Mevzuat Yönünden Genel Bir Değerlendirme ve Devlet Üniversiteleriyle

Çalışmamızda çeşitli kez Anayasa’nın 130.maddesine yer verdik. Devlet üniversiteleri ile vakıf üniversitelerinin Kamu hizmeti kuruluşları olarak kamu tüzelkişiliklerine sahip olmalarını ve yürütülen kamu hizmeti yönünden aynı hukuki ilke ve esaslara bağlı olduklarını ve ayrıca anayasal düzenleme gereğince idari ve mali konular dışında her iki üniversite türü arasında kimi farkların bulunduğunu da

328 _{Vakıf Yükseköğretim Kurumları Yönetmeliği, md.31.} 329 _{Sancakdar, (2013) 363.}

151

belirtmiştik. Öncelikle vurgulamak gerekir ki, Danıştay’ın da ifade ettiği gibi330 , vakıflarca kurulan üniversiteler de yasa ile devletin gözetim ve denetimi altında kurulmakta, yine devletin gözetim ve denetimi altında Devlet üniversiteleri gibi akademik etkinliklerini yürütmekte, devletin eğitim ve öğretim yükünün bir bölümünü kazanç amacı gütmeden üstlenerek kamu hizmeti yerine getirmektedirler. Kamu tüzelkişiliğe sahip olarak Türk yükseköğretim sisteminin de yer alan ister Devlet üniversiteleri, ister vakıf üniversiteleri olsun, üniversitelerin yükseköğretimde eğitim-öğretim ve bilimsel araştırma yapmakla görevli olmasından dolayı, amaç yönünden bir farklılıkları bulunmamaktadırlar.

Anayasa’nın 130.maddesi düzenlemesine koşut olarak kabul edilen 2547 sayılı Kanunun (Ek Madde) 8 hükmüne göre; “Vakıfça kurulacak yükseköğretim kurumlarındaki akademik organlar, Devlet yükseköğretim kurumlarındaki akademik organlar gibi düzenlenir ve onların görevlerini yerine getirir”. Bu düzenlemeden hareketle ilk olarak belirtelim ki, vakıf üniversiteleri ile Devlet üniversitelerinin akademik örgütlenme biçimi aynı hukuki esasa göre yapılandırılmıştır.

Vakıf üniversitelerinin kamu tüzelkişiliğine sahip olan bir kamu kurumu olduklarına göre, Anayasa’nın 124.maddesi uyarınca, yürüttükleri yükseköğretim etkinliklerinin daha etkin ve verimli nitelikte olabilmesi, kamu hizmetinin gereklerine uygun hareket edebilmek için ya da üniversitenin sevk ve idaresi amacıyla yönetmelikler çıkarabilirler. Bu kapsamda vakıf üniversiteleri tarafından akademik ve idari örgütlenme konularında çeşitli yönetmelikler çıkarılmaktadır. Bu yönetmelikler vakıf üniversitelerinin akademik ve idari örgütlenmeyle ilgili esasları belirten 2547 sayılı Kanununa dayanılarak ve buna uygun olmak koşuluyla çıkarılan genel düzenleyici işlemlerdendir. Burada akla şu soru gelebilir: Vakıf üniversitesi tarafından çıkarılan bir yönetmelikle 2547 sayılı Kanunda öngörülmeyen bir

330 _Danıştay

Sekizinci Daire, E.1998/6329, K.1999/5758, T.3.11.1999; (http://www.kazanci.com/kho2/ibb/giris.htm Erişim tarihi 9.11.2015).Danıştay Sekizinci Dairesinin bu kararına konu olan uyuşmazlıkta, Vakıf üniversitelerinin rektör ve temsilcilerinin katılımı ile oluşan üniversitelerarası kurul toplantısında, YÖK üyeliğine seçim yapılması yolundaki işlemde hukuka aykırılık bulunduğu savı ileri sürülmüştür. Ancak Danıştay Sekizinci Dairesi, Türk yükseköğretim sistemi içinde yer alan vakıf üniversitelerinin rektör ve temsilcilerinin de, Yükseköğretim Kurulunun üst kuruluşlarından ve akademik bir organ olan, üniversitelerin eğitim- öğretim, bilimsel araştırma ve yayın faaliyetlerini koordine eden, uygulamaları değerlendiren Yükseköğretim Kuruluna ve üniversitelere önerilerde bulunan ve öteki kimi görevleri yürüten Üniversitelerarası Kurula katılmalarında yasa ve hukuka aykırılık bulunmadığına karar vermiştir.

