Otkonsaş Binası

Konumu: Ali Nazime Sokak No: 24 Koşuyolu (850 ada 82 parsel) İşlevi: Büro Binası

Yapım Tarihi: 2007

İşveren: Otkonsaş Otomatik Kontrol Sistemleri Üretim Taahhüt ve Ticaret A.Ş. Yapım tekniği: Betonarme Karkas

Şekil 4.27 : Otkonsaş Binası, vaziyet planı (İ.T.Ü. Uyg. Ar. Mer.).

Otkonsaş Binası, Koşuyolu Parkı’nın bir üst sokağında, Ali Nazime Sokak’ta yer almaktadır. Bu sokakta, benzer boyutlarda ve nitelikte, çoğunlukla bitişik nizam ofis yapıları bulunmaktadır. Bunlardan biri de 4.6. bölümde sunulmuş olan Medusa Plus Binası’dır.

Şekil 4.28 : Otkonsaş Binası, genel görünüş (Fotoğraf: R. S., 2008).

Bu bina, prizmatik kutunun parçalanmasının bir örneğidir (Şekil. 4.28). Prizmatik kütle bir çok noktada kırılmış, çıkmalar ve girintilerle, çizgilerle hareketlenmiştir. Zemin kat, tüm kütleden biraz içeride durmaktadır. Üst katta yaklaşık 1,50 m kadar çıkma yapılarak zemin katın geri planda kalması sağlanmıştır. Yapının çatı katının karakteri daha farklıdır. Bölgede benzer örneklerinin de bulunduğu gibi (bkz. Bölüm 4.13.) çatı tonoz biçimindedir, ve ana kütleden biraz daha içerlektir.

Giriş katının cephesi, daha düzgün bir prizma, daha düz yüzeyler sunarken üst kat kütlesi oldukça hareketlidir. Köşelerde ve giriş hizasında 30 cm civarında içeri çekilmeler vardır. Köşelerde, bu içeri çekilmenin yanısıra farklı bir dilde doluluk- boşluk düzenlemesi yapılarak daha fazla vurgu elde edilmiştir. Yatay çizgilerle üst üste üç pencere yapılmış, pencerelerin arasında da pencere yüksekliğinin yarısı kadar yükseklikte dolu duvar yapılarak ritim etkisi kuvvetlendirilmiştir (Şekil 4.29). Cephenin çıkma yapan bölümlerinde ise ortak bir dil vardır; bu kısımlarda aynı doluluk boşluk oranlarıyla aynı boyutlarda pencereler yer almaktadır (Şekil 4.30). Yan yana dizilmiş bu kare biçimli pencereler, yapıdaki ritmik ifadeyi güçlendirmektedir. Tüm cephelerde kaplama malzemesi olarak sıva kullanılmış, bu da belirli bir düzene göre derzli yapılarak yapıya bir nitelik kazandırılmaya çalışılmıştır. Camlar koyu renk filtreli görünmektedir, doğramalar alüminyumdur. Yapı kütlesi ve cepheleri, giriş aksına göre simetrik düzenlenmiştir. Giriş dikdörtgen formundaki binanın uzun olan kenarında, tam ortada yer almaktadır. Yapıdaki tüm hareketler, doluluk-boşluklar bu aksa göre simetriktir. Ali Nazime Sokağı’na bakan cephe (Şekil 4.28) ve arka bahçeye bakan cephe (Şekil 4.29) birbirinin aynısıdır.

Şekil 4.29 : Otkonsaş Binası, Ali Nazime Sokak cephesi (Fotoğraf: R. S., 2009).

Kapıdaki çizgisel ritim, orta aksta yer alan girişi vurgulu ve belirgin kılmış, birinci kattaki eğrisel balkon çıkması bu vurguyu arttırmıştır (Şekil 4.30). Cephede kapının iki yanındaki yatay derzler yapılmıştır.

Şekil 4.30 : Otkonsaş Binası, girişten detay (Fotoğraf: Reyhan Suoğlu, 2009).

