Nükleer Silahlardan Arındırılmış Bölgeler

60 derece güney paralelinin güneyinde açık deniz alanları hariç olmak üzere buzul alanlarında nükleer silahların bulundurulması ve nükleer denemeler dahil tüm

379 Denk, a.g.m., s. 120. 380 A.g.m., s. 121. 381 http://www.edam.org.tr/tr/Mobile/AnaKategori/silahlarin-kontrolu (19.10.2016) 382 Denk, a.g.m., s. 121.

94

nükleer faaliyetleri yasaklayan Antarktika Antlaşması nükleer silahlarların sınırlanması konusunda ilk önemli anlaşmadır. Antarktika Antlaşması 1961’de 12 devlet arasında imzalanmış olup bugün 48 tarafı vardır. Anlaşmanın tarafları danışman olanlar ve diğerleri şeklinde ayrılır ve karar süreçlerini danışmanlar yürütür. Almanya, Arjantin, Avustralya, ABD, Belçika, Brezilya, Bulgaristan, Çin, Ekvator, Fransa, Finlandiya, Güney Kore, Güney Afrika, Hindistan, İtalya, İngiltere, İspanya, İsveç, Japonya, Norveç, Hollanda, Peru, Rusya, Polonya, Şili, Ukrayna, Uruguay ve Yeni Zelanda danışman ülkelerdir.383

27 Ocak 1967 tarihli Dış Uzay Antlaşması ile gök cisimleri ve ayın tüm insanlığın ortak malı olduğu, tüm devletlerin uzayda ve gök cisimlerinden bilimsel olarak yararlanabileceği, buralarda araştırma yapabileceği, tüm gök cisimlerine serbestçe gidilebileceği, hiçbir ulusa ayrımcılık yapılmayacağı tespit edilmiştir. Bu anlaşmaya çalışmamızda yer vermemizin asıl sebebi ise anlaşmanın askeri boyutudur. Bu anlaşma ile hiçbir devletin uzayda bir yörüngeye, herhangi bir gök cismine ya da başka bir biçimde uzaya, nükleer silahlar da dahil olmak üzere kitle imha silahı yerleştirmeyeceği kararlaştırılmıştır.384

Aynı anda üç başkentte Washington, Londra ve Moskova’da imzaya açılan ve evsahibi devletler dahil 22 devletin taraf olduğu Deniz Tabanında Silahlanma Kontrolü Antlaşması ile daha önce nükleer silah bulundurmanın serbest olduğu deniz tabanına nükleer silah konuşlandırılması yasaklanmıştır. 1971’de imzaya açılıp 1975’de yürürlüğe giren anlaşma kıyı şeridinden itibaren 12 milden daha uzaktaki deniz tabanı ile ilgili yükümlülükler getirmektedir.385

Yukarıda ifade ettiklerimize ilaveten nükleer silahları sınırlayan pek çok bölgesel düzenleme de bulunmaktadır.386 Bunlardan ilki, 14 Şubat 1967’de imzaya açılan ve 25 Nisan 1969’da yürürlüğe giren, 33 devletin taraf olduğu Tlatelolco Antlaşma imzalayan veya imza koymamış üçüncü ülkelerin nükleer silahları bulundurmasını, denemesini, kullanmasını ya da elde etmesini engellemek için imzalanmıştır. Antlaşmanın imzalanmasıyla; ülkeler doğrudan ya da dolaylı olarak taraf ülkelerin hiçbirinden ya da üçüncü şahısların emri ile veya başka yollarla elde edilen herhangi bir nükleer silah çeşidini depolayamayacağı, yükleyemeyeceği ve dağıtımını gerçekleştiremeyeceği konusunda anlaşmışlardır. Ayrıca tarafların tüm nükleer silahların herhangi bir şekilde taşıması, teşvik etmesi, bu silahları üretmesi, test etmesi, elde etmesi veya kontrolünde bulundurması ya da bu faaliyetlerde bulunmasından da uzak durmaya karar verilmiştir.387 Ancak, İngiltere ve Hollanda

383 http://www.edam.org.tr/tr/Mobile/AnaKategori/silahlarin-kontrolu (19.10.2016) 384 http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/12732.pdf (19.10.2016) 385 http://www.edam.org.tr/tr/Mobile/AnaKategori/silahlarin-kontrolu (19.10.2016) 386 Denk, a.g.m., s. 122. 387 http://www.edam.org.tr/tr/Mobile/AnaKategori/silahlarin-kontrolu (19.10.2016)

95

gibi bölge dışından taraf olan ülkelerle ABD, bölgede nükleer silah kullanmama yükümlülüğünün “nükleer müttefike sahip herhangi bir bölge devletinin yapacağı (nükleer olmayan) silahlı saldırının yapılan düzenlemeyle çelişeceğini” açıklamıştır.

