Nüfusun Ekonomik Niteliklerindeki GeliĢim

“Balıkesir ilinde, çalıĢma çağındaki nüfus olarak kabul edilen 12 ve daha yukarı yaĢtaki nüfus, toplam nüfustan daha hızla artmaktadır. Buna karĢılık iĢgücündeki nüfusun artıĢ hızı, hem toplam nüfustan hem de 12 ve daha yukarı yaĢtaki nüfustan daha düĢüktür. 1980-2000 döneminde 12 ve daha yukarı yaĢtaki nüfusun yıllık artıĢ hızı % 17 iken, iĢgücündeki nüfusun yıllık artıĢ hızı % 9 olarak gerçekleĢmiĢtir. Bu oranlar cinsiyete göre önemli farklılıklar göstermemektedir” (DĠE 2001, s.52).

Balıkesir ilinde iĢgücüne katılma oranı 1980-2000 döneminde azalma eğilimi göstermiĢtir. Erkek nüfusun iĢgücüne katılma oranı, kadın nüfusun iĢgücüne katılma oranından daha yüksektir. Cinsiyetler arası iĢgücüne katılma oranındaki farklılık 1980-2000 döneminde önemli bir değiĢim göstermemiĢtir.

1980 yılında erkeklerin iĢgücüne katılma oranı % 81.6 iken, 2000 yılında bu oran % 71.8'e düĢmüĢtür. Buna karĢılık aynı dönemde kadınlarda iĢgücüne katılma oranı % 50'den % 41.4'e düĢmüĢtür.

ġekil 11. Balıkesir’de iĢgücüne katılma oranı

Kaynak: DĠE, 2000 Genel Nüfus Sayımı

Balıkesir ilinde yaĢ gruplanna göre iĢgücüne katılma oranı, ülkemizdeki genel yapıya uygun bir durum göstermektedir. ĠĢgücüne katılma oranı, “12-14” yaĢ grubunda her iki cinsiyet için de hemen hemen aynı düzeyde iken, “15-19” yaĢ grubundan itibaren erkek nüfusun iĢgücüne katılma oranı kadın nüfusun iĢgücüne katılma oranından daha yüksektir. ĠĢgücüne katılma oranında cinsiyetler arası farklılık tüm sayım yıllannda

76

hemen hemen aynı düzeyde görülmektedir. Her iki cinsiyette de genel olarak tüm yaĢ gruplannda iĢgücüne katılma oranı 1980-2000 döneminde azalma eğilimi göstermiĢtir. 2000 yılında, iĢgücüne katılma oranında “12-14” yaĢ grubunda gerek erkeklerde gerekse kadınlarda önemli bir azalmanın olması, eğitime verilen önemin artması ile açıklanabilir.

1980-2000 döneminde, erkeklerin iĢgücüne katılma oranı “20-44” yaĢ grubunda genelde aynı düzeyde seyretmekte iken, 45 yaĢından büyük erkeklerin iĢgücüne katılım oranındaki düĢme hızlı olarak gerçekleĢmiĢtir.

Kadınların 25 yaĢından sonra iĢgücüne katılma oranının azalması sonucu cinsiyetler arasında iĢgücüne katılma oranındaki farklılık artmaktadır. Kadınların evlendikten veya çocuk sahibi olduktan sonra iĢgücünden ayrılmaları bu durumun nedenlerinden biri olarak görülebilir. Kadınların iĢgücüne katılma oranı, 35 yaĢından sonra tekrar artma eğilimi gösterip, 60 yaĢından sonra azalma eğilimine girmektedir.

ġekil 12. Balıkesir’de iĢgücüne katılma oranı (erkek-kadın)

Kaynak: DĠE, 2000 Genel Nüfus Sayımı

Balıkesir ilinde istihdam edilenlerin sayısında, sürekli bir artıĢ görülmektedir. 1980-2000 döneminde istihdam edilen nüfusun yıllık artıĢ hızı % 7'dir. Ġstihdam edilen

77

nüfusta görülen artıĢ hızı cinsiyete göre değiĢmektedir. Ġstihdam edilen erkek nüfusun yıllık artıĢ hızı % 8, kadın nüfusun yıllık artıĢ hızı ise % 06'dır.

