir. (İcra daireleri tarafından 5 nolu KDV beyannamesi ile beyan edilir.)
Bu satışlarla ilgili beyan ve ödeme mükellefiyeti genel esaslara göre yerine getirilir. Başka faaliyetleri dolayısıyla sürekli beyanname vermek zorunda olmayan resmi
Ender AKAR/YMM/HÜAV-SV/18.02.2020/1.6 Sayfa 38
kuruluşlar (icra daireleri hariç) tarafından bu şekilde tahsil edilen KDV, yetki alanı içerisinde bulunulan vergi dairelerine en geç 7 (yedi) gün içinde ödenir. Ancak tahsilât tutarının 50.000TL’yi aşması halinde, bu süre beklenilmeksizin ertesi gün mesai bitimine kadar ödenmesi zorunludur.
7.12. ADI ORTAKLIKLARDA VERGILEME
KDV uygulamasında adi ortaklıklar, bağımsız işletme birimleri olarak ayrı vergi mükellefiyetine sahiptir. Buna göre; adi ortaklıklarca defter tutma, belge düzenleme, muhafaza ve ibraz gibi vergi ödevleri ile beyanname verme ve vergi ödeme gibi mükellefiyetlerinin ortaklarından ayrı olarak yerine getirilmesi, ortaklığın KDV ile ilgili hesaplarının, ortakların varsa şahsi işletmelerindeki işlemlerden ayrı yapılması gerekir.
Adi ortaklıklarda, ortaklığın sona ermesi sonucunu doğurmayan hisse devri işlemleri KDV’ye tabi değildir. Ortaklığın sona ermesi sonucunu doğuran devir işlemlerinde ise vergi uygulanır.
Buna göre bir adi ortaklıkta, ortaklardan biri veya birkaçının hisselerini diğer ortaklara veya üçüncü şahıslara devretmesi, bu şekilde ortaklıktan bazı ortakların ayrılması veya ortaklığa yeni ortakların alınması halinde, mevcut adi ortaklık, ortak sayısındaki değişiklik dışında aynen devam ediyorsa, bu hisse devri işlemlerinde vergi uygulanmaz.
Ortaklardan biri veya birkaçının hisselerinin diğer ortak veya ortaklara devredilmesi suretiyle ortaklığın sona ermesi halinde; devralan ortak veya ortakların kendi hisseleri ile satın aldıkları hisseler dikkate alınmaksızın, ortaklıkça, devralan ortak veya ortaklara teslim edilen toplam mal bedeli üzerinden KDV hesaplanır.
Ortaklık tarafından düzenlenecek olan faturada ayrıca gösterilecek olan bu vergi, ilgili dönem işlemleri ile birlikte adi ortaklığın son beyannamesine dahil edilerek beyan edilir. Devralan ortak veya ortaklar tarafından ise genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapılabilir.
Ortaklığın feshi nedeniyle indirim konusu yapılamayan KDV'nin sonraki döneme devrolunan KDV olarak kalması gerekmekte olup, devrolunan KDV'nin iadesinin talep edilmesi veya ortaklar tarafından kendi adlarına verilecek KDV beyannamesinde "
İndirilecek KDV" olarak beyan edilmesi mümkün bulunmamaktadır.(Bkz.: 05.03.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.41.15.01-KDV-2011/31-59 sayılı Özelge)