On üç taraf devlet tarafından 1985 yılında imzalanan Rarotonga Antlaşması’yla Güney Pasifik bölgesi nükleer silahlardan arındırılmıştır. ABD’yle imzaladıkları Compact of Free Association anlaşmaları çerçevesinde bu ülkenin nükleer denizaltılarına ülkelerine giriş izni vermek durumunda olan Mikronezya, Marshall Adaları ve Palau gibi devletler ise Rarotonga Antlaşması’na taraf olmamıştır.388

Oldukça ayrıntılı ve geniş düzenlemeler içeren Bangkok Antlaşması Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) kapsamında 1995 yılında imzalanmıştır. Antlaşma, taraf olan on ülkenin kara ülkeleriyle birlikte deniz ve hava ülkelerini de kapsamaktadır. Ayrıca anlaşma taraf ülkelere nükleer silahların üretimini, depolanmasını, denenmesini ve kullanılmasını yasaklamaktadır.389

Semipalatinsk Antlaşması (CANWFZ) Mart 2009’da yürürlüğe girmiş390 ve SSCB’nin dağılmasıyla bağımsızlığını kazanan Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan ve Türkmenistan’ı nükleer silahlardan ve nükleer çalışmalardan uzak tutmak maksadıyla yapılmıştır.Eski Sovyetler Birliği ülkeleri bu antlaşma ile nükleer silah konusunda hiçbir araştırma, geliştirme, depolama faaliyetinde bulunmayacaklarını, nükleer silahlar konusunda bir teşvikte bulunmayacakları konularında anlaşmışlardır.391

Elli üç taraflı Pelindaba Antlaşması ile 15 Temmuz 2009’ da Afrika kıtası da nükleer silahlardan arındırılmış bölge ilan edilmiştir.392 Antlaşma, taraf ülkelerin egemenliğindeki tüm kara, hava ve deniz ülkesini kapsamaktadır. Nükleer silahların yasaklanmasının yanı sıra antlaşma ile nükleer silaha sahip ülkeler de oluşturulan bu tarafsız bölgede nükleer silah kullanmaktan ve taraf ülkelere böyle bir tehdit yöneltmekten men edilmektedir. Antlaşmaya göre taraflar kesinlikle herhangi bir nükleer patlayıcı aygıtla ilgili araştırma geliştirme yapamaz, üretip depolama yapamaz veya başka bir şekilde elde edip sahip olamaz ve kontrolünü sağlayamaz; sayılan hususları hayata geçirebilmek için yardım alamaz; bu konuda herhangi bir faaliyette bulunamaz. Tarafların topraklarında nükleer aygıt bulundurmasını

388 Denk, a.g.m., s. 122. 389 A.g.m., s. 122. 390

Kakatkar, Manasi, Pomper, Miles A., Central Asian Nuclear-Weapon-Free Zone Formed, “Arms Control Today”, Vol.39, No.1, January/February 2009.

391

Denk, a.g.m., s. 123.

