Oyun Hareketi

Çocuk oyunları genellikle hareketlidir. Oyunda kullanılan bir hareket bazen oyunun adı olur. Aşağıda çocuk oyunlarındaki oyun hareketleri gruplandırılmış ve hangi hareketin hangi oyunda geçtiği belirtilmiştir.

a. Söyleşme

Oyun aracı kalıp cümle kullanılarak atılır (Bu Gelen Bu Gelen oyunu). Oyuncu başarılı atışta belirli sözler söyler.

b. Dokunma- Dövme

dokunursa o oyuncu ebe olur (Mavi, Kör Ebe, Kartal, Don Ateş, Dondum, Tribom, Kurtarmacı). Oyuncu oyuncuya dokunur (Mavi). Ebe oyun aracıyla oyuncuya dokunur (Alay Turası). Oyundan başarısız olan oyuncu dövülür (Tura, Peşkir). Oyuncu oyun aracına dokunamaz (Yirmi Beş Taş, Otuz Taş). Ebenin tahmini yanlış çıkarsa ebe yumruklanır (El Üstün Kimin Eli Var). Kurt rolündeki oyuncu çobana dokunmaz (Kurt ve Çoban). Ebe oyuncuya dokunamaz (Ateş, Don Ateş, Kartal, Dondum). Oyuncuların hepsi ebeyi tekmeler (Simit).

c. Tahmin Etme

Oyuncu hislerini, akıl ve mantığını kullanarak oyunda kendisinden istenen ne ise onu tahmin etmeye çalışır. Oyuncu kendisine vuranı tahmin eder (Mini mini). Oyuncu anlatılan tahmin eder (Sessiz Film). Oyuncu taklidi yapılan sesi tahmin eder (Öt Kuşum Öt, Eşin Kim). Oyuncu saatin kaç olduğunu tahmin eder (Tilki Saatin Kaç?).

Gözleri bağlanan oyuncu yiyeceklerin isimlerini tahmin eder (Kimin Dili Daha Hassas). Oyuncu yüzüğün yerini tahmin eder (Yüzük). Oyuncular ebenin aklındaki evi tahmin eder (Kondum Kondum). Oyuncu sırtındaki elin sahibini bilir (El Üstünde Kimin Eli Var, Yumruk Yumruk Üstüne). Oyuncu kendisini süreni ve dürteni tahmin eder (Ebem Sana Kim Dürttü, Eşim Seni Kim Sürüyor). Oyuncu açılan parmakların sayısını bilir (Eşşekleme). Oyuncu fincanın altındaki parayı tahmin eder (Fincan).

d. Çevirme /Döndürme

Oyunlarda çevirme hareketi oyun aracının döndürülmesiyle yapılır. Bazı oyunlarda da oyuncular kendi etraflarında dönerler. Oyuncu oyun aracını döndürür (Kaynana, Topaç, Kadı Kafası). Oyuncular kendi etrafında döner (Çevrim Çiçek). Oyuncular daire oluşturarak dönerler (El Ele Pamuk).

e. Saplama

Oyuncu elindeki oyun aracını hedeflediği noktaya saplamaya çalışır. Oyuncu, elindeki oyun aracını atarak yere saplar (Pös, Pes).

f. Saklama-Bulma

Oyunların bazılarında oyun aracı saklanır. Saklanan oyun aracının diğer oyuncular tarafından bulunması istenir. Saklanan oyun aracını bulan oyuncu ebe olmaktan kurtulur. Çoğu zamanda oyuncular ya tek tek ya da grup olarak saklanırlar ve diğer oyuncuların kendilerini bulmasını isterler. Bu oyunlar saklama ve saklanma başlığı altında belirtilmiştir. Oyun aracı saklanır (Ayakkabı Saklama, Yüzük, Kayış Kızdı, Kim Vurdu Kim Gördü). Oyun aracı elin içine saklanır (Kav mı Güzel mi Peynir mi). Oyuncunun eşyası saklanır (Çimçimenlik, Arabistan Buğdayları, Horoz, Lak Lak). Oyunda herhangi bir eşya saklanır (Tura). Oyuncu grup saklanır (Harar Göründü, Eşli Sime, İşaret, Planlı Saklambaç, Haritacılık, Eşleraba).

Oyuncu saklanır (Sinemeç, Sinme, Sürmeci, Geldi Harar Gitti, Harar, Yummalı Göz, Saklambaç, Tıngırtılı Saklambaç, Kim Yok, Top Saklambacı). Saklanan oyuncu bulunur (Top Saklambacı, Geldi Harar Gitti Harar, Yummalı Göz, Saklambaç).

g. Yer Değiştirme

Oyunlarda yer değiştirme hareketi ebeyi şaşırtmak için kullanılır. Oyunda oyuncular yerini değiştirir (Eşin Kim). Oyunda ebeyle oyuncu yer değiştirir (Çalmalı Top). Oyuncular sürekli yer değiştirir (Kör Ebe).

h. Çekme

Oyuncular çekme hareketini karşı gruptaki oyuncuyu kendi gruplarına katmak için kullanılırlar. Oyuncular, karşılıklı durarak bir oyuncuyu kendilerine doğru çekerler (Aliler Aliler, Aç Kapıyı). Oyuncular, karşılıklı durarak bir nesneyi kendilerine doğru çekerler (Bezirgân Başı).