ġekil 13. Balıkesir’de istihdam edilen nüfus oranı

Kaynak: DĠE, 2000 Genel Nüfus Sayımı

1980-2000 döneminde istihdamın sektörel yapısında önemli değiĢimler olmuĢtur. Bu dönemde tarım sektöründe istihdam edilenlerin toplam istihdam içindeki oranı sürekli azalmaktadır. Ancak tarım sektöründe çalıĢanlar, toplam istihdam içinde hala en büyük paya sahiptir.

Aynı dönemde hizmet sektöründe istihdam edilenlerin oranında sürekli bir artıĢ gözlenirken, sanayi ve inĢaat sektöründe istihdam edilenlerin oranında yıllara göre artıĢ ve azalıĢlar gerçekleĢmiĢtir. 1980-2000 döneminde, hizmet sektöründe istihdam edilen nüfusta % 74 oranında bir artıĢ olurken, bu artıĢ oranı sanayi sektöründe % 15, inĢaat sektöründe ise % 6 olarak gerçekleĢmiĢtir.

1980-2000 döneminde istihdam edilenlerin sektörel dağılımı cinsiyete göre önemli farklılıklar göstermektedir. Her iki cinsiyette de tarım sektörünün payında sürekli bir azalma görülmekle birlikte, 2000 yılında istihdam edilen kadınların % 82.2'si erkeklerin ise % 42.2'si tarım sektöründe çalıĢmaktadır.

1980-2000 döneminde istihdam edilenlerin yaptığı iĢ incelendiğinde, tarımsal iĢ yapanlann oranında her iki cinsiyette de bir azalma görülürken, ilmi ve teknik eleman olarak çalıĢanlann oranında her iki cinsiyette de önemli bir artıĢ gözlenmektedir. 1980

78

yılında tarımsal iĢ yapanlann oranı % 65.8 iken, 2000 yılında bu oran %56.8'e düĢmüĢtür. Buna karĢılık istihdam edilenlerin yaptığı iĢte en fazla artıĢın olduğu ilmi ve teknik elemanlann oranı 1980 yılında % 3.8 iken, 2000 yılında % 6.3'e yükselmiĢtir. Balıkesir ilinde 1980-2000 döneminde ücretli veya iĢveren olarak çalıĢanların oranında artıĢ görülmektedir. Bu durum her iki cinsiyette de görülmesine karĢın iĢveren olarak çalıĢan erkeklerin oranındaki artıĢ kadınlara göre daha fazladır. Ücretsiz aile iĢçisi olarak çalıĢanların oranında azalma gözlenirken, kendi hesabına çalıĢanların oranında önemli bir değiĢim gerçekleĢmemiĢtir.

2000 yılında çalıĢanların % 35.8'i ücretli, % 32.7'si ücretsiz aile iĢçisi olarak çalıĢırken, %29.2'si kendi hesabına, %2.2'si ise iĢveren olarak çalıĢmaktadır. ÇalıĢanların iĢteki duruma göre dağılımı cinsiyetler arasında önemli farklılıklar içermektedir. Kadınların çoğunluğu ücretsiz aile iĢçisi olarak çalıĢmakta iken, kendi hesabına çalıĢan erkeklerin oranı kadınlarınkinden çok daha yüksektir.

Genel Nüfus Sayımlarında 2000 yılına kadar farklı iĢsizlik tanımlan kullanıldığından bu bölümde sadece 2000 yılının sonuçlan yorumlanmıĢtır. 2000 Genel Nüfus Sayımında uluslararası tanımlar esas alınarak iĢsizlik bilgileri derlenmiĢtir. Bunlara göre Balıkesir ilinde iĢsizlik oranı % 5'dir. Bu oran, iĢgücündeki her 100 kiĢiden yaklaĢık 5'inin iĢsiz olduğunu göstermektedir.

Balıkesir ilinde iĢgücüne dahil olmayan nüfusun oranı sürekli artmaktadır. 1980-2000 döneminde iĢgücüne dahil olmayan nüfusun yıllık artıĢ hızı % 29'dur. Bu hız erkeklerde % 38, kadınlarda ise % 25'dir. ĠĢgücüne dahil olmayan kadın nüfus içinde en fazla paya sahip olan ev kadınlarının oranı 1980-2000 döneminde azalmasına rağmen, bu oran 2000 yılında %76.1 ile hala yüksek seviyesini korumaktadır. ĠĢgücüne dahil olmayan nüfus içinde emeklilerin oranında 1980-2000 döneminde her iki cinsiyette de önemli bir artıĢ görülmektedir.