392

T. V. Paul, The Tradition of Non-Use of Nuclear Weapons, Stanford University Press, Stanford, 2009, s.269.

96

yasaklar. Ayrıca antlaşmaya göre taraflar topraklarında nükleer cihazlara ilişkin bir test faaliyetinde bulunamaz ya da test faaliyetinde bulunulmasına yardımcı olamaz. Taraflar nükleer patlayıcı cihazlarının üretilmesi için herhangi bir yeteneğinin olup olmadığını bildireceklerini; nükleer patlayıcı cihaz üretimi için gereken tesisleri yıkacaklarını ya da mümkünse bu tesisleri tamamen savaş dışı amaçlarla kullanılacak yerlere dönüştüreceklerini antlaşma uygulamaya konulmadan önce üretilmiş olan bütün nükleer patlayıcı cihazları demonte edeceklerini ve imha edeceklerini beyan etmeyi kabul ederler. Ayrıca bu antlaşma ile taraflar barışçıl nükleer faaliyetlere katılabilirler ve bu barışçıl faaliyetlerin tespiti için tarafları UAEK’nin güvenlikle ilgili anlaşmalarına uygun hareket etmek ile yükümlenmektedirler. Bunun dışında taraflar antlaşmanın belirlediği alanda silahlı saldırı amaçlı bir hareketin herhangi bir amaçla nükleer tesislere karşı yapılmasına katılamaz, yardım edemez ya da destekleyemezler.393

Moğol Başkanı Punsalmaagiin Ochirbat, 1992 yılında Moğolistan’ı nükleer silahlardan arındırılmış bölge ilan ederek, 2000 yılında bunun belgesini Birleşmiş Milletlere sunmuştur. Söz konusu düzenlemeler sonucunda, geneli güney yarım kürede olmak üzere, dünyanın çok büyük bir kısmı nükleer silahlardan arındırılmış bölge durumuna gelmiştir. 394

393

http://www.edam.org.tr/tr/Mobile/AnaKategori/silahlarin-kontrolu (19.10.2016)

394

97 SONUÇLAR VE TARTIŞMA

Kitle İmha Silahlarının kullanımı ya da kullanım tehdidi, 20.yüzyılın güvenlik ortamını belirgin şekilde etkilemiş olduğu gibi, yakın gelecekteki uluslararası güvenliği de etkileyecektir. Soğuk savaşın sona doğru yaklaşmasıyla, dünyamız iki kutuplu yapıdan uzaklaşarak tek kutuplu hale gelmiş, topyekun savaşlar yerine bölgesel savaşlar ve terörizm, KBRN tehdidinin ortaya çıkabileceği alanlar olarak belirmiştir. Buna ilaveten KBRN maddelerinin kullandığı ya da üretildiği tesislerde oluşabilecek kazalar ya da ihmaller de bir güvenlik riski oluşturmaktadır. Bu tehditler, geniş halk kitlelerinin yaşamlarını olumsuz yönde etkileyebilecek, çok sayıda insanın ölmesine neden olabilecek hatta canlı hayatın sonlanmasına veya değişimine sebep olabilecek niteliktedir. Pek çok ülkenin sahip olduğu balistik füzeler de tek başına ele alınacak bir askeri yetenekten ziyade, kitle imha silahları ile birlikte değerlendirilmesi gereken bir tehdittir.

Askeri kapasite realist gelenekte güç unsurları içerisinde en çok üzerinde durulan boyuttur. Askeri kapasiteden kastedilen şey modern anlamda savaş ekipmanlarına, malzemelerine, teknolojisine, donanımlı ordulara ve silahlara sahip olmaktır. Silahların sayısı bu anlamda çok belirleyici kabul edilmez. Ancak silah teknolojisi, yani silahları kendisinin üretebilmesi ve diğer ülkelerle karşılaştırıldığında bu silahların etkilerinin yüksek olması daha belirleyici kabul edilir. Konvansiyonel silah teknolojisinden nükleer, kimyasal ve biyolojik silah teknolojilerine kadar değişen alanlarda kendi teknoloji ve üretim kapasitesine sahip olan ülkelerin uluslararası politikada emredebilme kabiliyetine daha fazla sahip oldukları farz edilir.

“Yumuşak Güç” kavramını oluşturan bilim insanlarından ziyade, bu kavramı kitap, makale gibi kaynaklardan okuyan, kendi teorilerine uyarlayan bilim insanlarının bazıları “Sert Güç”ün uluslararası ilişkilerde hiçbir önemi olmadığını düşünmektedir. Oysa ki bir devletin bölgesel ve küresel hedeflerini gerçekleştirmesi günümüzde sadece kültürel ya da ekonomik gücünü kullanarak mümkün olmamaktadır.

Bir devletin uluslararası alandaki en önemli güç göstergelerinden biri caydırıcılıktır. Devletlerin küresel ya da bölgesel anlamda güçlü olarak kabul edilmesi için, devletin etkinlik alanına bağlı olarak diğer devletlerin kendisine saldırmasını ya da saldırma tehdidinde bulunmasını engellemesi gerekir.