ı. Takla Atma

Takla atma hareketi oyuncunun oyundaki becerisini gösterir. Oyuncu ağaçta takla atar (Çatal Ağaçta Takla Atma).

i. Basma

İsmi veya rengi söylenen oyuncu ortaya gelerek yere basar (Çiçek). Oyunda bazı yerlere basılır/basılmaz (Sicim).

Oyuncu üç adım sayarak diğer oyuncunun ayağına basar (Çiçek). Çizgiye basılmaz (Granta). Oyuncu ipin üzerine basar (Kelebek).

j. Çizme/Yazma

Oyunlarda çizgi çizilmesi oyun sahasının hazırlanması için kullanılır. Oyunda bir atış çizgisi çizilir (Çıtlık, Değnek Dikme, Fasulyeleri Yakala). Oyunda vurulacak oyun aracı çizgiye dizilir (Ayakkabı Topuğu ile Erik Çekirdeği Vurma, Enek, Ecco Mecco, Cik Cik Cigirlik, Tot, Kılağaç-Kırküç, Taş Yuvarlama). Oyunda bir daire çizilir (Aşık, Gazoz Kapağı, Ambarcık, Hacı, Kayanak, Dünya, Çürük Elma, Eşleraba, Çar Çar, Saha, Yirmi Taş, Kaylak, Civirik Topu, Çalmalı Top, Limon, Top Saklambacı, Tığ).

Oyunda ortaya bir çizgi çizilir (Aç Kapıyı, Mendil Kapmaca). Oyunda bir plan veya harita çizilir (Planlı Saklambaç, Haritacılık). Oyunda kare çizilir (Tek Ayak, Kız Kız Çık, İflas, Köşe Kapmaca, Cırtçak, Cıgıg, Gelik, Dombiş, Kaynak, Cıncık, Dokuz Taş, Üç Taş, Palan, Sekelleme, Cız, Lola, Amiral Battı). Oyunda dikdörtgen çizilir (Kız Kız Çık, Zegkirdek, Mıcı). Oyunda üçgen çizilir (Misket, Çıtlık). Kağıda çeşitli şehir isimleri, insan isimleri yazılır (İsim Bulmaca, Kımbıl Kıp, İsim Şehir). Kağıda rakam veya yazı yazılır (İl Adı Yazma, Telgraf, Amiral Battı, Eşek Başı). Kağıda sırayla bir şekil çizilir (Tren, Adam Asmaca, El).

k. Patlatma

Çamurdan yapılan oyun aracı yere vurularak patlatılır (Patlangaç). İçine su konulan balon patlatılır (Sulu Balon).

l. Kayma, Kaydırma

m. Yarışma

Oyunların temeli yarışma mantığına dayanır. Top sektirilerek yarışılır (Eşek, Acımasız).

n. Çukura/Çizime Sokma

Oyun aracı daha önceden hazırlanan çukura veya geometrik şekillerin içine sokulmaya çalışılır. Oyun aracı belirlenmiş yere sokulur (Aşık, Bilye, Misket). Oyun aracı çukura sokulur (Andız, Enek Cımbızı, Plakçılık, Mangala, Vur Kaç, İnci Minare, Horoz, Fasulyeleri Yakala). Oyun aracı çukura elle atılır (Hendek, On Beş Taş). Oyun aracı çizilen yerden atılır (Aşık). Oyuncu oyun aracını alarak kaçmaya çalışır (Hacı).

o. Kaçma-Kovalama

Oyunlarda ebe diğer oyuncuları kovalar veya diğer oyuncular ebeyi kovalar, oyuncu oyuncuyu kovalar kovalananlar kaçar. Bir grup diğer grubu kovalar. Ebe veya bekçi diğer oyuncuyu ve oyuncuları kovalar (Kayanak, Haftalar, Yumurtacılık, Şarkı Söyleme, Yerden Yüksek, Bostancılık, Simsim, İstanbul Köprüsü, On Bir Elli, Simit, Gölgeye Basma, Köprü Altından Geçme, Çömel Kurtul, Alay Turası, Kaç Kurtul). Oyuncu oyuncuyu kovalar (Kırmızı Balık, Tutsak Almaca, Tutsak Bulmaca, Rinko, Mendil Kapmaca). Ebe kaçar diğer oyuncu veya oyuncular ebeyi kovalar (Yağ Satarım Bal Satarım, El Sık Selam Ver, Çar Çar). Bir grup kaçan grubu kovalar (Kovalamaca, Esir Almaca, Yakalanbaç, Eşdere Bağ). Oyuncu oyun aracını alıp kaçar (Değnek Dikme).

