Ordered Probit Modeli

Bu çalışmada şehrin algılanan performans seviyesi belirleyicilerini araştırmak için, Zavoina and McElvey (1975) tarafından geliştirilen Ordered Probit modeli

151

kullanılmıştır. Şehrin algılanan performans seviyesi için, y gözlemlenmemiş sürekli ^

değişken olarak tanımlanmaktadır.

u x

y   (1)

(1) nolu eşitlikte, x değişkeni müşteri odaklılık, rakip odaklılık, departmanlararası koordinasyon, yönetsel, cazibe ve demografik faktörleri içeren değişkenleri ve u

bağımsız ve normal dağılmış hata terimini temsil etmektedir.  tahmin edilen katsayılar vektörüdür. Kişilere ait farklı düzeylerdeki şehrin algılanan performans seviyesi için y , y ’ın gözlemlenen karşılığıdır. Kişilerin belirttiği algılanan performans ^

seviyesleri, 1, 2 ve 3 ile temsil edilen J sayıda kategoriye ayrılmıştır. Buna göre 1, kişinin algıladığı performans seviyesinin en düşük ilk %33’nün, 2, ikinci % 33, ve 3, üçüncü % 33 içinde olduğunu ifade etmektedir. Ordinal değişken olan y , y j ’inci ^

kategoriye düşerse j değerini alır:

J j y eger j y _{j 1}  _j 1,,    (2)

(2) nolu denklemde , _1 ,₀ 0 ve _j  varsayımıyla ile birlikte hesaplanması gereken eşik değeridir. y j olan bir gözlemin elde edilme ihtimali aşağıdaki gibidir:







 



ob   _j   _j1 

Pr (3)

(3) nolu denklemde, F kümülatif standart normal dağılım fonksiyonudur. Tahminler, tutarlı ve etkin parametre tahmini sağlayan maksimum olabilirlik yöntemiyle yapılmıştır. Bağımsız değişkenin j ’inci derecede performans seviyesi ihtimaline etkisi aşağıdaki gibidir:

  



 



(4) nolu eşitlikte, f standart normal yoğunluk fonksiyonudur. Halk verilerini analiz etmek için Ordered Probit modeli aşağıda verilen değişkenlerle tahmin edilmiştir.

152

= + MÜŞODAK+ RKPODAK+ DEPKOORD+ YÖNFKT

+ CZBFKT+ CNS+ YAS+ EGT+ GELİR+ NRLSNZ+ (5)

Şehrin yöneticilerinin sahip olduğu pazar odaklılık (müşteri odaklılık, rakip odaklılık, departmanlar arası koordinasyon) anlayışı, yönetsel özellikleri, şehrin sahip olduğu cazibe faktörleri ve çalışmaya katılan kişilerin sahip olduğu demografik faktörlerin şehrin algılanan performans seviyesinin belirleyicileri olduğu öngörülmektedir. Tokat için bu denklemdeki beklentiler aşağıdaki şekilde ifade edilmiştir:

Müşteri Odaklılığı gösteren MÜŞODAK değişkeninin algılanan performans seviyesi ile pozitif ilişkisi olması beklenmektedir. Bu faktör şehrin müşterileri olan halkın yöneticilerin sunduğu hizmetlerin odağında kendilerinin istek ve ihtiyaçlarının olmadığı dolayısıyla müşteri memnuniyetinin sağlanmadığı anlamına gelmektedir. Bu durumda da müşteri odaklılık kişinin şehirle ilgili algıladığı performans seviyesini düşürecektir.

RKPODAK yöneticilerin rakip şehirlerin stratejileri ve politikalarını takip etmediklerini,

kendi şehirlerini diğer şehirlerden ayırt edecek unsurları ön plana çıkarmadıklarını ve onlardan daha iyi hizmet sunamadıklarını öngörmektedir. Dolayısıyla RKPODAK değişkeninin ise bu nedenlerle şehrin performans seviyesi ile pozitif ilişkili olacağı tahmin edilmektedir. Şehirdeki birimlerin birbirleriyle bilgi ve kaynak paylaşmadığını bu yüzden şehirle ilgili doğru ve isabetli kararların alınamadığı anlamına gelmektedir. Bu nedenle DEPKOORD değişkeninin katsayısının pozitif işaretli olması beklenmektedir.

Yöneticilerin sahip olduğu yetenek ve özellikleri temsil eden YÖNFKT değişkenlerinin ise algılanan performans seviyesi ile pozitif ilişkili olması beklenmektedir. Bunun nedeni ise şehirdeki yöneticilerin sahip olması gereken yönetici özelliklerini taşımadığının düşünülmesi ve bunun yönetim anlayışına yansıyacağıdır. Bu durumda halkın şehrin performans seviyesini daha düşük algılamaları beklenmektedir. Şehrin sahip olduğu cazibe faktörlerinin şehir için önemli unsurlar olduğu, şehirde yaşayan insanların hayatlarını kolaylaştıran ve o şehirden memnun olmasını etkileyen bir faktör olduğu düşünülmektedir. Tokat’ta yaşayan insanlar şehrin cazibe unsurlarına sahip olduğunu düşünmektedirler. Bu yüzden şehrin performans seviyesini daha yüksek algılayabileceklerdir. Tüm bu bilgileri içeren CZBFKT değişkeninin ise bu nedenlerle performans seviyesi ile pozitif ilişkili olması beklenmektedir.

