ve Önerileri
Birinci soruya verilen yanıtlara baktığımızda ortak görüş; OAB’ nin amacının okulların ve ihtiyaç sahibi öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılamak için okullara mali kaynak sağlamak, okul yönetimi-öğretmen-veli arasında iletişimi ve işbirliğini sağlamak olarak belirtmişlerdir.
İkinci soruya verilen ortak yanıtlara baktığımızda; yasal görev ve sorumluluklardan en çok okul ve öğrenci ihtiyaçlarını karşılamak ve okul / veli arasındaki iletişimi sağlamak olarak belirtmişlerdir. Ortak görüşlerden birisi de verilen bütün yasal görev ve sorumlulukları yerine getirdiklerini söylemişlerdir.
Üçüncü soruya verilen ortak yanıtlara baktığımızda; Okul Aile Birliğinin çalışmalarını finanse edebilmek için hangi tür kaynakların kullanımına öncelik verildiğine ilişkin soruya da velilerden gelen bağışlar, kantin, servis ve spor salonlarından elde edilen kaynakları belirtmişlerdir.
Dördüncü soruya verilen ortak yanıtlara baktığımızda; Okulun finansman kaynaklarını karşılamada karşılaştığı güçlüklerin başında velilerin ilgisizliği, yetersiz ve eksik bilgi sahibi olması, bağışların zamanında yapılmaması gelmektedir.
Beşinci soruya verilen ortak yanıtlara baktığımızda; OAB’ nin performansını başarılı bulmaktadırlar. Amaçların çoğunu da gerçekleştirdiklerini belirtmişlerdir.
Okul Aile Birliği uygulamasını, bir Müdür ve Müdür yardımcısının dışında başarılı bir uygulama olarak görüyorlar.
Altıncı soruya verilen ortak yanıtlara bakıldığında; OAB Yönetmeliğinde, yasal mevzuatlarda bir sorun görmüyorlar. Fakat yöneticilerin bazıları ve bir OAB başkanı mevcut mevzuatta bir takım düzeltmeler talep ettikleri görülmektedir.
Yedinci soruya verilen ortak yanıtlara baktığımızda, OAB üye ve yöneticilerinin seçiminde problem görülmemektedir. Bazı okul yöneticileri ise seçimlerde velilerin isteksizliği ve ilgisizliğini problem olarak görmektedirler.
Sekizinci soruya verilen ortak yanıtlara baktığımızda; genel olarak sorun görmediklerini belirtmelerine rağmen iki müdür, bir OAB başkanı yetkide, kaynak kullanımı ve iletişimde sorunlar görmektedirler. Ortak görüşlerden biriside sorunlar iyi bir iletişimle çözümleneceği olarak belirtmişlerdir. Genel olarak kaynak sağlama ve kaynağı kullanma açısından problemlerin olduğunu dile getirmektedirler. Okul yönetimi ve OAB üyelerinin kaynak kullanımında önceliğinin farklı olduğunu söylemektedirler. İletişimin iyi kurulması gerektiğini belirtmektedirler. İş birliğine öneme değinmişlerdir.
Dokuzuncu soruya verilen ortak yanıtlara baktığımızda; genel olarak mevcut OAB modelinden memnun olduklarını belirtmişlerdir.
4.6. Okul Aile Birliklerinin İşleyişi ve Sorunlarına İlişkin Okul
Yöneticilerinin, OAB Başkanlarının ve Üyelerinin Farklı Görüş
ve Önerileri
Okul yöneticilerinden biri, okuldaki ihalelerde ( kantin, okul servisi vb. ) okul yöneticilerinin yetkisinin artırılması gerektiğini belirtmektedir. Bir başka okul yöneticisi, iki tarafın birbirini daha iyi anlaması için Okul Aile Birliği başkan ve üyelerini eğitim düzeyi yüksek velilerden seçilmesi gerektiğini belirtmiştir. Bir başka okul yöneticisi ise Yönetim Kurulu Başkan ve Üyelerinin yetkisinin fazla olduğunu belirtmiştir. Bu yetkinin daha çok okul yönetimine verilmesi gerektiğini ifade etmiştir.
