Muhasebe Bilgisi

Basel kapsamında KOBİ’lere yönelik kredi derecelendirmesi yapılırken öncelikle işletmenin raporlar aracılığı ile sunduğu muhasebe bilgileri esas alınacaktır. Bankaların ve derecelendirme kuruluşlarının işletmenin kredi değerliliği ile ilgili vereceği kararlar kendilerine sunulan bilgilerin kalitesine bağlı olacaktır. Bu doğrultuda KOBİ’lerin bankalara ve kredi derecelendirme kuruluşlarına sunacakları muhasebe bilgilerinin bazı niteliklere sahip olması gerekmektedir.

Muhasebe bilgi sisteminde üretilen ve ilgili taraflara sunulan bilgiler kendine özgü özellikler taşır. Bunun yanı sıra, muhasebe bilgileri, muhasebe kanunundan kaynaklanan birtakım sınırlılıklara da sahiptir. Muhasebe bilgilerinin kendine özgü nitelikleri ve sınırlılıkları muhasebe tanımından kaynaklanmaktadır (Çelik, 2003:3).

Bu çerçevede işletme faaliyetleriyle finansal nitelikteki ilgili veriler etkin ve etkili olarak toplanmalı, kaydedilmeli ve muhasebe bilgi sisteminin kullanıcılarına; anlaşılabilirlik, ilgililik, ihtiyaca uygunluk,karşılaştırılabilirlik, güvenilirlik ve kişisel saplantılardan uzak olma, özelliklerini içerecek şekilde sunulmalıdır.

i) Anlaşılabilirlik : KOBİ’lerin Basel II ile ilgili olarak dikkat

etmesi gereken konulardan birisi şeffaflıktır. Şeffaflığın sağlanabilmesi için sunulan bilgilerin açık ve anlaşılır olması ön koşuldur. Bilginin fayda sağlayabilmesi için anlaşılabilir olması gereklidir. Karar vericileri ile karara etki edecek bilgi arasındaki pozitif ilişki için anlaşılabilir bilgiye ihtiyaç vardır.

ii) İlgililik : İlgili olma terimi bilginin, kullanım amacıyla ilişkisi

olması, kullanım amacına uygun olması şeklinde ifade edilebilir. Bilginin karar ile ilgili olması için, doğal olarak, bilginin karara mantıki olarak ilişkili olması gerekir. Yatırımcıların, kredi verenlerin ve diğerlerinin yatırım, kredi ve benzeri kararlarıyla ilgili olabilmesi için, muhasebe bilgileri kullanıcılarının geçmiş, şimdiki ve gelecekteki olayların sonuçları hakkında tahmin oluşturmalarına katkı vermesi gerekir.

Bilgi ancak doğru zamanda eksiksiz bir biçimde kullanıcılara ulaştırılırsa değer taşır. Bilginin değerlendirilmesinde zamanlama çok önemlidir. Bilginin gecikerek kullanıcılara ulaştırılması halinde bilgi ne kadar açık ve anlaşılır olursa olsun istenilen yararı sağlayamayacaktır. Zamanlılık; bilginin kararlara etki edebilme kapasitesinin ortadan kalkmadan önce sunulması gerekliliğini ifade eder. Zamanlılık kendi başına bir bilgiyi ilgili hale getirmez ancak ilgili olma özelliğini tamamlar.

iii)İhtiyaca Uygunluk : Bilginin temel kullanım amacı, karar alma

işlevine destek sağlamak ve niteliksel anlamda geliştirmektir. Bilginin değerini, bilgiden beklenen sonuçlara göre değerlendirmek, doğal, mantıklı ve geçerli bir yaklaşımdır (Öğüt, 2001:21). İhtiyaca uygun bilgi, kullanıcıların kararlarında fark yaratma kapasitesine sahip olan bilgidir (www.mevzuatdergisi.com). Sunulan bilginin; geçmiş, şimdiki ve gelecek olayların değerlendirilmesi veya önceki değerlendirilmelerin gözden geçirilmesini sağlamak suretiyle, finansal tablo kullanıcılarının ekonomik kararlarını etkiliyor olması

durumunda bu bilgiler ihtiyaca uygunluk özelliğini taşıyor kabul edilir.

