Osmaniye Cephesindeki Savaşlar

Fransız ve Ermenilerin zulümlerine dayanamayan halk, hükümetten de istediği desteği bulamayınca “Çete Harbi”ne başlamıştır.118 Osmaniye ve çevre halkı Mayıs 1919’da direnişe başlamıştır. 119

Osmaniye çete savaşlarının Reisi Hüseyin Ağa çete toplamaya başlamıştır. Millî Mücadele kahramanlarından Rahime Hatun da bu sırada çeteye katılmıştır.120

12 Şubat 1920’de Maraş’tan Fransızların atılması halkta büyük moral kaynağı olmuştur. Halkın ve yöneticilerin direnişe geçmesiyle 4 Mart 1920’de Haruniye’de Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurulmuştur.121 Cemiyetin başkanlığına ise Haruniye Bucak Müdürü Hüseyin Hilmi Bey getirilmiştir.122

Kuvva-i Milliye güçlerinin Haruniye’de şekillenmesinin sebebi o sırada Bahçe ve Osmaniye’nin işgal altında olmasıdır.123

30 Mart 1920’de Fettahoğlu Yusuf (Türker) ve arkadaşları Fransızların Taşoluk’taki karakoluna saldırmış ve burayı imha etmişlerdir. Karakolda bulunan 27 kişilik Fransız ve Ermeni birliği etkisiz hale getirilmiştir. 4 Nisan 1920’de Fettahoğlu Hacı Mahmut’un idare ettiği Kuvva-i Milliye milis güçleri Yarbaşı’ndaki Fransız merkez karargâhına saldırmıştır. Bu saldırıda Fransızlar hezimete uğramıştır. Çok sayıda asker kaybeden Fransızlar Kanlıgeçit’e kadar geri çekilmek zorunda kalmışlardır.124

Mustafa Kemal’in emriyle Yörük Selim Bey Fransızlara karşı taarruz başlattı. İyice sıkışan ve durumdan ümitsiz olan Fransızlar Osmaniye’ye çekildiler. Böylece Bahçe ile Osmaniye arasında düşman kuvveti kalmadı.125

118 Mehmet Akif TERZİ, a.g.e, s.32

119 Mehmet Akif TERZİ, a.g.e, s.43

120 Mehmet Akif TERZİ, a.g.e, s.43

121 Mehmet Akif TERZİ, a.g.e, s.43

122 Mehmet Akif TERZİ, a.g.e, s.43

123 Mehmet Akif TERZİ, a.g.e, s.43

124 Mehmet Akif TERZİ, a.g.e, s.44

125 Mehmet Akif TERZİ, a.g.e, s.44

39

Rahime Onbaşının da aralarında bulunduğu Kuvva-İ Millîye askerlerinin Fransızların karargahına düzenledikleri baskın neticesinde çok korunaklı olan bu karargah alınmıştır. Bu olayın ardından düşman kuvvetleri İslâhiye ve Bahçe’yi terk etmiştir.126

Fransızlar 5 Ekim 1920’den itibaren İskenderun ve Dörtyol üzerinden yeni kuvvetler sevk etmeye başlamışlardır. 10 Ekim 1920’de düşman kuvvetleri saldırıya geçtiler. Ancak Milli Kuvvetlerin kahramanca savunmaları karşısında Fransızlar ilerleyemediler ve ağır kayıplar verdiler. Kovanbaşı adı verilen bu savaş 10 Ekim 1920 günü sekiz saat sürmüş, Milli Kuvvetlerin kahramanca savunmaları ve taarruzları neticesinde başarıyla sonuçlanmıştır. “Dörtyol kaymakamının verdiği bilgilere göre bu savaşta Fransızlar bine yakın kayıp vermişlerdir.”127