Okul Aile Birliği Başkanlarından biri yasal çerçevede sorun yaşadıklarını özellikle velilerin isteksiz ve ilgisiz olduklarını ifade etmiştir. Üyelerden biri, okul için etkinlik yapmaya çalışırsak, okul yöneticisi istemediğinde okulu kullanmamıza izin vermediğini belirtmiştir. Ayrıca velilerin öğretmenlerle görüşmesine kendilerinin köprü görevi kurmak istemesine rağmen okul yönetiminin yeterli gayreti göstermediğini belirtmiştir. Bir diğer üye işlerinin sadece toplantılara gelmek ve imza atmak olduğunu belirterek durumu eleştirmiştir. Bir Okul Aile Birliği Başkanı geçmişte Okul Aile Birlikleri bağış topladıklarında bu bağış gelirlerinin bir kısmını okul ihtiyaçları yerine kendi çıkarları doğrultusunda kullandıklarına ait söylemden dolayı velilerin yeterli bağış yapmadıklarını bildirmiştir. 500 Yakın veliden sadece 5-10 tanesinin bağışta bulunduğunu bildirmiştir. Bu da durumun olumsuz yanını göstermektedir.
V.
BÖLÜM
SONUÇ VE ÖNERİLER
Bu bölümde verilerin analizi sonucu ulaşılan sonuçlar verilmiş ve bu sonuçlara dayalı olarak öneriler geliştirilmiştir.
5.1. Sonuç
Bu araştırmada Ortaöğretimdeki Okul Aile Birliklerinin işleyişi ve sorunlarına ilişkin okul yöneticilerinin, Okul Aile Birliklerinin Başkan ve Üyelerinin görüş ve önerilerini değerlendirmektir. Araştırma bulguları Büyükçekmece İlçesindeki 3 ( üç ) Ortaöğretim okulundaki Okul Müdürü, Okul Müdür Yardımcısı, Okul Aile Birliği Başkanı ve Üyesinin görüş ve önerilerini ele almıştır. Okul Müdürlerinin öğretmenlik mesleğindeki görev süresi en az olan 18 yıllık bir geçmişe sahiptir. İdarecilikte ise, en az 4 yıllık bir geçmişe sahip olduğu gözlenmektedir. Okul Müdür Yardımcılarının ise idarecilikte görev süresi en az olan 4 aydır. Bu da araştırmaya katılan yöneticilerin deneyimli idareci olduğunu bize göstermektedir.
Yapılan araştırmada genel olarak Okul Aile Birlikleri ile Okul Yönetimi arasında uyum içerisinde çalıştıkları izlenmektedir. Her okul kendi imkanlarıyla kendi sorunlarını çözmeye çalışmaktadır. Yalnız imkanlar sorunları çözecek maddi güçte olmamaktadır. Bir takım sorunlar yaşanmaktadır. Bu sorunları genel olarak; finansal sorunlar ( kaynak ), yetki sorunları, velilerin istek ve bilgi yetersizliği, iletişim sorunları ve mevzuat sorunları şeklinde ele alabiliriz.
Mevzuata ilişkin problemler, toplantılardan, üye seçimine, kaynakların kullanımına değin bir takım sorunları kapsamaktadır. Genel olarak araştırmaya katılanların çoğu mevzuattan şikayetçi olmamışlardır. Yapılan incelemede genel olarak mevzuatın uygun olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır. Bazı yöneticiler; farklı kurum ve kuruluşlarından O.A.B’ ye üye olabilmesinin gerekliliği dile getirmiştir. Ayrıca mevzuatta Okul yönetimine daha çok yetkinin verilmesini istediklerini savunmuşlardır.
Maddi kaynak konusunda Milli Eğitim Bakanlığın daha fazla katkı sunması gerektiğini savunmuşlardır. Okul velilerinin gönüllü bağışlarının son derece yetersiz olduğu gözlenmiştir. Velilerin ve hayırseverlerin daha fazla yardımı için Okul Aile Birliği ve Okul Yönetimi velileri ve hayırseverleri bilgilendirmelidir. Buna ilişkin mevzuatta yasal düzenleme getirilmesi işleyiş açısından önemlidir.
