Bu bölümde 9. ile 12. sınıf arasındaki ergenlik dönemindeki ortaöğretim öğrencilerinin gelişimsel özelliklerini üç alt başlıkta incelenmiştir.
2.7.1. Fiziksel Gelişim
Ortaöğretim çağındaki bir öğrencinin fiziksel gelişimi, bulunduğu yaş grubu itibariyle ergenlik dönemi olarak da adlandırılır. Bu dönem fiziksel gelişimin en yoğun yaşandığı dönemdir. Ergenlik döneminde üreme sistemi diğer sistemlerine göre daha çok gelişim göstermektedir. Bu dönemde kızlar ve erkeklerde görülen gelişim ve değişim çok farklıdır. Kızlarda sırasıyla göğüste büyüme, cinsel organda kıllanma, boy uzunluğunda ani artış ve son olarak ilk âdet kanaması olurken erkeklerde testisler büyür, cinsel organda kıllanma, boy uzunluğunda ani artış, penisin büyümesi, sesin kalınlaşması ve sakalların çıkması gözlenmektedir. Ayrıca bu dönemde bedenin büyümesi de farklı ve orantısızdır. El ve ayaklar, kol ve bacaklara göre daha hızlı büyür ayrıca kalçalar, göğüs kemikleri ve omuzlarda genişleme görülmektedir. Bununla birlikte kalp ve akciğerler de büyür ve hacmini artırır (Ünver, 2006, s.36).
Ergenlik döneminde birey, bedeninde hızla yaşanan değişime uyum sağlamalıdır. Bu değişim sürecinde vücut koordinasyonu ve psiko-motor becerilerinde yetersizlik gözlemlenebilir. Bu duruma örnek olarak bir cismi elinden düşürme, kırma veya dengeyi sağlayamama gibi durumlar gösterilebilir. Bireyin bu süreci olumlu atlatabilmesi için öğretmen ve ailesine birçok sorumluluk düşmektedir. Ergenlik döneminde birey, enerjisini olumlu bir biçimde kullanabilmesi ve değişen bedenine hızla uyum sağlayabilmesi için spor, müzik, resim gibi beceri ve yeteneğini geliştirebileceği etkinliklere yönlendirilmeli. Böylece birey için uygun öğrenme ve öğretme ortamı sağlanmış olsun (Senemoğlu, 2011, s.29).
2.7.2. Bilişsel Gelişim
Ortaöğretim çağındaki bir öğrencinin bilişsel gelişim dönemine soyut işlem dönemi olarak da adlandırılır. Bu dönemde öğrencinin soyut düşünme yeteneği gelişir ve o anda orada olmayanı düşünebilir. Bir durum hakkında öngörüde bulunma, tahmin yürütme ve verileni anlama veya kabul etme gibi yetisi gelişir. Piaget’e göre ergenlik dönemindeki bireyin soyut düşüncesini oluşturan dört temel düşünce biçimi vardır:
İçebakış: Düşünce hakkında düşünme.
Soyut düşünme: Gerçek olası olana ulaşabilme. Mantıksal düşünme: Neden ve sonucu belirleyebilme.
Varsayımsal düşünme: Değişik varsayımları göz önünde bulundurabilme (İnanç, Bilgin & Atıcı Kılıç, 2013, s.129-130).
Ortaöğretim çağında soyut düşünme yeteneği gelişen birey farklı seçenekler arasındaki problemleri sınayarak çözüme ulaşmaya çalışır. Ayrıca bir doğrunun ne olduğunu genellikle otoriteye bakarak algılamaktadır (Altuğ, 2004, s.133-134). Bundan dolayı kendisine yol gösterecek bir rehbere ve arkadaşa en çok ihtiyaç duyduğu dönemdir. Öğretmenin bu yaştaki bir öğrencinin ihtiyaç ve arzularını tespit edip o an ki durum ve ihtiyacına göre doğru bir kılavuz olabilmesi çok önemli bir faktördür.
2.7.3. Sosyal ve Duygusal Gelişim
Duygusal gelişim, bireyin kişisel ve çevresel etkileşim sonucu yaşadığı mutluluk, haz, hoşluk, sıkıntı veya korkularıdır (Asım, 2010, s.18).
