Olaya ilişkin Hürriyet Gazetesi 1992-2013 Yılları

Hürriyet Gazetesinin 21-24 Mart tarihleri arasında 1992 yılı ve 2013 yılında kutlanan Nevruz/Newroz bayramlarına yönelik haberleri incelenmiştir.

Gazetenin Sayfalarında Yer Alan Konu ile İlgili Haber Sayıları

HÜRRİYET GAZETESİ HABER SAYISI

1992 YILI 43

2013 YILI 19

Tablo7 : Hürriyet Gazetesi incelenen gazetelerde yer alan haber sayıları

Hürriyet Gazetesi Nevruz/Newroz olaylarını, yönelik 21-24 Mart tarihleri Gazetede Yer Alan Konu ile İlgili Fotoğraflar arasında 1992 yılında 43, 2013 yılında 19 haber başlığıyla gazeteye taşımıştır. Burada Hürriyet gazetesinin 2013 yılına oranla 1992 yılında gerçekleşen Cizre Nevruz/Newroz’una yönelik çok daha fazla habere yer verdiği görülmektedir.

173

Gazetenin Sayfalarında Yer Alan Konu ile İlgili Haber Sayıları

HÜRRİYET GAZETESİ FOTOĞRAF SAYISI

1992 YILI 14

2013 YILI 10

Tablo8 : Hürriyet Gazetesi İncelenen gazetelerde yer alan fotoğraf sayıları

Hürriyet Gazetesi 1992 ve 2013 yıllarına baktığımızda haberlerde fotoğraf kullanımında 1992 yılında 14 fotoğrafa yer verirken 2013 yılında 10 fotoğrafa yer vermiştir. Hürriyet Gazetesinin 1992 yılındaki haberlerin çokluğu ile fotoğraf kullanımı doğru orantılıdır. Gazete, 1992 yılında Nevruz/Newroz kutlamaları için bir araya gelen grupların fotoğraflarını “isyan” eden elleri silahlı teröristler”, “ayaklanma”, “silahla şiddet kullanma” ve “terör faaliyeti” gibi sözcüklerle tanımlarken, 2013 yılında kutlamalara katılan kesimi, “süreci destekleyen çoşkulu kalabalık” olarak nitelemiştir.

Hürriyet Gazetesi, 1992 yılında “Nevruz kutlamalarında Kürt bayraklarının her cinsi açıldı.” ifadeleriyle birlikte “PKK’nın siyasal kolu ARGK bayrağı”, “PKK bayrağı” gibi tanımlayıcı, hedef gösterici açıklamalara yer vermiştir. Bu ifadelerle PKK ve Kürt halkının bir haber öyküsü çerçevesinde bir araya getirildiği görülmektedir. Burada bir daha “biz ve onlar” karşıtlığı oluşturulmuş ve Kürtler ve PKK, ayrıştırılmaksızın “düşman” olarak ifade edilmiş, genelleştirci bir söylem kullanılmıştır. Aynı zamanda kutlamalarda bulunan topluluğun ellerinde sarı, kırmızı ve yeşil renkte bayrakların ve Öcalan posterleri görüntüleri, “bölücü eylem”in göstergeleri olarak tanımlanmıştır. Gazete, 2013 yılında kutlama alanında bulunan kalabalıkların kullanıldığı fotoğrafın üzerine ise, Abdullah Öcalan ve BDP milletvekillerinin Öcalan’ın mektubunu okuduğu andaki fotoğrafını yerleştirmiştir. Bu fotoğrafta ‘silah devri’nin bitmesi ve çözüm süreci için önemli bir adımın atılmasında Öcalan ve BDP heyetinin önemli aktörler

174

olduğu vurgusu yapılmıştır. Abdullah Öcalan bu haberlerde toplumun gözünde “normalleştirilmiştir”. 1992 yılında daima “bölücü”, “terörist” gibi olumsuz sıfatlarla tanımlanan Abdullah Öcalan’ın, gömlek ve ceket içinde çekilmiş “presentable” fotoğrafı da onun “normalleştirilmesine” hizmet etmiştir.

Hürriyet Gazetesinin 2013 yılı “4650. yıl mesajı” başlıklı haberinde, dönemin İstanbul Valisi Hüseyin Avni Mutlu ile bir grup katılmcının ateşin üzerinden atladığı fotoğraf kullanılmıştır. Diğer yandan Konya, Eskişehir ve Kocaeli’deki Nevruz/Newroz kutlamalarından karelere yer verilmiştir. Haber fotoğrafında yöresel kıyafetleri ile Türk boylarının gösterileri yer almıştır. Haberde metinlerle ve fotoğraflarla “Türklük” vurgusu yapılmış, Nevuz/Newroz bayramının Türk kültür ve geleneklerine ait bir bayram olduğu ve 4650 yıllık bir tarihe dayandığı bilgisi verilmiştir. Bu haber ve fotoğraf, Kürt sorununun çözümünde yeni sürece gelinse de, Nevruzun bir “Türk bayramı” olduğunu refleksif biçimde okura anımsatmakta ve gazeteyi, egemen ulusal söylemin “bekçisi” olarak konumlandırmaktadır.