Yetki sorunu Okul yöneticileri ve OAB ile bir takım problemlere neden olmaktadır. Okul yöneticilerinin bir kısmı OAB’ nin yönetim kuruluna ait yetkiyi kendileri kullanmak istemekte, başkan ve üyeleri sadece imza atmaya çağırmaktadır. Bütün ihtiyaçları kendileri belirleyip okul aile birliklerinin karşılamasını beklemektedirler. Aynı zamanda bazı Okul Aile Birlikleri Başkan ve Üyeleri de okul yönetiminin işlerine karışarak kendi yetki ve sorumluluklarının dışına çıkmaktadırlar. Bu da işleyişte sorunların çıkmasına neden olmaktadır. Aslında yönetmeliklerde yetki paylaşımı detaylı bir şekilde anlatılmaktadır. Ayrıca eğitim seviyesi daha yüksek kişilerin seçimlere katılması daha verimli olacaktır. Buna ilişkin yine mevzuatta düzenleme işleyişin yararına olacaktır.
Okul Aile Birlikleri ile okul yönetimi arasındaki iletişimin iyi olması gerekir. Okul Aile Birlikleri aynı zamanda okul yönetimi, öğretmen ve veliler arasında da bir köprü görevi görmektedir. Okul Yönetimi ile OAB arasında iletişim kopukluğu olduğunda bu öğretmeni, öğrenciyi ve velileri de etkilemektedir. Dolayısıyla eğitim
– öğretim sürecini olumsuz etkiyecektir. Okul ve öğrenci başarısı için veli ve okul arasında iyi bir iletişim şarttır.
Araştırma bulguları doğrultusunda şunlar söylenebilir; öğrencilerin kendilerini gerçekleştirmelerine ortam yaratmak, okul kültürünü oluşturmak ve başarısını arttırmak için iyi bir eğitim öğretimin gerçekleşmesi öncelikle Milli Eğitim Bakanlığının eğitime daha fazla bütçe ayırması gerekir. Velilerin ve hayırseverlerin ellerinden gelen yardımlarda bulunması ve okul-aile-öğrenci arasında sevgi, saygı ve güvene dayalı bir iletişim ve etkileşimin olması gerekmektedir. Okul aile birliği okulda bağış toplama konusunda sorunlar yaşamaktadır. Okul aile birliğinin amacı okul çevresinde sadece para toplamak olarak algılanmaktadır. Okul aile birliğinin daha çok parasal etkinliklerde bulunması çevrenin okula güvenini ve bakış açısını olumsuz etkilemektedir.
5.2. Öneriler
Bu bölümde, araştırma sonuçları sonucunda ortaya çıkan sorunlarla ilgili önerilerde bulunulmuştur.
Yapılacak araştırmalara yönelik öneriler:
1. Okul Aile Birliklerinin işleyişi ve sorunlarına ilişkin okul yöneticileri, okul aile birliği başkan ve üyelerinin görüş ve önerilerine ilişkin Türkiye genelinde daha kapsamlı nitel veya nicel araştırma yapılabilir.
2. Öğrenci ve okulun başarısının artırılması için velileri okuldaki etkinliklere daha fazla katmak için gerek duyulan motivasyonunun neler olduğuna ilişkin kapsamlı bir nitel veya nicel çalışma yapılabilir.
3. Milli Eğitim Bakanlığındaki yöneticilerin Okul Aile Birlikleri ile ilgili görüş ve önerilerini kapsayan nitel veya nicel çalışma yapılabilir.
Uygulamaya Yönelik Öneriler:
1. Araştırmada okul aile birliğinin sağladığı finansman kaynakları yeterli bulunmamıştır. Bu bakımdan devletin sosyal devlet anlayışı gereği okullara daha fazla kaynak aktarmalıdır. Böylece okul aile birlikleri; yalnızca para toplayan, finansman kaynağı yaratmaya çalışan gruplar olarak görülmeyecektir. Böylelikle okul çevresinin okula ve okul aile birliği çalışmalarına katılımı arttırılabilecektir.
2. Kantin ve servis gelirleri okula bırakılmalıdır.
3. Devletin, okulların temel ihtiyaçlarını karşılayacak fazla bütçe ayırması gerekir.
4. Diğer kurum ve kuruluşların OAB’ ne katılmasına olanak verilmelidir.
5. Okul Aile Birliğine seçimlerinden önce velilere bilgi verilmelidir. Çünkü birçok veli yetersiz ve yanlış bilgiye sahiptir.
6. Okul Aile Birliği’ ne seçilen velilere eğitim verilmelidir. Böylece iletişim ve yetki karmaşışı sorunu çözümlenmiş olur.
7. Bina, derslik, bahçe gibi alanların bakım ve onarımının sorun olarak ortaya çıkmıştır. Bu görevler ciddi bütçe giderlerine neden olmakta bu yüzden bu bakım ve görevler devlet kurumları tarafından karşılanmalıdır.