KBRN silahları askeri kapasitenin önemli bir bileşeni ve önemli bir kuvvet çarpanıdır. KBRN silahları bir devleti diğer devletin saldırılarına karşı koruyan önemli bir caydırıcılık unsurudur. Birinci Dünya Savaşından itibaren modern anlamda kullanılmaya başlanan Kitle İmha Silahları, İkinci Dünya Savaşını nihayetlendirmiş, Soğuk Savaşın seyrinde en önemli belirleyici olmuştur. Kitle İmha

98

Silahları 21.yüzyılın güvenlik sorunlarında da sık sık bir sorun ve kırmızı çizgi olarak karşımıza çıkmaktadır.

Devlet güçlerinin elinde olan Kitle İmha Silahları, bu devletlerin ortadan kalkması ile sahipsiz kalabilir ve bu devletlerin boşalttığı alanları dolduran başta terör örgütleri olmak üzere devlet dışı aktörler bu silahlara sahip olabilirler. Suriye sorunu bunun ciddi bir örneğini oluşturmaktadır. Daha önce Japonya’da yaşanmış olan KBRN terörü, IŞİD ve benzeri terör örgütleri tarafından gerek Ortadoğu gerek batı ülkelerinde, Japonya örneğinden daha büyük çapta tekrarlanabilir.

Uluslararası toplumun aldığı her türlü tedbire rağmen Kitle İmha Silahları 21.yüzyılda da önemli bir güvenlik riski oluşturmaktadır. Bu kapsamda tüm ülkelerin silahlı kuvvetleri ve sivil savunma birimlerinin KBRN savunması için tedbir alması ve toplumda bu konuda bilinç oluşturulması bir gereklilik olarak ortaya çıkmaktadır. Başta devletler ve uluslararası örgütler olmak üzere, uluslararası aktörler, karar alırken Kitle İmha Silahları faktörünü değerlendirmek ve bu silahların üretimi, yayılması ve kullanımının engellenmesi için gerekli tedbirleri almak durumundadır.

99 KAYNAKÇA

AUGERSON, William S., A Review of the Scientific Literature as It Pertains to Gulf

War Illnesses: Chemical and Biological Warfare Agents, Santa Monica, 2001.

ARI, Tayyar, Uluslararası İlişkiler ve Dış Politika, 9.Baskı, Bursa, 2012.

ATEŞ, Davut, Uluslararası Politika, Dünya Politikasının Bütünsel Analizi, Ders Notları, 2012.

AYDIN Dilek, TEKBIYIK Arif, “İran Nükleer Programının Türkiye’nin Güvenliğine Etkileri”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, sayı: 05 / 2007.

BARRETT, David, M., HOLLAND, Max, Blind over Cuba: The Photo Gap and the

Missile Crisis, Texas A&M University Press, Texas, 2012.

BAKER, Donald R., “Defense by Other Means: The Politics of US-NIS Threat Reduction and Nuclear Security Cooperation”, Military Review, Vol.83, No.1, Kansas, 2003.

BİLİCAN, Necati, Pentagon’un Yeni Yol Haritası ve Türkiye’nin Ulusal Güvenlik

Politikalarına Etkileri.

BİRDİŞLİ, Fikret, “İran’ın Nükleer Teknoloji Politikası ve Türkiye İçin Yaratacağı Sonuçlar”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, Yıl 8, sayı: 15

BLACK, Jeremy, World War Two: A Military History, Routledge, London, 2003. BRUCK, Gordon M., FLOWERREE, Charles C., International Handbook on

Chemical Weapons Proliferation, New York, 1991.

CORDESMAN, Anthony H., Terrorism, Asymmetric Warfare, and Weapons of Mass

Destruction: Defending the U.S. Homeland, Preager, Westport, 2002.

DANDO, Malcolm, The New Biological Weapons: Threat, Proliferation, and

Control, Boulder, 2001.

DAVUTOĞLU, Ahmet, Stratejik Derinlik, Küre Yayınları, 80.Baskı, İstanbul, 2012. DEMİRCİ, Saadet, “Nükleer Terörizm Ve Tehdit Boyutlarına Yönelik Çıkarımlar”,

Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 2012.

