Olaya ilişkin Özgür Gündem (Yeni Ülke) Gazetes

Özgür Gündem Gazetesinin 21-24 Mart tarihleri arasında 1992 yılı ve 2013 yılında kutlanan Nevruz/Newroz bayramlarına yönelik haberleri incelenmiştir.

Gazetenin Sayfalarında Yer Alan Konu ile İlgili Haber Sayıları ÖZGÜR GÜNDEM

(YENİ ÜLKE) GAZETESİ

HABER SAYISI

1992 YILI 22

2013 YILI 26

Tablo9 : Özgür Gündem (Yeni Ülke) Gazetelerinde İncelenen gazetelerde yer alan haber sayıları

Özgür Gündem Gazetesi Nevruz/Newroz olaylarına yönelik 21-24 Mart tarihleri arasında 1992 yılında 22, 2013 yılında 26 haber başlığını gazeteye taşımıştır. Burada Özgür Gündem gazetesi 1992 yılında gerçekleşen Cizre Nevruz/Newroz’una oranla 2013 yılındaki Diyarbakır kutlamalarına yönelik çok daha fazla habere yer verdiği görülmektedir.

Gazetede Yer Alan Konu ile İlgili Fotoğraflar

ÖZGÜR GÜNDEM (YENİ ÜLKE) GAZETESİ

FOTOĞRAF SAYISI

1992 YILI 10

2013 YILI 20

Tablo10 : Özgür Gündem (Yeni Ülke) Gazetelerinde Iincelenen gazetelerde yer alan fotoğraf sayıları

177

Özgür Gündem (Yeni Ülke) Gazetesi 1992 ve 2013 yıllarına baktığımızda haberlerde fotoğraf kullanımında 1992 yılında 10 fotoğrafa yer verirken 2013 yılında 20 fotoğrafa yer vermiştir. Özgür Gündem Gazetesinin 2013 yılındaki haberlerin çokluğu ile fotoğraf kullanımı doğru orantılıdır. 1992 yılında kulanılan fotoğraflar, Nevruz/Newroz olaylarında “devletin sivil halka yönelik bir müdahalesinin olduğuna” ilişkin kanıt olarak sunulmuş ve halkın baskılara rağmen mücadele ettiği ve bayramı kutladığı söylemini üretmiştir. 2013 yılında ise haberlerde çoğunlukla Nevruz/Newroz kutlamaları için bir araya gelmiş kalabalığın fotoğrafı kullanılmıştır. Haberlerde sarı, kırmızı ve yeşil renkte balonlar ve bayraklar bulunan fotoğraflar sık sık kullanılmış, birer gösterge (sembol) olan bu renkler üzerinden Kürt kimliği vurgulanmıştır. Kutlamalara katılanların çokluğunu gösteren fotoğraflar, katılımcıları, kimliğine ve kültürüne sahip çıkan insanlar olarak kurmaktadır. 1992 ve 2013 yıllarında meydana gelen Nevruz/Newroz kutlamalarına ilişkin fotoğraflarda kadın, erkek ve gençlerin bulunduğu bir topluluk gösterilmekte ve Kürt halkının yaşlı, genç kadın çocuk demeden dayanışma içinde olduğu vurgulanmaktadır.

Özgür Gündem (Yeni Ülke) Gazetesi, Cizre Nevruz/Newroz’unda yaşanılan olayları, “Türk devletinin Kürt halkına yönelik yaptığı bir katliam” olarak değerlendirmiş ve haber başlıklarına o şekilde aktarmıştır. Gazete olayları, devletin Nevruz/ Newroz kutlamalarını bahane ederek giriştiği bir “katliam” olarak tanımlamıştır. Özgür Gündem (Yeni Ülke) 21 Mart 2013 Nevruz/Newroz bayramı ile ilgili haber başlıkları incelendiğinde ise, gazetenin Diyarbakır’da yaşanan Nevruz/Newroz kutlamalarına yönelik “Tarihi Gün”, “Çözüm Newroz’u” ve “Kürtlerin Özgürlük Günü” ana başlıklarında haber sunduğu tespit edilmiştir. Gazete, Kürt halkının her iki dönemde de “mağdur” taraf olduğu ve Türk devleti ile bir çatışma içinde olduğu söylemini üretmiştir. Özgür olmayan Kürt halkı, 1992 Cizre Nevruz/Newroz’unda “katledilmek istenen”, 2013 Diyarbakır Nevruz’unda ise “silahsız süreç” ve “barış ve özgürlük” talep eden taraf olarak sunulmuştur.