iv) Güvenilirlik ve Kişisel Saplantılardan Uzak Olma : Bilgilerin

kararla veya eylem tarzıyla ilgili olması kadar güvenilir olması da muhasebede önemli bir kavramdır. Bu nedenle güvenilir olarak tanımlanan muhasebe rakamları hakkında iddianın niteliğinin açıkça ortaya konulması gerekir. Hata ve önyargıdan makul derecede arınmış ve temsil etmeyi amaçladığı şeye sadık kalarak temsil eden bilgi, güvenilir bilgidir. Önemli hataları barındırmayan, tarafsız ve temsil etmesi beklenen veya temsil ettiği iddia edilen durumu gerçeğe uygun bir şekilde temsil etmek suretiyle kullanıcılarına dayanak olabilen bir bilginin güvenilir olma özelliği taşıdığı kabul edilir.

Güvenilir bilginin üç temel niteliği doğruluğun kanıtlanabilirliği, tarafsızlık ve temsilde sadakattir. Doğruluğun kanıtlanabilirliği aynı ölçme yöntemlerini kullanarak ekonomik olayların ölçülmesi ve raporlanmasıdır. Tarafsızlık bilginin kullanıcıyı bir tarafa yönlendirmeden iletilmesidir. Temsilde sadakat ise bir ölçütte uzlaşma ve tanımlanması hedeflenen şeyi doğru olarak belirtmesidir (Woelfel , 1993:6).

v) Karşılaştırma Olanağı Sağlama :Karşılaştırılılabilirlik

kullanıcıların olaylarda benzerlikleri ve farklılıkları tespit etmelerini sağlayan niteliktir. Karşılaştırmanın amacı, benzerlik ve farklılıkları ortaya çıkarmak ve açıklamaktır. Bir işletme hakkındaki bilgilerin yararı, eğer bunlar diğer işletmelerin benzer bilgileriyle ve aynı işletmenin diğer dönemlerindeki benzer bilgileriyle karşılaştırılabildiğinde artacaktır. Muhasebe bilgisi mukayese imkanı sağlamalıdır. Muhasebe bilgilerinin

karşılaştırılabilirliği; sunduğu bilgilerin, farklı zamanlarda ve farklı işletmeler tarafından sunulan bilgiler veya işletmenin kendisinin diğer dönemlerdeki bilgileriyle karşılaştırılabilir olmasını ifade etmektedir. Karşılaştırılabilirlik, işlem ve olayların kayıttan raporlamaya kadar olan, benzer işlemlerin benzer şekilde muhasebeleştirilmesi ile sağlanabilir. Bilgi, farklı işletmeler için aynı tarzda ölçülüyor ve raporlanıyorsa karşılaştırılabilirlik özelliğine sahiptir. Bir işletme dönemden döneme benzer olaylara aynı muhasebeleştirme yöntemini uyguluyorsa işletmenin muhasebe standartlarının kullanımında tutarlı olduğundan bir diğer ifadeyle işletme içi karşılaştırılabilirlik olduğunda söz edilir (Cemalcılar ve Önce, 1999:34).

Muhasebe bilgilerinin sahip olması gereken niteliklerinin yanında, doğru ve güvenilir olduğunu değerlendirilmesi için önceden kabul edilmiş birtakım ölçütlere ihtiyaç vardır. Genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri muhasebe bilgilerinin toplanmasında, kaydedilmesinde ve kullanıcılarına sunulmasında kullanılan temel ölçütlerdir. Bu ilkeler muhasebe bilgi sisteminde üretilen bilgilerin farklı kullanıcıları tarafından genel olarak kabul edilmektedir. Diğer bir ifadeyle muhasebe bilgilerinin doğruluğu, finansal nitelikteki işlemlerin kaydedilmesinde, sınıflandırılmasında, özetlenmesinde ve raporlanmasında genel kabul görmüş muhasebe kavramlarının, ilkelerinin ve ilgili yasaların uygulandığını ifade eder.

Muhasebeye yön veren genel kabul görmüş kavram ve ilkeler muhasebe standartlarına dayanmaktadır. İlgili taraflar arasında genel bir terim birliği sağlayan muhasebe standartları ile işlem ve olaylar benzer ilke, kavram ve muhasebe politikalarına uygun bir şekilde muhasebeleştirilir ve kullanıcılara, anlaşılır, ilgili, ihtiyaca uygun, karşılaştırılabilir ve güvenli bilgiler sunulması