Günümüzde, bilgisayar ve şebeke teknolojileri her alanda olduğu gibi, eğitim alanında ve mesleki anlamda da mimari tasarım eğitiminde de yoğun biçimde kullanılmaktadır. Eğitimde kalitenin yükseltilmesi arayışları ve kalitenin uluslararası platformlara taşınması çabaları tasarım eğitiminin dijital ortamda gerçekleştirilmesini zorunlu kılmaktadır.
Teknolojik gelişmeler, geleneksel mimari tasarım eğitimi de büyük ölçüde etkilemektedir. Geleneksel mimari tasarım eğitimi, eğitimci ile öğrencinin yüz yüze, karşılıklı çalışmaları biçimindedir. Bu geleneksel yöntemde çalışmalar; kağıt üzerinde teknik çizim ve maket çalışması şeklindedir. Dijital teknoloji ve yazılımların mimari tasarım eğitiminde kullanılması ile birlikte, öğrenciler çalışmalarını gerek iki boyutlu çizim, gerekse üç boyutlu modeller üzerinden yapabilmekte ve bilgisayar destekli fotogerçekçi görsel araçlar ile simülasyon ortamlarını kullanabilmektedirler. Bunun yanı sıra, mimari eğitimin karşı etkileşimli süreci de internet, intranet gibi uzaktan dijital teknolojiler ile desteklenilebilmektedir (Yıldırım ve ark., 2010). Tüm planlama ve
10
tasarım eğitimlerinde olduğu gibi Mimarlık eğitimi alan öğrencilere de, geleneksel eğitime paralel olarak bilgisayarla mimari tasarım kuramlarını, yöntem ve modellerini tanıtmak ve öğrencileri bu konularda eğitmek ve geliştirmek tasarım probleminin bilgisayar ortamında nasıl ele alınacağını somut olarak görmeleri açısından önem kazanmaktadır.
Mimarlık eğitimi ve bunun gibi diğer tasarım meslekleri de, diğer eğitim dallarından farklı olarak, teorik derslerin yanında, uygulama eğitimini de içermektedir. Bu süreçte bilgisayar teknolojisi ve yazılımlarının kullanımı tasarım sürecini bilinçli olarak izleyebilme, değiştirebilme, parametrik olarak inşa ederek küçük değişiklikleri tüm sistemi bozmadan yapabilme olanaklarını sayısal ve görsel destek vererek sağlamaktadır. Bu nedenle tasarım sürecinde kullanılan anlatım ve modelleme tekniklerinin önemi büyüktür.
Mimari tasarımda bilgisayar teknolojilerinin kullanımı
Mimarlık eğitiminde ve eğitimin uygulama sürecinde yazılım ve donanım bağlamında bilgisayar teknolojilerinin kullanım uygulamalarını, genel amaçlı ve özel amaçlı (mimarlık mesleğine yönelik) olmak üzere iki başlık altında toplamışlardır. Genel amaçlı kullanım: Ofis kullanımına yönelik genel yazılımlardır bu programlar; ödev hazırlama, tablo oluşturma, bilgi arma, saklama, aktarımı ve sunuş amaçlı kullanılmaktadır. Özel amaçlı kullanım: Mimarlık eğitim ve uygulamalarında tasarım ve yapı üretim süreçlerinde kullanılan yazılımlar bu grup içerisinde yer almaktadırlar.
Tasarım sürecinde özel amaçlı bilgisayar yazılımları; iki boyutlu çizim, üç boyutlu modelleme, animasyon, görselleştirme, yapı tasarımının sanal ortamda deprem dayanımı, aydınlatma, ısı korunumu gibi performanslarının simule edilmesinde kullanılmaktadır. Yapım sürecinin takip edilmesinde ise; malzeme stok kontrolü, metraj, işçi takibi, iş akış programlaması, maliyet analizi, malzeme siparişi, teknik çizimlere şantiyeden kolay ulaşım, ses ve görüntülü haberleşme, akıllı binalar bağlamında binanın birçok işlevinin otomasyonu (kişi tanıma, aydınlatma gibi fiziksel çevre etkilerine göre davranma, mekansal esneklik sağlama) gibi alanlarda yoğun olarak kullanılmaktadır (Yıldırım ve ark., 2010).