Özgür Gündem (Yeni Ülke) Gazetesinin, 1992 ve 2013 yıllarında haber retorik startejilerinden rakamsal kullanıma sık başvurduğu görülmüştür. 1992

178

yılında eylemlere katılanları ifade etmek için “200 kişilik grup”, “Yaklaşık 300 kişi”, ”200 civarında kadın ve çocuk”, “2 bin kişilk bir kitle” gibi ifadeleri kullanırken, 2013 yılında kutlamalara katılanları ifade etmek için “on binler”, “yüzbinler”, “binlerce kişi”, “yüzlerce”, “akın etti” ifadelerini kullanılmıştır. Bu nitelemelerle gazetenin, Kürtler için Nevruz/Newroz günün önemini vurgulamak istediği anlaşılmaktadır.

Özgür Gündem (Yeni Ülke) Gazetesi, 1992 ve 2013 yılı haberlerinde il ve ilçe isimlerinin Kürtçlerini kullanılarak, anadil (Kürtçe)” vurgusu yapmış ve “Kürt kimliği”nin inşasında, Kürt dilini kullanmanın, yerleşim birimlerinin isimlerinin Kürtçeleştirilmesinin önemine dikkat çekmiştir. Böylece gazete, kendi okurları için, anadilde eğitim, yer isimlerinin tekrar eski halde düzenlenmesi gibi bir dizi kültürel ve siyasi talebi doğallaştırmaya çalışmıştır.

Özgür Gündem (Yeni Ülke) Gazetesi, 1992 ve 2013 yıllarındaki haberlerinde Kürt halkının ulusal kimlik oluşturma mücadelesini, Nevruz/Newroz kutlamaları yoluyla aktarmış ve her iki dönemi de siyasi mücadele olarak görmüştür. Çalışmada incelenen Hürriyet ve Türkiye Gazelerinin aksine Kürt halkının durum tanımlarına yer veren Özgür Gündem (Yeni Ülke) Gazetesi, bir tür alternatif medya görevini üstlenmiştir. Alternatif medya; Medya ortamının gittikçe ticarileştiği, ana akım medyanın hiç olmadığı kadar güçlülerin ve zenginlerin olduğu bir dönemde sesleri duyulamayan toplum kesimlerinin oluşturdukları bir medya kanalıdır. Bu kesim ana akım medyada temsil edilebildiklerinde kendi dilleri ve kendi gerçeklikleriyle değil, güçlüler ve zenginler anlamlandırma haritasına göre temsil edilmektedirler. Dolayısıyla güçlülerin medyasında emekçiler, köylüler, eşcinseller, kadınlar, Kürtler, savaş karşıtları, çevreciler mitolojik bir kötülüğün ve yaşadığımız sorunların nedeni olarak karşımıza çıkmaktadır. (Durna, 2010:124) Kendi dilleri ve kendi gerçekleriyle sesleri duyulmayan kesimin (Kürtlerin) sesi olan alternatif medyanın ana akım medyadan farklı olan katılımcı ve anti- otoriter organizasyon yapısı ve ana akım medyada görmeye alışık olmadığımız aktörler ile onların olaylara ilişkin

179

görüşlerine yer verme pratiği, Özgür Gündem (Yeni Ülke) gazetesinde gözlenmektedir.

SONUÇ

Bu çalışmada Teun van Dijk’ın söylem analizi yöntemi kullanılarak ideolojik tutumları itibariyle farklı yerlerde konumlandıkları varsayılan üç gazete Hürriyet (merkez sağ), Türkiye (milliyetçi - muhafazakar) ve Özgür Gündem/ Yeni Ülke (sol muhalif) incelenmiştir.