Görüldüğü üzere bu binanın tasarım yaklaşımı, aslen Rasyonalizm özellikleriyle bağdaşmasına karşın, Koşuyolu Evleri’nden oldukça farklı ve ayırdedilebilir niteliktedir. Yine prizmatik bir kütle, geometrik biçimler bulunmaktadır; ancak Otkonsaş Binası sade ve öz Koşuyolu mimarisinden gösterişli bir bina olması itibariyle ayrılır. Genel itibariyle prizmatik olan kütle, zemin ve teras kattaki içeri çekilme, eğrisel çatı örtüsü ve yine asıl kütledeki küçük çıkma ve teraslarla bir kimlik ve kendine özgülük kazanmıştır. Yapının zemin katta geri çekilmesi, ve zemin katın cephe niteliklerinin üst katlardan farklı olması, kütlenin zeminle ilişkisini koparma veya zayıf hale getirme düşüncesini anımsatmaktadır, ancak bu binada zemin katta arsa sınırı kaygısı ve üst katlarda da maksimum kullanılabilir iç mekan alanı yaratma çabasının ağır basmış olma ihtimali yüksektir. Esasen bu bina, rengi beyaz olmasa da New York Beşlisi de denilen Beyazlar’ın tarzına yakın durmaktadır.

Bu tarz, en genel şekilde manyerist modernist olarak ifade edilebilir; mimaride Rasyonalizmi reddetmemekle birlikte tanınabilirliği savunan bir yaklaşım sergilemektedir. Genellikle dik açılarla oluşturulmuş bir yapı olmasına rağmen köşedeki keyfi içeri çekilme, ve binaya tanınabilirlik kazandıran ritmik pencere düzeni, Fransız balkonu ile normal balkon arasında duran balkon formu, eğrisel çatı biçimi ile yapı, Rasyonalizmden uzaklaşır, Beyazlar tarzına yaklaşır. Küçük çıkmalar da cepheye dinamizm katmıştır. Ortadaki giriş aksına göre simetrik düzenlenmiş yapı, geometrik biçim zenginliği ile Neo Art Deco akımını da akla getirmektedir. Yan cephelerdeki üç tane yan yana duran kare biçimli geometrik vurgulu pencereler, yapı köşelerinde bu kez üst üste üçlü köşe pencere, eğrisel balkon ve çizgisel balkon ve teras korkulukları, teras katındaki daire biçimli pencere, giriş kapısındaki çizgisellik (Şekil. 4.30), hep bu akımın nitelikleriyle bağdaşmaktadır. Yine de yapıda ağır basan yaklaşım, ‘Beyazlar’ tarzı yaklaşımıdır.

Belediye arşivinde, bu yapının yerinde bir konut yapısının projesi bulunmaktadır. 2000 tarihli olan bu projenin mimari Halil Sarıca’dır. Yapıda, Koşuyolu Evleri’nin nitelikleri sürdürülmeye çalışılmış gibi görünmektedir. Rasyonalist cepheler ve 90 derecelik açılar tipiktir (Şekil. 4.31). ancak kütle oranları, ve zemin kattan sonra bütün olarak taşırılan kütle, Koşuyolu yapılarına uzaktır.

Zemin kat planına bakıldığında (Şekil. 4.31.b), çekirdek haricinde serbest, açık bir mekan görülür. Mekan organizasyonu da Koşuyolu Evleri’nden farklı görünmektedir.

Şekil 4.31 : Otkonsaş Binası yerindeki eski yapının cephesi ve planı (Kadıköy Belediyesi arşivi). Bu parseldeki değişimin de tek aşamalı olmadığı anlaşılmaktadır. Kütle oranları ve zemin katın diğer katlardan farklı nitelikte ve içerlek olması, Koşuyolu Evleri’nin mimarisinden ilk kopuşu yansıtmaktadır. Yapı işyerine dönüşürken de geçirdiği doluluk-boşluk oranları ve malzeme gibi değişimlerle de bugünkü halini almış, Koşuyolu değişiminin simgelerinden biri olmuştur.