152

akademik birim yaratabilir mi ya da kurabilir mi? Yükseköğretim kurumlarında fakülte, bölüm, enstitü kurulması veya bunların kapatılması kararı sonuçta, YÖK’ün bu konudaki görüşü ve kimi durumlarda da Bakanlar Kurulu kararına dayanması gerektirdiği için, bir üniversite yönetmelik çıkartmak suretiyle akademik bir birim kuramaz. Aksi durum idarenin kanuniliği ilkesine aykırı bir sonuç doğurur. Ancak vakıf üniversitesinin bu türden bir akademik birim dışında örneğin “danışma kurulu” ya da başka bir isim altında farklı idari yapılanmalara başvurması hukuken olanaklıdır.

Hem vakıf hem de devlet üniversiteleri için geçerli olmak üzere üniversitelerin akademik ve idari örgütlenişine ilişkin 2547 sayılı Kanun hükümlerine331

göre, üniversite organları: Rektör332

, senato333, üniversite yönetim kuruludur. 334 Fakülte organları ise, dekan, fakülte kurulu, fakülte yönetim kuruludur. Üniversitedeki enstitüler de enstitü müdürü, enstitü kurulu ve enstitü yönetim kurulundan oluşmaktadır. Üniversiteye bağlı yüksekokullar ise, yüksekokul müdürü, yüksekokul kurulu ve yüksekokul yönetim kurulundan oluşur. Bunlar dışında ayrıca üniversitelerde bölümler ise, anabilim dalları ile bilim dallarından oluşmaktadır.335

Devlet ve vakıf üniversitelerinde akademik-idari örgütlenme modeli aynı olmakla birlikte idari ya da yönetsel işleri yürütmekle görevli birimlerin farklı biçimlerde veya adlar altında kurulmasında hukuki bir engel yoktur. 2547 sayılı Kanunun 51.maddesinde yapılan düzenlemeye göre bir Devlet üniversitesinde, rektöre bağlı, merkez yönetim örgütünün başında bir genel sekreter ve hizmetlerin gerekli kıldığı daire başkanları, müdürler, danışmanlar, hukuk müşavirleri, uzmanlar ile büro ve iç hizmet görevlerini yapmak üzere, 657 sayılı Devlet Memurları

331 _{2547 sayılı Kanunun 13 ve devamı maddeleri.}

332 _{Rektör, üniversite ya da yüksek teknoloji enstitüsü tüzel kişiliğini temsil eder. 2547 sayılı Kanun,}

md.13.

333 _{Senato, rektörün başkanlığında, rektör yardımcıları, dekanlar ve her fakülteden fakülte kurullarınca}

üç yıl için seçilecek birer öğretim üyesi ile rektörlüğe bağlı enstitü ve yüksekokul müdürlerinden teşekkül eder. 2547 sayılı Kanun, md.14.

334 _{Üniversite yönetim kurulu; rektörün başkanlığında dekanlardan, üniversiteye bağlı değişik öğretim}

birim ve alanlarını temsil edecek şekilde senatoca dört yıl için seçilecek üç profesörden oluşur. 2547 sayılı Kanun, md. 15.

335_{Üniversitelerin örgütlenmesi hakkında bir yönetmelik de bulunmaktadır. Üniversitelerde Akademik}

Teşkilat Yönetmeliği adı altında yayımlanan bu Yönetmelik Resmi Gazete’nin 18.02.1982 tarih ve 17609 sayılı baskısında yayımlanmıştır.

153

Kanununa bağlı memurlar ve öteki görevliler bulunmaktadır. Yine aynı yasal düzenleme gereğince Devlet üniversitelerinde her fakültede, dekana bağlı ve fakülte yönetim örgütünün başında bir fakülte sekreteri, enstitü ve yüksekokullarda ise enstitü ya da yüksekokul müdürüne bağlı enstitü ya da yüksekokul sekreteri bulunur. Devlet üniversiteleriyle ilgili olarak 2547 sayılı Kanunun 51.maddesiyle öngörülen yönetim modelinin vakıf üniversitelerinde de zorunlu olarak uygulanması olanaklı görülmemektedir. Genel sekreterlik dışında, örneğin, fakülte sekreterliği modelinin yürütülen hizmetin gerekliliği, maliyet, istihdam sorunları gibi gerekçelerle bir vakıf üniversitesinde az önce yukarıda sayılan türden yönetsel yapıların kurulması doğrudan vakıf üniversitelerinin takdirine bırakılmıştır. Bunun dışında bu yönetsel yapılarda çalıştırılan personel yönünden de her iki üniversitede yasal farklılık oluşmaktadır. Devlet üniversitelerinde çalışan idari personel kural olarak memur ya da sözleşmeli personel statüsündeyken, vakıf üniversitesindeki yönetsel yapılarda ya da birimlerde görev alan kişiler İş Kanunu hükümlerine tabi sözleşmeyle çalıştırılan personel statüsündedirler.336

3.2. Devlet ve Vakıf Üniversitelerinde Rektör Seçimi ve Bunun Yargısal