Günümüzde dijital teknoloji ve yazılımlar, tüm bilim alanlarında olduğu gibi mimarlıkta da yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Mimarlığın ancak inşa edilince var olduğu
11
seklindeki geleneksellik terk edileli uzun süre olmuştur. Bilişim alanındaki gelişmeler ve bunların değişik sektörlere yansıması geleneksel mimari tasarım ve ifade biçiminde değişikliklere neden olmuştur. Bu doğrultuda öğrencileri iş yaşamına hazırlanması için, mimarlık eğitim programlarında da değişiklikler yapılarak mevcut ders içeriklerine dijital teknolojilerini içeren dersler eklenmiştir. Ancak, mimarlık eğitiminde geleneksel tasarım ve ifade araçları olan kağıda çizmek ve maket üretmek gibi uygulamalar halen devam etmektedir.
Geleneksel mimari tasarım süreci, kağıt üzerine kalemle yapılan grafik ve sözel ifadelerle başlar. Zihinsel bir süreç olan tasarlama sürecinde oluşturulan imgelerin dışsallaştırılması amacıyla grafik anlatım teknikleri ile geliştirilen ve soyut bir anlatımdan giderek somutlaşan iki boyutlu veya üç boyutlu çizimler ve maketler kullanılmaktadır (Güç ve Karadayı, 2007). Çizimler, tasarımcı için gerekli birer araç olarak, tasarımının ifade edilmesinde yardımcı olan modelleme tipidir (Donath ve Regenbrecht, 1996). Maketler ise çizimden öte tasarımı daha iyi algılamayı, yorumlamayı sağlayan ortamları oluşturan üç boyutlu sunum şekilleridir. Dijital teknolojiler ise yardımcı araçlar olarak kullanılmaktadır. Günümüzde devam eden bu karma (hibrid) eğitim sistemi, dijital teknolojilere geçiş süreci olarak görülmektedir.
(Yıldırım ve ark., 2010), mimari tasarım görselleştirmesinde kullanılan ifade tekniklerini geleneksel ve dijital olmak üzere iki ana grupta toplamışlardır;
1) Geleneksel ifade teknikleri
Kağıt üzerine iki boyutlu çizimler
Üç boyutlu çizimler: perspektifler
Üç boyutlu modeller: Maket 2) Dijital ifade teknikleri
Dijital ortamda vektörel bazlı yazılımlar
İki boyutlu çizimler. Ortografik çizimler (plan, kesit, görünüşler)
Üç boyutlu modeller: modelleme, animasyon ve fotogerçekçi görüntüler
Dijital ortamda obje bazlı yazılımlar: Obje bazlı çizim, modelleme, animasyon ve fotogerçekçi görüntüler
Dijital ortamda vektörel yazılımlar, çizgi elemanı ve tel çerçeve (wireframe) ile ızgara (mesh) biçiminde çizim üreten yazılımlardır. Vektör bazlı yazılımlar; mimari tasarımın
12
iki boyutlu çizim, üç boyutlu modelleme ve kaplama, malzeme atma, ışıklandırma aşamalarında kullanılmaktadır. Vektörel yazılımlarda iki boyutlu çizimler (plan, kesit ve görünüşler) çizgi elemanlardan oluşmaktadır. Ayrıca, vektör veya obje bazlı yazılımlarla üretilen 3 boyutlu bina modellerine ek olarak kamera, ışık ve yapı malzemesi dokuları mimari ürünlerin fotogerçekçi görüntülerinin elde edilmesinde kullanılmaktadır.
2.7. Peyzaj Mimarlığı Eğitiminde Bilgisayar Destekli Teknoloji ve Yazılımlarının