Hürriyet Gazetesi 1992 yılı haber başlıklarında PKK’yı “terörist” kimliği ve “şiddet” yönüyle tanımlayarak, okur için olumsuz olarak etiketler. Genel olarak haber başlıklarında, PKK terör örgütünün Türkiye Cumhuriyeti’ne savaş açtığına yönelik ifadelere yer verirken 2013 Diyarbakır Nevruz/Newroz kutlamalarına yönelik “Silah devri bitti”, “Çağrı olumlu”, “Son değil yeni başlangıç” şeklindeki başlıklarla, süreç olumlulaştırılarak sunulmuştur.

Hürriyet Gazetesi 22 Mart 1992 tarihli “Nevruz, Türklerin Ergenekon’dan çıkışıdır” başlıklı haberiyle, Nevruz/Newroz bayramını Türk mitolojsi içinde konumlandırarak, milliyetçi bir bakış açısı sergilemiştir. Kürtlerin kutladığı ve kutlamalar sırasında güvenlik güçleri ile çatışmaların yaşandığı bir olaydan sonra Nevruz/Newroz’un bir Türk bayramı olduğu vurgulanmıştır. Burada “biz” ve “onlar” karşıtlığı oluşturarak gazete, Nevruz’u “biz” Türklerin bayramı olarak sabitlemiştir. Hürriyet Gazetesi aynı şekilde 23 Mart 2013 tarihli, “Çankaya Nevruz’u” başlıklı haberinde, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün Türksoy üyesi

175

ülkelerden ziyaretçilerini ağırladığı fotoğrafa yer vermiştir. Fotoğrafta, Çankaya’da Türk bayrağının önünde geleneksel çalgısı ile gösteri yapan yöresel kıyafetler içinde bir kadın yer almaktadır. Arka fonda görülen Türk bayrağı, Diyarbakır Nevruz/Newroz’una karşılık Çankaya Nevruz’u başlığında “Türklük” ve “Türk milliyetçiliği”ni öne çıkarmaktadır. Gazete Nevruz’un Türk bayramı olduğuna ilişikin resmi söylemi tekrar inşa etmiştir.

1992 yılı Hürriyet Gazetesinde haber metinlerinin çoğunda olayları başlatanlar “PKK militanı, silahlı militanlar, gerilla” olarak tanımlanmış ve böylece “düşman” olarak kodlanmıştır. 21 Mart 1992 tarihinde meydana gelen olaylar “ayaklanma” olarak nitelendirilmiş ve okur, “biz ve onlar” şeklinde bir kutuplaşmaya yönlendirilmiştir. Onlar ayaklanma yapan “düşman” olarak okuyucuya aktarılmıştır. Hürriyet Gazetesi 2013 yılında ise “silah devri bitti”, “tek vatan-tek devlet” şeklindeki ifadeleriyle ülkenin bölünmez bütünlüğünün sağlanacağına yönelik mesaj vermiştir. Haberlerde “birlik-beraberlik”, “barış” vurgusu yapılırken, aynı zamanda “Türk bayrağı”, bir “Türk bayramı olarak Nevruz/Newroz” gibi ifadeler öne çıkarılmış ve “vatanseverlik” vurgusuyla resmi devlet söylemi yeniden üretilmiştir.

Hürriyet gazetesi 2013 yılında Nevruz/Newroz ile ilgili haberlerinin çoğunda çözüm sürecinin bir aktörü olan PKK ve Öcalan’dan bahsederken, 1992 yılının aksine “terör örgütü” nitelemelerinden sakınmış ve “Öcalan, İmralı, Örgüt, PKK, Kandil” gibi ifadeleri kullanarak okurda olumlu bir izlenim uyandırmaya çalışmıştır. Althusser’in kavramsallaştırdığı üzere, devletin ideolojik aygıt olarak gördüğü medya, siyasi tercihler başta olmak üzere, kültür, yaşam biçimleri, ekonomik tavır gibi pek çok alanda kitleleri egemen ideoloji doğrultusunda yönlendirmektedir. Bu bağlamda Hürriyet Gazetesine baktığımızda 1992 ve 2013 yıllarındaki Nevruz/ Newroz kutlamalarını, devletin egemen söylemini yeniden üretecek biçimde haberleştirdiği görülmektedir.

176

9.3. Olaya ilişkin Özgür Gündem (Yeni Ülke) Gazetesi 1992-2013