Fransızlar 1 Kasım 1920’de Toprakkale’ye getirdikleri yeni kuvvetlerle saldırıya geçtiler. Anavarza kalesinden, Ceyhan nehrinin kuzeyinden ve Karatepe’den püskürtülen düşman kuvvetleri Kanlıgeçit’te toplanmaya başlamıştır. 8 Kasım 1920’de Fransızlar uçakları eşliğinde saldırıya başladılar. Ancak başarılı olamadılar. 9 Kasım 1920’de Kabaktepe’ye yapılan saldırıda burayı ele geçirdiler. Ancak milli kuvvetlerin baskınları ve taarruzları karşısında dayanamayan Fransızlar Antep’e çekildi. 1921 yılının ilk günlerinde Fransızlar artık tüm ümitlerini kaybetmişti.128

“Fransa 20 Ekim 1921’de Türkiye ile Ankara antlaşmasını imzalayarak bölgeyi terk etmiştir. Bu antlaşmaya göre 5 ocak 1922de Adana’dan ve 7 Ocak 1922’de de Osmaniye’den çekilmiştir.”129 1.1.9. Cumhuriyet’ten Sonra Osmaniye

“1923 yılında Cumhuriyetin ilanı ile birlikte sancakların vilayete dönüştürülmesi nedeniyle "Cebel-i Bereket Vilayeti" adını almıştır. Mehmet Eminler'in evinin de Vilayet Konağı olarak kullanıldığı söylenir. Ama asıl Vilayet Konağı, 1930'da yaptırılan bir süre de Kaymakamlık olarak kullanıldıktan sonra, 1991 yılında yıktırılıp yerine Özel İdare İşhanı dikilen binadır.

126 Mehmet Akif TERZİ, a.g.e, s.44

127 Mehmet Akif TERZİ, a.g.e, s.45-46; Yrd. Doç. Dr. Süleyman HATİPOĞLU, Milli Mücadele’de Osmaniye, s.32-33

128 Mehmet Akif TERZİ, a.g.e, s.46-47

129 Yrd. Doç. Dr. Süleyman HATİPOĞLU, Milli Mücadele’de Osmaniye, s.35

40

Cebelibereket Vilayetinin Merkezi Osmaniye'dedir. Bahçe, İslâhiye, Hassa, Payas ve Ceyhan da kazaları olmuştur.

1908'den itibaren 15 yıl sancak, 10 yıl da vilayet merkezi olan Osmaniye 1 Haziran 1933'de sebebi hala anlaşılamayan bir tasarrufla ilçe haline dönüştürülmüş ve Adana'ya bağlanmıştır.

Osmaniye, 1865 iskânından sonra coğrafi konumundan kaynaklanan avantajları nedeni ile hızla gelişmiştir. 1927 yılında Osmaniye'de 35 konak, 200'ü kiremit örtülü olmak üzere, 400 huğ tipi konut olduğu söylenmektedir. 1927 yılında nahiye ve köyleri ile birlikte Osmaniye'nin nüfusu 18.282 iken, 1940 yılında 24.778'e, 1945 yılında 29.054'e, 1950 yılında 34.661'e ulaşmıştır.

1950'lerde ülke çapında başlayan sanayileşme/şehirleşme sürecinde merkezi konumu, ulaşım kolaylığı ve ılıman iklimi nedenleriyle, Osmaniye tarım işçilerinin göç cenneti olmuştur. İskenderun Demir ve Çelik Fabrikasının açılması ile birlikte Osmaniye'ye göç hızla artmıştır.”130

1.2. Osmaniye’nin İlçeleri 1.2.1. Bahçe İlçesi

Antik Çağda Kilikya Bölgesi içerisinde yer alan Bahçe MÖ.1000'lerde Kargamış Hitit Krallığının sınırları içerisinde olup, bir kale kalıntısı üzerinde kurulmuştur. MÖ. XIV. yüzyılda Hititlerin egemenliği altında olup, Hitit Federasyonu'ndan Kızwatna Krallığının toprakları içerisinde idi. Asurlular bir süre bölgeyi egemenlikleri altına almışlarsa da sonunda Kilikyalılar onlara karşı ayaklanmışlardır. MÖ. VI. yüzyılın ortalarında Kilikya Bölgesi ile birlikte Perslerin eline geçmiş ancak, MÖ.333 yılında Büyük İskender'in Pers İmparatoru Darius'u yenmesinden sonra yöre Makedonyalıların egemenliğine geçmiştir. Büyük İskender İmparatorluğu'nun parçalanmasından sonra Çukurova ile birlikte Bahçe yöresi de Seleukosların payına düşmüştür. Ardından Romalıların egemenliğine girmiştir. İmparator Hadrianus MS.120-135 yıllarında Çukurova bölgesine önem vermiş ve burasını önemli bir ticaret merkezi haline getirmiştir. MS.395'de Roma'nın ikiye ayrılmasından sonra Adana ile birlikte, Doğu Roma'nın (Bizans)yönetimine girmiştir. Bizans hakimiyeti VII. yüzyıl