ö. Denge Sağlama

Oyunlarda dengeyi sağlama oyuncunun becerisini gösterir. Oyuncu çevresinde dönerek dengeyi sağlayamaz da yere düşerse oyunu kaybeder (Çevrim Çiçek). Oyuncu dengesini sağlayamazsa cezalandırılır (Heğbe).

p. Sırta Binme

Oyuncular daha çok ceza olarak sırta binme hareketini kullanırlar. Ebe oyuncuyu sırtında taşır (Baş Çuval Yattı Kalktı Kabak, Heğbe). Oyuncu eşeğe biner

(Eşeğe Ters Binme). Oyuncu diğer oyuncunun sırtına biner (Ayakkabı Topuğu ile Erik Çekirdeği Vurma, Buldu Bindi, Büllü Değnek). Oyuncular toplu vaziyette duran rakip oyunculara biner (Uzun Eşek, Eşşekleme, Emmeeşeğisanatine, Zambur Zumbur Dayı, Emmeşşe). Kazanan oyuncu kaybeden oyuncunun sırtına biner (Kelebek).

r. Atlama

Oyunlarda atlama hareketi oyuncunun oyundaki becerisini ve dikkatini gösterir. Oyuncu bariyer veya engelden atlar (Birlim Birlik, Çöm Çöm Çömelek, Terlik, Tek Ayak). Oyuncu ip üzerinden atlar (Kelebek, İp Atlama). Oyuncu diğer oyuncunun üzerine atlar (Ambarcık).

s. Atma-Vurma

Oyunlarda oyun aracı oyunu kazanmak için hedefe atılır. Vurma hareketi daha çok karşıdaki oyuncuyu cezalandırmak için kullanılır. Ebe elindeki nesneyle oyunculara vurur (Kör Ebe). Oyun aracı hedefe atılır, vurulur (Boncuk, Enek, Dağ, Misket, Kaylak, Çanak, On İki Can,Eşekli Top, Binnik, Hedefleri Devirelim, Çtlık, Cibirik, Çoban Köpeği, Horoz, Zegkirdek, Ecco Mecco, Kale Yıkmak, Dokuz Kiremit, Çopbaş, Alamuç-Çinkola, Kılağaç-Kırküç, Mucuk). Oyun aracı duvara atılır (Gazoz Kapağı, Eşek). Oyuncular ebenin sırtına vurur (Davul Zurna Buz Gibi Dondurma, Kim Vurdu). Oyun aracı uzağa doğru atılır (Buldu Bindi). Oyun aracı, ebenin oyun aracına vurmak için atılır (Hacı). Oyun aracı havaya atılır (Cimbiz, Beştaş, Ceben Taşı, Dokuz Taş, Copbaş, Renkli İstop, Bu Gelen Bu Gelen, Fasulyeleri Yakala). Oyun aracı rakibe doğru vurmak maksadıyla atılır (Dünya, Kara Camız, Sası Kaymak, Horoz). Oyuncu veya bekçi diğer oyuncuya vurur (Ambarcık, Baş Çuval, Yattı Kalktı Kabak, Ortada Sıçan). Oyun aracı (kemik) uzağa atılır (Demirci Kömürcü, Malik). Ebe parayı bulamazsa yaş mendille ebeye vurur (Fincan).

ş. Sekme

Oyunlarda sekme hareketinin kullanılması oyunu daha da zorlaştırır ve oyuncunun oyundaki becerisini ölçer. Oyuncu oyunda seker (Sekkerge). Oyuncu saklanan eşyasını sekerek arar (Ayakkabı Saklamaca). Oyuncu oyunu oynarken tek ayak üzerinde seker (Kız Kız Çık, Granta, Tıngır Tank).

t. Atma-Kapma

Oyuncunun oyun aracını hızla havaya atıp kapması aynı zamanda oyuncunun oyunu kazanıp kazanmayacağını da belirler. Oyuncu değnekleri fırlatarak atar (Kınnar, Oyuklu Met, Kındırma, Büllü Değnek). Oyuncu topu hızla atar, kapar (Çalmalı Top). Oyuncu sapanla taşını uzağa atar (Sapatta Taş Atma). Oyun aracı havaya atılıp, kapılır (Taş, Beştaş, Ceben Taşı, Kapma, Copbaş, Dokuz Taş).

u. Ele Geçirme- Koruma

Oyuncu oyun aracını korur veya oyun aracını ele geçirmeye çalışır. Oyuncu, oyun aracını ele geçirmeye çalışır (Hacı Yatmaz). Oyuncu oyun aracını korur (Hacı Yatmaz). Ebe oyun aracını korur (Kayanak). Oyuncu, mendili ele geçirir (Mendil Kapmaca). Ebe olan grup saklanan grubu çizilen daireye (yuva) yaklaştırmaz, daireyi korur (Eşleraba).