8. Okul Aile Birliğinin gelirlerinin temizlik malzemesi, hizmetli, güvenlik giderlerinden önce maddi açıdan yardıma muhtaç öğrencilerin ve okulun ihtiyacını karşılamaya yönelik olmalıdır.
9. Milli Eğitim Bakanlığı, ilköğretim ve ortaöğretimdeki ihtiyaç sahibi öğrencilere belirli zaman aralıklarında verilmek üzere burs bağlayabilir.
10. Öğrenci velilerinin okulla iletişimlerinin artırılmasına yönelik okul yönetimi, rehber öğretmen ve öğretmenlerin işbirliği ile çalışmalar yapması gerekir.
11. Velilerinin gönüllülük temelinde iletişim, çocuk eğitimi, temizlik vs. konularında bilgilendirilmeleri hatta seminerlere tabi tutulmaları uygun olmaktadır.
12. Okul aile birliği yönetmeliği geliştirilerek, finansman bulmaya yönelik yoğunlaşmış niteliği değiştirilip, eğitim öğretimin niteliğini geliştirecek düzenlemelere yer verilmesi daha yararlı olacaktır. Devletin maddi görevini yüklenerek eğitim finansmanını kesintisiz üstlenmesi ve Okul aile birliğinin asıl işlevi, okul-veli iletişimini artırarak birçok yerde ihtiyaç duyulan veli eğitimine yol gösterici olmalıdır.
KAYNAKÇA
Akbaba, S. ve Samancı, O. (2004). “ İlköğretimde Veli-Öğretmen Görüşmelerinin Değerlendirilmesi”, XII. Eğitim Bilimleri Kongresi, Bildiriler, Ankara. Cilt:1, s: 1435-1440.
Aslan, B. (1984). Ankara Merkez İlçelerinde Temel Eğitim Birinci Kademe Düzeyinde Okul-Aile İlişkileri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. 211- 212
Aslanagurun, E. (2007).Okul-Aile İşbirliği ve Öğrenci Başarısı Üzerine Bir Tarama Çalışması. Sosyal Bilimler Dergisi, 18
Aydoğan, H. (2011). Okul Öncesi Eğitim Kurumları Yöneticilerinin Standart ve Yeterliliklerine İlişkin Öğretmen Algıları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Balyer, A. (2016). Eğitim Politikaları Ders Notları. Yıldız Teknik Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Bayrakçı, M. ve Dizbay, S. (2013).Orta Öğretim Kurumlarında Okul Aile Birliklerinin Okul Yönetimine Katılım Düzeyleri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Dergisi, Sakarya.101
Çalışkan, N. ve Ayık, A.( 2015). Okul Aile Birliği ve Velilerle İletişim. Ahi Evran Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Kayseri. 71-79.
Çelenk S. (2003). Okul Başarısının Ön Koşulu: Okul Aile Dayanışması. İlköğretim Online E-Dergi, 28-34.
Doğan, E. (1995). Ankara Merkez İlçelerindeki İlköğretim Okullarında Okul-Aile İletişiminin Engelleri. Yayınlanmamış, Yüksek Lisans Tezi. H.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 11.
Genç, S. Z. (2005). İlköğretim 1. Kademedeki Okul Aile İşbirliği İle İlgili Öğretmen ve Veli Görüşleri, Gazi Üniversitesi Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Ankara. 227-243.
Gökçe, E. (2000).“İlköğretimde Okul Aile birliğinin Geliştirilmesi”, IV. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu, 15-16 Ekim 1998, PAÜ. Eğitim Fakültesi Dergisi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli. Sayı 7, Özel Sayı
Gültekin, M. (1998). Okul Aile ve Çevre İşbirliği. Öğretmenlik meslek bilgisi alanındaki gelişmeler içinde . Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık öğretim Fakültesi Yayınları. 73 -74
Kavak, Y. (1997). İlköğretimde Kaynak Arayışları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, Ankara. Pegem, 3.
Kıncal, R. Y. (1991). Okul Aile Birliğinin Fonksiyonlarını Gerçekleştirme Düzeyi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum. s 128 – 130
Kocabaş, E. Ö.( 2005). Eğitim Sürecinde Aile Katılımı: Dünyada ve Türkiye’deki Çalışmalar. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, İzmir.145
MEB. (2012). Millî Eğitim Bakanlığı Okul Aile Birliği yönetmeliği. Resmi Gazete, , Sayı 28199, Tarih 09/02/2012.