153

Aynı denklemde beklentiler Hatay için şu şekilde ifade edilmiştir:

Müşteri Odaklılığı gösteren MÜŞODAK değişkeninin algılanan performans seviyesi ile pozitif ilişkisi olması beklenmektedir. Çünkü bu faktör şehrin müşterilerinin istek ve ihtiyaçlarının doğru ürün/hizmetle, doğru yerde, doğru zamanda karşılandığını ve müşteri memnuniyetinin sağlandığını ifade etmektedir. Bu durumda da müşteri odaklılık kişinin şehirle ilgili algıladığı performans seviyesini artıracaktır. RKPODAK yöneticilerin rakip şehirlerin stratejileri ve politikalarını takip edip kendi şehirlerini diğer şehirlerden ayırt edecek unsurları ön plana çıkardıklarını ve onlardan daha iyi hizmet sunduklarını göstermektedir. Dolayısıyla RKPODAK değişkeninin ise bu nedenlerle şehrin performans seviyesi ile pozitif ilişkili olması beklenmektedir. Şehirdeki tüm birimler birbirleriyle bilgi ve kaynak paylaşarak şehirle ilgili daha doğru ve daha isabetli kararların alınması sağlamaktadır. Bu nedenle DEPKOORD değişkeninin katsayısının pozitif işaretli olması beklenmektedir.

Yöneticilerin sahip olduğu yetenek ve özellikleri temsil eden YÖNFKT değişkenlerinin ise algılanan performans seviyesi ile pozitif ilişkili olması beklenmektedir. Bunun nedeni ise şehirdeki yöneticilerin sahip olması gereken yönetici özelliklerini taşıdığının düşünülmesi ve bunun yönetim anlayışına yansıyacağıdır. Bu durumda halkın şehrin performans seviyesini daha yüksek algılamaları beklenmektedir. Şehrin sahip olduğu cazibe faktörlerinin şehir için önemli unsurlar olduğu, şehirde yaşayan insanların hayatlarını kolaylaştıran ve o şehirden memnun olmasını etkileyen bir faktör olduğu düşünülmektedir. Hatay’da yaşayan insanlar şehrin cazibe unsurlarına sahip olduğunu düşünmektedirler. Bu nedenle insanlar şehrin cezbedici yönlerini ön planda tutabilecek ve şehrin performans seviyesini daha yüksek algılayabileceklerdir. Tüm bu bilgileri içeren CZBFKT değişkeninin ise bu nedenlerle performans seviyesi ile pozitif ilişkili olması beklenmektedir.

Her iki şehir için demografik verilerle denklemdeki beklentiler aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:

Cinsiyeti gösteren CNS değişkeni ile algılanan performans seviyesi arasında pozitif ilişki olması beklenmektedir. Çünkü kadınlar erkeklere oranla şehir, yönetim ve hizmet konularına daha az hassasiyet göstermektedirler. Ayrıca insanlar yaşlandıkça şehirle

154

ilgili bilgi ve deneyimleri ve şehirle ilgili beklentileri artacağından şehre ilişkin algıladıkları performans seviyesinin daha düşük olması beklenir. Bu nedenle YAS değişkeninin performans seviyesi ile negatif ilişkili olacağı tahmin edilmektedir. Kişilerin eğitimleri ve gelirlerinin artışı şehirden ve şehrin yöneticilerinden daha iyi hizmet, daha iyi bir yönetim isteyecekleri beklentisini güçlendirmektedir. Bunun sonucu olarak EGT ve GELIR değişkenlerinin negatif işaretli katsayılara sahip olması beklenmektedir. Kişilerin nereli olduğu bilgisi yani o şehirde doğup büyümesi/şehre dışarıdan gelmesi şehirle ilgili aidiyet duygusunu güçlendireceğinden ya da alışkanlık duygusu oluşturacağından performans seviyesi ile ilgili olumlu bir beklenti oluşturmaktadır. Tüm bu bilgileri içeren NRLSZ değişkeninin ise bu nedenlerle algılanan performans seviyesi ile pozitif ilişkili olması beklenmektedir.

Yönetici verilerini analiz etmek için Ordered Probit modeli aşağıda verilen değişkenlerle tahmin edilmiştir.