DENK, Erdem, “Bir Kitle İmha Silahı Olarak Nükleer Silahların Yasaklanmasına Yönelik Çabalar”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 66, No. 3, 2011.

DURKALEC, Jacek, “NATO Missile Defence: In Search of a Broader Role”, The

100

DUGGAR, Benjamin M., HILL, McGraw, Biological Effects of Radiation:

Mechanism and Measurement of Radiation, Applications in Biology, Photochemical Reactions, Effects of Radiant Energy on Organisms and Organic Products - Vol. 2,

New York, 1936.

EGELİ Sıtkı, Füze Tehdidi ve NATO Füze Kalkanı-Türkiye Açısından Bir

Değerlendirme, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları,1.Baskı, Aralık 2012.

ERDURMAZ, “Ali Serdar, NATO Balistik Füze Savunma Sistemi İçinde Türkiye’nin Yeri”, Savunma Bilimleri Dergisi The Journal of Defense Sciences, Mayıs/May 2016, Cilt/Volume 15, Sayı/Issue 1, 1-29. ISSN (Basılı) : 1303-6831 ISSN (Online): 2148-1776, S.4-7. http://www.kho.edu.tr/ akademik/enstitu /savben_dergi/151/1.pdf

ERHAN, Çağrı, Dış Politikanın Yürütülmesinde Askerî Gücün Önemi, http://www.turkiyegazetesi.com.tr/prof-dr-cagri-erhan/545332.aspx

FELD, Werner J., Arms Control and the Atlantic Community, Praeger Publishers, New York, 1997.

FINDK, İdris, Kitle İmha Silahları Terörizmi Ve Caydırıcılık Stratejisinin Kitle

İmha Silahları Terörizmine Uygulanabilirliği, Ankara, 2012.

FIDLER, David P., GOSTIN, Lawrence O., Biosecurity in the Global Age:

Biological Weapons, Public Health, and the Rule of Law, Stanford Law and Politics,

Stanford, 2008.

FRIEMAN, Wendy, China, Arms Control, and Nonproliferation, Routledge, New York, 2004.

__”Gas Warfare”, Part I, German Methods of Offense, Army War College, 1918. GARDNER, Gary T., Nuclear Nonproliferation: A Primer, Linne Rienner Publishers, Boulder, CO, 1994.

GERÇEKER, Nilgün, “Küresel Felaket: Nükleer Terörizm, Uluslararası Hukuk Çerçevesine İlişkin Bir Değerlendirme”, Savunma Bilimleri Dergisi, Mayıs/May 2013, Cilt/Volume 12, Sayı/Issue 1, 91-121.

HODGE, Carl C., NATO for a New Century: Atlanticism and European Security, Praeger, Westport, 2002

GORDIN, Michael D., Five Days in August: How World War II Became a Nuclear

101

HOENIG, Steven L., Handbook of Chemical Warfare and Terrorism, Greenwood Press, Westport CT, 2002.

ISHIKAWA, Eisei, SWAIN, David L., Hiroshima and Nagasaki: The Physical,

Medical, and Social Effects of the Atomic Bombings, By Committee for the

Compilation of Materials on Damage Caused by the Atomic Bombs in Hiroshima and Nagasaki, Basic Books, New York, 1981.

JOHNSTONE, R. William, Bioterror: Anthrax, Influenza, and the Future of Public

Health Security, Westport CT, 2008.

JUDSON, Karen, Chemical and Biological Warfare, Benchmark Books, Tarrytown, NY, 2004.

KAKATKAR, Manasi, POMPER, Miles A., “Central Asian Nuclear-Weapon-Free Zone Formed”, Arms Control Today, Vol.39, No.1, January/February 2009.

KİBAROĞLU, Mustafa, “Kuzey Kore’nin Nükleer Silah Programı: Sebepler ve Sonuçlar”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 1, Sayı 1, Bahar, 2004.

KİBAROĞLU, Mustafa, “İran’ın Nükleer Güç Olma İddiası ve Batı’nın Tutumu: Şah’a Destek, Mollalara Yasak”, Akademik Orta Doğu, Cilt I, Sayı I, 2006, S.77- 111.

KİBAROĞLU, Mustafa, Kitle İmha Silahları ile Terör: Kıyametin Yeni Eşiği mi? http://www.mustafakibaroglu.com/sitebuildercontent/sitebuilderfiles/Kibaroglu- AvrasyaDosyasi-WMD-Teror-2007.pdf.

