Aşık Oyunları

Aşık Oyunu, Bacakaltı Oyunu ve Kazaklı Oyunu birbirine benzer.

Oyun erkek çocukları tarafından oynanır. Oyun iki veya dört oyuncuyla oynanabilir; fakat oyuncu sayısı çift olmalıdır. Oyunda kullanılan malzeme aşıktır. Geniş bir alanın orta kısma bir daire çizilir. Ortasına aşık, ilek veya dobucı üste gelecek şekilde dizilir. Oyuncular da ellerine birer aşık alarak (saka) seçerler.

Oyuncunun aşığı tutum şekli:

İlek işaret parmağa, tök yukarı, çik aşağı, dobucı ise baş parmağa gelecek şekilde tutulur.

Oyuna ilk başlayan oyuncu elindeki saka ile daire içinde bulunan aşıkları vurarak daire dışına çıkarmaya çalışır. Oyuncu daire dışına aşık çıkarırsa çıkardığı o aşıkları kazanır; ama eğer aşık çıkaramazsa sıra diğer oyuncuya geçer ve oyuncu eğer hiç aşık çıkaramazsa hem oyun sırasını karşı tarafa verir hem de aşıklarından birini dairenin içine koymalıdır.

a. Çift – Tek Oyunu

Bu oyun da yine diğer oyunda olduğu gibi iki, dört veya altı kişi oynayabilir. Oyunculardan biri iki tane aşığı avucuna alır ellerini sallayıp orta kısma atar ve eğer bu iki aşıktan birinci dobuç diğeri tök ise oyuncu bir aşık kazanır. Fakat birinci dobuç diğeri ilek olursa rakibi olan oyuncuya bir tane aşık verir. Örneğin oyuncunun attığı aşıklardan birincisi ilek diğeri çik ise oyuncu yine kazanır. Fakat birinci ilek diğeri dobuç olursa rakibi olan oyuncuya bir tane aşık verir. Yine oyuncu iki tane aşığı attığında ikisi de dobuç, ikisi de ilek, ikisi de çik, ikisi de tök ise oyuncu karşı rakibinden iki tane aşık alır. Tam tersi olursa iki tane karşı rakibe aşık verir.

Ayrıca bu aşıkların oyuk kısımlarına civa sürülerek veya içine kurşun dökülerek ağırlaştırılıp oyuncunun daire içindeki aşıkları vurma ihtimali arttırılır (KK 33).

b. Düşmeli Oyunu

İki kişi tarafından oynanır. Müştereken koydukları aşıkları bir çizginin üstüne dikerler. Toğan veya kel ali cihetinin aşağı yukarı gelmesinin ziyanı yoktur. Sonra atmarlarını kamarlar. Kel ali kalkan aşık sahibi, diğer oyuncunun gösterdiği yerde ki – iki, iki buçuk metrelik bir mesafeden ibarettir – çizgi üzerindeki aşığı vurmağa ve nihayet üç ayak götürmek üzere atar. Atmar, çizgi üstündeki aşıklardan birine isabet eder ve üç ayaklık bir mesafe ileri götürürse, oyuncu kendi hissesi ile beraber diğer aşıkları da alır.

Oyuna tekrar başlanır. Lakin birinci atan ilk atışta hedefe isabet ettiremezse, bu sefer nöbet ikinci oyuncuya geçer. Şayet, her iki oyuncu, atarken çizgi üstündeki aşıklara isabet ettiremezler ve fakat savuşup geçen atmar, çizginin öteki tarafında kel ali kalkarsa, tekrar aşık atmak salahiyeti sahibine verilmiş olur.

c. Talak Oyunu

Düşmeli oyununun aynısıdır. Yalnız bu oyunda çizgi üstündeki aşığın üç ayak miktarındaki bir mesafeye götürülmesi şarttır. Ve aynı zamanda atmarın çizgi üstündeki aşıklardan birine değmesi ve talaması lazımdır.

d. Çizgili Oyunu

Düşmeli oyununun aynısıdır. Yalnız bir hat üzerinde dizilen aşıklardan birinin çizgi etrafındaki bir daireden çıkarılmış olmasıyla oyun kazanılmış olur.

e. Alay Oyunu

Bir nevi kumardır. Nisbeten daha mütekamil çocuklar arasında oynanır. Üç beş çocuk müsavi miktarda aşıklarını bir köme halinde bir dairenin içine bırakırlar. Ve atmerlerini kamdıkdan sonra ilk kel ali’yi getiren kimse ebe olur ve ilk aşığı atmak hakkı ona verilir. Şayet, kümeye isabet ettirir ve atmeri, kel ali kalkarsa kümenin hepsini toplar. Atmerler kamlandıktan sonra en sona kalana gılli tabir olunur.

Bu oyunda sıra gılliye gelmeden dahi oyunun bittiği vaki olur. Bunun için atmerlerin terbiye edilmiş olması ve istenilen şeklin kolaylıkla elde edilebilmesi şarttır.

f. Zil Oyunu

İki oyuncu müştereken ortaya aşık koyarlar. Ebe olupta önce atmak hakkını elde etmiş olan, bütün bu aşıkları iki avucunun içinden yere atar. Bütün kel ali kalkan aşıkları alır. Ve nöbet diğer oyuncuya geçer. Oda aynı suretle kel ali kalkan aşıkları alır. Böylece, bir aşık kalıncaya kadar oyuna devam olunur.

g. Yıhılı Bamya Oyunu

İki, üç ve daha ziyade arkadaş birleşir. Bir hat üstüne ikişer, üçer aşık dikilir. Sonra atmerler kamılır. İlk defa kalkan – ister kel ali, ister toğan kalksın – öncül olur. Yani, ilk atmak hakkını haiz olur. En son kalan sonuncu olur. Bu sonuncunun göstereceği yerden sıra ile atılır. Aşıklardan hangisini vurursa onu alır. Oyun şu şekilde devam eder.

Atışlardan ilk defa vuran öncül olur. Atmer atılırken vücudun eğilmemesi ve iyice nişan alınması lazımdır.

h. Aşıklara Para Vurmak Oyunu

Nikel beşlik, onluk ve saire gibi para, onbeş, yirmi ayak mesafelik bir yere dikilir. Aşık baş parmakla bitişik parmak tarafından çitidirilir. Kaçıncı atışda para vurulursa o miktar aşığa mukabil para alınmış olunur. Bazen bu oyuna üç, beş ve daha ziyade çocuk iştirak eyler.

ı. Aşıkla Tura Oynamak Oyunu

Çocuklar arasında kuş gecelerinde oynanır. Bir çok kimse toplandıktan sonra sıra ile aşık atılır. Aşığını toğan kaldıran bey adını alır. Kel ali kaldıran da turacı olur. Yani, elinde bir mendilden veya kumaştan yapılmış bir tura bulunur.

Bundan sonra tekrar sıra ile aşıklar atılır. Aşığın muhtelif cihetlerine göre: tök olursa hırsız; çik olursa ekmekçi adı verilir. Aşığı atan bir kimse tök tarafını

mecburdur. Oyun bu suretle devam eder. Yalnız bundan turacı ve bey müstesna tutulur. Turacı veya beyin ortada bulunan aşığa elleri değerse, kendi memuriyetlerini daha doğrusu imtiyazlarını kaybetmiş sayılırlar.

Aşık oyunlarında hiçbir kayıbı olmayan oyuncu

Encyim enek saham su cümlesini kullanır (Caferoğlu, 1994:133-135).