= + MÜŞODAK+ RKPODAK+ DEPKOORD+ YÖNFKT

+ CZBFKT+ YAS+ EGT+ FRKİL+

Şehrin yöneticilerinin sahip olduğu pazar odaklılık (müşteri odaklılık, rakip odaklılık, departmanlar arası koordinasyon) anlayışı, yönetsel özellikleri, şehrin sahip olduğu cazibe faktörleri ve çalışmaya katılan yöneticilerin sahip olduğu demografik faktörlerin şehrin algılanan performans seviyesinin belirleyicileri olduğu öngörülmektedir. Modele her iki şehrin yöneticilerinin demografik verilerinden cinsiyet değişkeni dâhil edilmemiştir. Bunun nedeni ise kadın yönetici sayısının az olmasıdır. Sayı yeterli olmadığından bağımlı değişkende yeterli değişim görülememektedir. Tokat ve Hatay yönetici verilerinden hareketle denklemdeki diğer değişkenlere ilişkin beklentiler aşağıdaki gibidir:

Müşteri Odaklılığı gösteren MÜŞODAK değişkeninin algılanan performans seviyesi ile pozitif ilişkisi olması beklenmektedir. Çünkü şehrin yöneticileri şehrin müşterileri olan halkın istek ve ihtiyaçlarını doğru ürün/hizmetle, doğru yerde, doğru zamanda karşıladıklarını ve müşteri memnuniyetini sağladıklarını düşünmektedirler. Aynı zamanda yöneticilerin bir kamu yönetimi anlayışı olan Müşteri Odaklılığının uygulayıcıları olmaları da kendilerini Müşteri (Vatandaş) Odaklı değerlendirmelerine

155

neden olacaktır. Bu durumda yöneticilerin müşteri odaklı yönetim anlayışına sahip olmaları da yöneticinin şehirle ilgili algıladığı performans seviyesini artıracaktır.

RKPODAK, yöneticilerin çevre illerdeki gelişmeleri, şehirlerin stratejileri ve

politikalarını takip etmelerinin bir sonucudur. Yöneticiler rakip şehirleri dikkate alarak şehirlerini doğru konumlandırdıklarını ve cazibe merkezi yaratarak müşteri memnuniyetini sağladıklarını düşünmektedirler. Dolayısıyla RKPODAK değişkeninin ise bu nedenlerle şehrin performans seviyesi ile pozitif ilişkili olması beklenmektedir. Şehirdeki tüm birimlerin birbirleriyle bilgi ve kaynak paylaşımı, şehirle ilgili daha doğru ve daha isabetli kararların alınması anlamına gelmektedir. Yöneticiler şehirde departmanlar arası koordinasyonun yüksek olduğunu düşünmektedirler. Bu nedenle

DEPKOORD değişkeninin katsayısının pozitif işaretli olması beklenmektedir.

Yöneticilerin sahip olduğu yetenek ve özellikleri temsil eden YÖNFKT değişkenlerinin ise algılanan performans seviyesi ile pozitif ilişkili olması beklenmektedir. Bunun nedeni ise yöneticilerin kendileri söz konusu olduğunda objektif davranamamalarıdır. Her yönetici mükemmel özelliklere ve iyi bir yönetim politikasına sahip olduğunu düşünmektedir. Başarısızlıkların arkasında kendileri dışında şehrin özelliklerinin, insan yapısının, devlet politikalarının, diğer yöneticilerinin başarısızlıklarının olduğunu dile getirmektedirler. Bu düşünceye sahip yöneticilerin şehrin performans seviyesini daha düşük algılamaları beklenmektedir. Şehrin sahip olduğu cazibe faktörlerinin şehirde görev yapan yöneticilerin kararlarını ve uygulamalarını kolaylaştıran ve şehrin performansını olumlu etkileyen bir faktör olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle Tokat’taki yöneticiler yaşadıkları şehrin cazibe faktörlerini negatif olarak değerlendirecek ve şehrin performans seviyesini daha düşük algılayabileceklerdir. Hatay’da ise yöneticiler yaşadıkları şehrin cazibe faktörlerini pozitif olarak değerlendirecekler ve şehrin performans seviyesini daha yüksek algılayabileceklerdir. Tüm bu bilgileri içeren CZBFKT değişkeninin ise her iki şehirde de bu nedenlerle performans seviyesi ile pozitif ilişkili olması beklenmektedir.

Yöneticiler yaşlandıkça şehir ve yönetimle ilgili bilgi ve deneyimleri artacaktır. Bu bilgi ve tecrübeyle yönetim ve kararlarla ile ilgili hatalı uygulamaları daha iyi görmeleri mümkün olacağından şehre ilişkin algıladıkları performans seviyesinin daha düşük olması beklenmektedir. Bu nedenle YAS değişkeninin performans seviyesi ile negatif

156

ilişkili olacağı tahmin edilmektedir. Kişilerin eğitim seviyelerinin artışı, şehirle ilgili daha doğru kararlar alınmasını ve şehir ve orada yaşayanlar için daha iyisinin yapılması gerektirmektedir. Bunun sonucu olarak EGTM değişkeninin pozitif işaretli katsayılara sahip olması beklenmektedir. Yöneticilerin bir başka ilde görev yapıp yapmama bilgisi yani o şehir dışında farklı bir yönetim anlayışını ve yönetici profilini bilip bilmemesi şehirle ilgili faaliyetlerde kıyaslama yaparak daha iyiyi sunma açısından önem taşımaktadır. Tüm bu bilgileri içeren FRKİL değişkeninin ise bu nedenlerle algılanan performans seviyesi ile negatif ilişkili olması beklenmektedir.