KİBAROĞLU, “Mustafa, Kitle İmha Silahlarının Gelişim Süreci, Yayılmasının Önlenmesine İlişkin Yapılan Çalışmalar”, Bilkent Üniversitesi Uluslararası İlişkiler

Bölümü 2023 Dergisi, Kasım 2002, s.1-5.

KİREMİTÇİ, İlker, “Küresel Boyutta Biyolojik Terör Tehdidi”, Savunma Bilimleri

Dergisi The Journal of Defense Sciences, Kasım/November 2014, Cilt/Volume 13,

Sayı/Issue 2, 27-58. ISSN (Basılı) : 1303-6831 ISSN (Online): 2148-1776, s.29-34. KORKMAZ, Fatma İlay, Doğukan Akkuş,Merve Göker,Merve Dinç,Gözde Beşkonak,Kazım Caner Koşal, Sinir Ajanları: Kitle İmha Silahı mı? Terapötik Silah

mı?, http://tip.baskent.edu.tr/ egitim/mezuniyetoncesi / calismagrp/ ogrsmpzsnm

16/16.P8.pdf

LANGFORD, R.Everett, Introduction to Weapons of Mass Destructions, A.John Wiley and Sons Inc., Publication, 2004, New Jersey.

MOREL, Benoit, OLSON, Kyle, Shadows and Substance: The Chemical Weapons

102

NYE, Joseph S., Dünya Siyasetinde Başarının Yolu Yumuşak Güç, Elips Kitap, 1. Baskı, Ankara, Ekim, 2015.

ORAN, Baskın, Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler,

Yorumlar, Cilt I 1919-1980, İstanbul, 2011.

ÖZDEMİR, Haluk, Uluslararası İlişkilerde Güç: Çok Boyutlu Bir Değerlendirme, http://www.politics. ankara. edu.tr /dergi/pdf/63/3/7-Ozdemir-Haluk.pdf

ÖZGÜR, Salih, Soğuk Savaş Ve Sonrası Dönemde Kitle İmha Silahları Ve

Silahsızlanma Çabaları, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, ISPARTA, 2006.

PAUL T.V., The Tradition of Non-Use of Nuclear Weapons, Stanford University Press, Stanford, 2009.

PETRYNA, Adriana, Life Exposed: Biological Citizens after Chernobyl, Princeton University Press, Princeton, 2011

PINAR, Ahmet, “Biyolojik Silah Olarak Mikroorganizmalar”, Hacettepe Tıp

Dergisi, 2010; Cilt 41, Sayı 2: 97-104.

RAEVSKY, Aleksandr E. “Psychological Aspects of the Aum Shinrikyo Affair”,

Psychology in Russia, Vol.7, No.1, January 1 2014.

RINGNALDA, Don, Fighting and Writing the Vietnam War, University Press of Mississippi, 1994.

RUECKERT, George L., “Global Double Zero, The INF Treaty from Its Origins to Implementation”, Contributions in Military Studies, Number 135 Colin Gray, Series Adviser, Greenwood Press, Westport, Connecticut London.

SCHULTZ, Carl H. And KOENIG, Kristi L., “Weapons of Mass Destruction”,

Emergency Medical Services, part vı, chapter 194.

SMALL, Larry, Toxıc Industrıal Chemıcal: A Future Weapons of Mass Destructıon

Threat, Fort Leavenworth, A thesis presented to the Faculty of the US Army

Command and General Staff College in partial fulfillment of the requirements for the degree, Kansas, 2002.

STOCKWIN, J.A.A., Dictionary of the Modern Politics of Japan, Routledge, New York, 2013, s.216.

103

TARI, İbrahim, “KBRN’de Hazırlık ve Eğitim, KBRN’08”, 1. Kimyasal, Biyolojik,

Radyolojik, Nükleer (KBRN) Kongresi Bildiri Kitabı, Ekim 2009.

TAYLOR, Dorceta E., Toxic Communities: Environmental Racism, Industrial

Pollution, and Residential Mobility, New York, 2014.

T.C.Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Kbrn Terimler Sözlüğü, Haziran, 2014

T.C.Milli Eğitim Bakanlığı, Acil Sağlık Hizmetleri, Kimyasal Biyolojik Radyasyon ve

Nükleer (KBRN) Tehlikelerde Acil Yardım, Ankara, 2011.