Tezin birinci bölümünde ideoloji kavramı ve ideolojinin söylem

oluşturmadaki etkisi incelenmiştir. Çalışma kapsmasında ele alınan gazetelerin dili nasıl kullandıkları, dile nasıl anlam yükledikleri ve bu anlam doğrutusunda var olan “gerçek” üzerinden kendi gerçeklerini nasıl inşa ettikleri ortaya çıkmıştır. Staurt Hall’un inşacı temsil yaklaşımı, temsilde kullanılan dilin bir yansıma olmadığını ve özellikle haber içeriği üretim esnasında ideolojilerin yeniden üretildiği belirtilmiştir. Çalışmada medya iktidar ilişkileri üzerine Althusser’in ideolojik devlet aygıtları yaklaşımı çerçevesinde, medyanın ideolojik bir aygıt işlevi gördüğü, bu işlevin gerek medyanın kurumsal örgütlenişinde gerekse medya metinlerinde saptanabileceği belirtilmiştir.

Çalışmanın ikinci bölümünde Nevruz/ Newroz bayramlarının tarihsel sürecinden söz edilmiş ve özellikle Kürtler için Nevruz/ Newroz’un yalnızca basit, sıradan bir kutlama olmadığı, bundan daha fazla biçimde bir ulus, kimlik inşa etme aracı olarak işleve dönüştüğü belirtilmiştir.

Üçüncü bölümde ise gazetelerden elde edilen bulgular incelenmiş ve gazetelerin karşılaştırılmalı analizlere yer verilmiştir.

Dil kullanımındaki ideolojik çeşitlilik “biz” ve “onlar” ayrımını oluşturmakta ve “öteki”nin oluşumunda etkili olmaktadır. Çalışmada Hürriyet ve Türkiye

180

gazeteleri tarafından Nevruz/Newroz bayramı kutlamaları kapsamında Kürt kimliğine yönelik “onlar” karşıtlığının oluşturulduğu ve Kürt kimliğinin “ötekileştirildiği” saptanmıştır. Ötekileştirilen kesimlere yönelik medyanın kullanmış olduğu söylem, zaman zaman nefret söylemine dönüştürülmüş ve toplumun diğer kesimlerine karşı hedef gösterilmiştir. 1992 yılında meydana gelen Nevruz/Newroz kutlamalarına yönelik Türkiye ve Hürriyet gazetesi haber içeriklerinde haber kutlamalarına katılanlara yönelik “ayaklama”, “isyan”, “bölücü eylemler” gibi ifadelerle sapkınlaştırarak Kürt kimliğini ötekileştirmiş, düşmanlaştırmış ve yok saymıştır. Bu haber söylemi, o dönemde iktidarın Kürtlere, Kürt sorununa bakışı ve terörle mücade politikalarıyla doğru orantılı ilerlemekte ve resmi devlet söylemini yeniden inşa etmektedir. İktidarlar, ideoloji ve politikalarını halka benimsetmek için medyaya ihtiyaç duymaktadırlar. Aynı zamanda medya da kendine güç devşirebilmek ve varlığını sürdürebilmek için iktidara ihtiyaç duymaktadır. 1992 yılında Hürriyet ve Türkiye gazetelerinin ideolojik duruşları, devletin egemen ideolojisi ile örtüşmektedir. Nevruz/Newroz kutlamalarına ilişkin haberlerde Nevruz/Newroz’un aslında bir Türk bayramı olduğuna ilişkin Türk milliyetçisi söylemlerin her iki gazetede ortak olduğu görülmüştür.

1992 yılında incelenen bir başka gazete ise, Kürt kimliğine ve Kürt sorununa resmi devlet söyleminden farklı yaklaşan Yeni Ülke gazetesidir. Çalışmamızda ideolojik yelpazenin solunda, muhalif olarak değerlendirilen Yeni Ülke, merkez ideolojik eksendeki/ ana akım medyaya karşı Kürt halkının sorunlarına dile getirmiştir. 1992 Nevruz/ Newroz kutlamalarında meydana gelen olayları “devletin Kürt halkına yönelik bir katliam girişimi” olarak haberlerine taşımış ve çoğunlukla görgü tanıklarının ifadelerine yer vererek, olaylarda devletin değil, Kürt halkının tarafında olduğunu açıkça göstermiştir. Yeni Ülke/ Özgür Gündem Gazetesi, Kürt kimliğinin temsili konusunda 1992 ve 2013 yıllarında önemli bir rol oynamıştır.