Nural, E., Kaya, C.D. ve Kaya, Y. (2013). Okul Aile Birliklerinin İşleyişi Sorunlarına İlişkin Yöneticilerin, Okul Aile Birliği Üyelerinin Görüşleri. Eğitim ve Öğreti Araştırmaları Dergisi, Antalya. 59 - 61- 62.
Öngören, Y. (2014). Okul Öncesi Eğitim Kurumu Yöneticilerinin Okul Yönetiminde Karşılaştığı Güçlükler ve Yönetimsel Sorunlar. Yıldız Teknik Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Porsuk, A. (2010). Denizli Merkez İlköğretim Okullarındaki Okul Aile İlişkilerinde Karşılaşılan Sorunlar Üzerine Yönetici Görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
Sönmez, V. (1985). Program Geliştirmede Öğretmen El Kitabı. Ankara: Anı Yayıncılık, 2.
Tekin, H. (1991). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Yargı Yayınları, 1. Yıldırım, M.C. ve Dönmez, B.(2008) “Okul-Aile İşbirliğine İlişkin Bir Araştırma”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:7, Sayı: 23.
Yiğit, B. ve Bayrakdar, M. (2006). Okul-Çevre İlişkileri. Ankara: Pegem Yayınları. Tural, N. (2002). Eğitim Finansmanı. Ankara: Anı Yayıncılık, 192-193
Yıldırım, A ve Şimşek, H (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara : Seçkin Yayıncılık, 6. Baskı, 39
EK-1 Sevgili Yönetici ve Veliler,
Okul Aile Birliklerinin çalışmasını incelemek için yaptığım bir araştırmaya katkı sağladığınız için teşekkür ederim. Görüşmenin amacı, okuldaki okul aile birliğini sorgulamak değil, okul aile birliklerinde karşılaşılan sorunları tespit etmektir. Lütfen her cümleyi dikkatle okuyarak, sizin için en uygun seçeneği işaretleyin.
Katılımınız için teşekkür ederim.
BedriyeYEŞİL
Okul Aile Birliklerinin İşleyişi ve Sorunlarına İlişkin Yönetici Ve Üyelerin Görüşleri
KİŞİSEL BİLGİLER
Görevi Mesleği
Branşı (Müdürler için) Meslekteki Toplam Kıdemi (Müdürler için)
Müdürlük Kıdemi (Müdürler
için)
Okulundaki Öğrenci Sayısı (Müdürler için)
Okulundaki Öğretmen Sayısı (Müdürler için)
Eğitim Durumu (Son Mezuniyet)
Kaç Yıldır Bu Okulda/bu görevde
SORULAR
1. Mevcut durumda OAB’nin okullardaki amaçları ve en yaygın faaliyetleri nelerdir?
2. Yasal görev ve sorumluluklarından en çok hangisi ile ilgileniyorlar?
3. Okul Aile Birliğinin çalışmalarını finanse edebilmek için hangi tür kaynakların kullanımına öncelik verilmektedir?
4. Okulun finansman kaynaklarını karşılamada karşılaştığı güçlükler nelerdir?
5. OAB’nin performans/başarı durumları sizce nasıldır? Amaçlarını ne ölçüde gerçekleştirebiliyorlar? Okullar için OAB sizce başarılı bir uygulama mıdır ?
6. OAB’nin yasal çerçevesi ile ilgili sorunlar yaşanıyor mu? Mevcut mevzuat ihtiyacı karşılıyor mu? Bununla ilgili gördüğünüz sorunlar ve önereceğiniz değişiklik/düzeltmeler nelerdir?
7. OAB’nin yapısı, üye ve yöneticilerinin seçimi ve çalışma sistemi ile ilgili (varsa) ne tür sorunlar yaşanmaktadır? Örneklerle açıklar mısınız? Bu sorunlara yönelik ne tür çözümler önerirsiniz?
8. Okul yönetimi ile OAB arasında yetki-yönetim-iletişim-kaynak kullanımı vb. konularda sorunlar yaşanıyor mu? En sık ne tür sorunlarla karşılaşılıyor, örneklerle açıklar mısınız? Bu sorunlar sizce nasıl çözülebilir?