UÇAROL, Rıfat, Siyasi Tarih, DR Yayınları, İstanbul, 2008.

ÜRKÜT, Hasan, SARI Gökhan, “İran Nükleer Programının Türk Dış Politikasına Etkisi”, Güvenlik Stratejileri, Yıl: 10 Sayı: 20.

Dennis D. Wainstock, The Decision to Drop the Atomic Bomb, Praeger, Westport, 1996.

WENGER, Andreas, WILNER, Alex, “Deterring Terrorism: Theory and Practice”,

Stanford Security Studies, Stanford, 2012

WESSINGER, Catherine, How the Millennium Comes Violently: From Jonestown to

Heaven's Gate, Seven Bridges Press, New York, 2000.

WILLET, Susan, Costs of Disarmament--Disarming the Costs: Nuclear Arms

Control and Nuclear Rearmament, United Nations Intitute for Disarmament

Resesrch, Geneva, 2003.

WIN, David Tin, AL MASUM, Md., Weapons of Mass Destruction, Faculty of

Science and Technology, Assumption University Bangkok, Thailand,

http://www.journal.au.edu/au_techno/ 2003/apr2003/aujt6-4_article07.pdf.

WOOD, Carol S., “The Bhopal Saga: Causes and Consequences of the World's Largest Industrial Disaster”, Environmental Health Perspectives, Vol.113, No.5. YARAMIŞ, Bahriye, Neutron Fiziği, Fen Fakültesi Basımevi, İstanbul, 1974. YARAMIŞ, Bahriye, Nükleer Fizik, Cilt-1, İTÜ Fen Edebiyat Fakültesi, 1985.

YEŞİLBAĞ, Kadir, “Biyolojik Silahlar: I. Tehdidin Boyutu”, Veteriner Hekimleri

Mikrobiyoloji Dergisi, Cilt 02 Sayı 2, 2002.

YILMAZ, Sait, Kuzey Kore ile Savaş Ve Bölgesel Dengeler,

104

ZUBAY, Geoffrey, Agents of Bioterrorism: Pathogens and Their Weaponization, Columbia Univercity Press, New York, 2005.

http://aa.com.tr https://www.afad.gov.tr http://www.amerikaninsesi.com http://www.bbc.com http://www.bbc.co.uk http://www.bik.gov.tr http://www.cnn.com http://www.cumhuriyet.com.tr https://www.dho.edu.tr http://www.dw.com http://www.edam.org.tr https://epthinktank.eu https://www.theguardian.com http://www.haberturk.com http://www.hurriyet.com.tr http://indiana.edu https://www.interpol.int http://www.karar.com http://www.milliyet.com.tr http://www.nato.int http://www.ntv.com.tr http://www.resmigazete.gov.tr https://www.tbmm.gov.tr http://www.telegraph.co.uk

105 https://tr.sputniknews.com http://www.trthaber.com http://www.ttb.org.tr https://www.un.org http://www.usak.org.tr

T. C.

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü

Özgeçmiş

Adı Soyadı: Hakan Can YAZIRDAĞ

Doğum Yeri: İzmir

Doğum Tarihi: 20.04.1987 Medeni Durumu: Bekar

Öğrenim Durumu

Derece: Okulun Adı:

İlköğretim: Hakimiyet-i Milliye İlköğretim Okulu, İzmir, 1998 Ortaöğretim: Misak-ı Milli İlköğretim Okulu, İzmir, 2001 Lise: Maltepe Askeri Lisesi, İzmir, 2005

Lisans. Kara Harp Okulu, Ankara, 2009 Yüksek Lisans. Becerileri: Binicilik İlgi Alanları: Spor İş Deneyimi: (Doldurulması isteğe bağlı) Aldığı Ödüller: (Doldurulması isteğe bağlı)

Hakkımda bilgi almak için önerebileceğim şahıslar: (Doldurulması isteğe bağlı) Tel: 05326267263/05338638763 Adres:

Gökhan Mahallesi G59B DEĞİRMENLİK/LEFKOŞA/KKTC

Belgede Kitle imha silahları ve uluslararası ilişkilerdeki pratiği (sayfa 103-116)