130 http://www.diyadinnet.com/YararliBilgiler-751&Bilgi=osmaniye-tarihi-ve-tarih%C3%A7esi-tarihsel-geli%C5%9Fimi (13/06/2017 - Saat: 23.55); http://www.osmaniyekulturturizm.gov.tr/TR,60788/tarihce.html

(13/06/2017 - Saat: 23.46); http://osmaniye-bld.gov.tr/kentimiz/osmaniye-tarihcesi (13/06/2017 - Saat: 23.29)

41

ortalarına kadar devam etmiştir. Abbâsilerle Araplar bu bölgeye akınlar düzenlemişler ve kısa bir süre sonra 965 yılında Bizanslılar yöreye yeniden egemen olmuşlardır.

Malazgirt Savaşı'ndan (1071) sonra Türkmen boylarından bazıları yöreye yerleşmişler, Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılmasından sonra 1335'te Ramazanoğulları Beyliğinin eline geçmiştir. 1336 yılında Memluklular bölgeyi hâkimiyetleri altına almışlardır. 1378 yılında Ramazanoğulları Beyliği döneminde bölgede ziraat ve hayvancılık yeniden gelişmiş, kent ve yollar imar edilmiştir. Yavuz Sultan Selim'in Mısır Seferi sırasında Osmanlı topraklarına katılmıştır.

Kanuni Sultan Süleyman'dan sonra yörede huzursuzluklar ve yönetimde boşluklar yaşanmış, bu durum XVIII. yüzyıldan sonra daha da kötüye gitmiştir. Yöredeki aşiretler köylere baskınlar düzenleyerek köyleri yağmalamışlardır. Bunun üzerine halk köylerini ve tarlalarını bırakarak dağ yamaçlarına çekilmiştir. I. Dünya Savaşı sırasında bu karmaşa kendisini daha çok hissettirmiştir. Bunun üzerine 1866 yılında Fırka-i İslâhiye bölgede düzenlemeler yapmış ve Bahçe'yi Halep vilayetinin Maraş sancağına bağlı bir kaza yapılmıştır. Ardından da 1878'de Adana Vilayetinin Cebel-i Bereket (Osmaniye) Sancağına bağlanmıştır.

I. Dünya Savaşı'ndan sonraki yıllarda Çukurova yöresini Fransızlar işgal etmiştir. Bu arada Bahçe bir süre için boşaltılmıştır. Çukurova'da başlayan direniş hareketleri sonucunda bölgede çete harbi başlamış, 1921'de Kuvayı Milliye'nin direnişi karşısında Fransızlar zor durumda kalmışlar, bunun sonucu olarak da 20 Ekim 1921'de Yeni Türkiye Cumhuriyeti ile yapılan Ankara Antlaşması ile bölgeyi terk etmişlerdir.

Cumhuriyetin ilanından sonra; Çukurova yöresi ve Bahçe yeniden imar edilmiş, 1933'te belediye teşkilatı kurulmuş ve Adana'ya bağlı ilçe konumuna getirilmiştir. Osmaniye'nin 1996'da il olması üzerine de Adana'dan ayrılarak Osmaniye'ye bağlanmış ve kendisine bağlı olan Hasanbeyli yeni ilçe olmuştur.131

131http://www.bahce.gov.tr/ilemizin-tarihi (13/07/2016 - Saat: 22.00)

42