İnanç, Bilgin ve Atıcı Kılıç’a (2013) göre, ergenlik çağındaki bireylerin duygularını üç grupta incelemek mümkündür. Bunlardan ilki olumlu duygular olan sevgi, şefkat, mutluluk ve haz duygularıdır (s. 255-256).
İkincisi engelleyici duygular olarak adlandırılan endişe, kaygı, keder, üzüntü, suçluluk, pişmanlık, utanç ve tiksinmedir.
Üçüncüsü düşmanlık duyguları olarak nitelendirilen öfke, nefret, kıskançlık duygularıdır. Sosyal gelişim, bireyin yaşadığı toplum ile arasında oluşan bağdır. Buna örnek olarak sorumlulukların yerine getirilmesi, aile-toplum baskısına ve zorluklarına karşı duyarlılık,
Ergenlik döneminde birey başkaları tarafından kabul görmek ve takdir edilmeyi istemektedir. Ayrıca bir grubun ferdi olma arzusuna göre davranmaktadır. Bundan dolayı başkalarının kendisi hakkındaki görüşleri ergenlik dönemindeki birey için çok önemlidir. Kendilerine verdikleri değer başkalarının onlara verdiği değer ile orantıdır (İnanç, Bilgin & Atıcı Kılıç, 2013,s.274). Aşağıdaki sorular ergenlik dönemindeki bireylerin birbirlerine sordukları geçek sorulardır:
- Sevdiğin bir grubun üyesi olmak için neler yapmak zorundasın? - Bazı çocuklar neden arkadaşça davranamıyor? Sorunları mı var?
- Başka çocuklar toplumsal bir çekicilikle mi doğarlar yoksa çekici olmayı öğrenirler mi?
- Çok şişmansan başka çocuklar seni kabul etmezler mi (İnanç, Bilgin & Atıcı Kılıç, 2013,s.274)?
BÖLÜM 3
YÖNTEM
Araştırma yöntemi iki bölümden oluşacaktır. İlk bölümde internet siteleri ve çeşitli kütüphaneler aracılığıyla literatür taraması yapılacaktır. İkinci bölümde ise bir anketten yararlanılarak ortaöğretim kurumlarında ikinci yabancı dil eğitimi alan ve almayan 10. ve 11. sınıf öğrencilerin Gardner’in Çoklu Zekâ Kuramı’na göre zekâ alanları belirlenecektir. Araştırmanın uygulama kısmı tarama modeline uygun olarak Gülşen (Gülşen, 2015a), tarafından geliştirilmiş ve güvenirlik çalışması yapılmış olan “Çoklu Zekâ Alanları Değerlendirme Ölçeği” ile gerçekleşecektir. Güvenirlilik katsayısı Cronbach Alpha 0,965 olan bu ölçek toplam sekiz alt ölçekten oluşmaktadır:
Sözel/Dilsel Zekâ Mantıksal/Matematiksel Zekâ Müziksel/Ritmik Zekâ Doğacı/Varoluşçu Zekâ Kişilerarası/Sosyal Zekâ Bedensel/Kinestetik Zekâ Kişisel/İçsel Zekâ
Ölçek, beşli Likert Tipi olarak hazırlanmış olup, her alt ölçek onar tane olmak üzere toplam seksen maddeden oluşmaktadır. Ölçekte yer alan maddeler "hiç uygun değil, çok az uygun, kısmen uygun, oldukça uygun, tamamen uygun" şeklinde derecelendirilmiştir.
Araştırmanın kapsamı İstanbul'da ortaöğretim okullarında ikinci yabancı dil eğitimi alan ve almayan 10. ve 11. sınıf öğrencilerinden oluşacak ve örneklem tesadüfi yöntemle seçilecektir. Ölçek tercihe göre iki türlü uygulanabilecek;
1. İnternet üzerinden "Google Drive" aracılığıyla,
2. Elden teslim edilip elden doldurulabilecek "Çoklu Zekâ Alanları Değerlendirme Ölçeği" ile.