4875 Say l DYY Kanunu’na göre, Kanunun amac , DYY’lar n özendirilmesine, yabanc yat r mc lar n haklar n n korunmas ile yat r m ve yat r mc tan mlar nda uluslararas standartlara uyulmas na, DYY’lar n gerçekle tirilmesinde izin ve onay sisteminin bilgilendirme sistemine dönü türülmesine ve tespit edilen politikalar yoluyla DYY’lar n art r lmas na ili kin esaslar düzenlemektir. Bu Kanun, DYYlara uygulanacak muameleyi kapsar.
Bu Kanunda geçen;
Yabanc yat r mc : Türkiye'de DYY yapan,
1) Yabanc ülkelerin vatanda l na sahip olan gerçek ki iler ile yurt d nda ikamet eden Türk vatanda lar n ,
2) Yabanc ülkelerin kanunlar na göre kurulmu tüzel ki ileri ve uluslararas kurulu lar ,
b) DYY: Yabanc yat r mc taraf ndan, 1) Yurt d ndan getirilen;
- Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas nca al m sat m yap lan konvertibl para eklinde nakit sermaye,
- Uirket menkul k ymetleri (Devlet tahvilleri hariç), - Makine ve teçhizat,
- S nai ve fikri mülkiyet haklar , 2) Yurt içinden sa lanan;
-Yeniden yat r mda kullan lan kar, has lat, para alaca veya mali de eri olan yat r mla ilgili di er haklar,
- Do al kaynaklar n aranmas ve ç kar lmas na ili kin haklar, Gibi iktisadi k ymetler arac l yla;
i) Yeni irket kurmay veya ube açmay ,
ii) Menkul k ymet borsalar d nda hisse edinimi veya menkul k ymet borsalar ndan en az % 10 hisse oran ya da ayn oranda oy hakk sa layan edinimler yoluyla mevcut bir irkete ortak olmay ifade eder.
DYYlara ili kin Kanun’da ve Uygulama Yönetmeli indeki Esaslar u ekildedir: a)Yat r m serbestisi ve milli muamele Uluslararas anla malar ve özel kanun hükümleri taraf ndan aksi öngörülmedikçe;
1-Yabanc yat r mc lar taraf ndan Türkiye'de DYY yap lmas serbesttir. 2- Yabanc yat r mc lar yerli yat r mc larla e it muameleye tabidirler. b) Kamula t rma ve devletle tirme
DYYlar, yürürlükteki mevzuat gere ince; kamu yarar gerektirmedikçe ve kar l klar ödenmedikçe kamula t r lamaz veya devletle tirilemez.
c) Transferler: Yabanc yat r mc lar n Türkiye'deki faaliyet ve i lemlerinden do an net kar, temettü, sat , tasfiye ve tazminat bedelleri, lisans, yönetim ve benzeri anla malar kar l nda ödenecek mebla lar ile d kredi ana para ve faiz ödemeleri, bankalar veya özel finans kurumlar arac l yla yurt d na serbestçe transfer edilebilir.
d) Ta nmaz edinimi: Yabanc yat r mc lar n Türkiye'de kurduklar veya i tirak ettikleri tüzel ki ili e sahip irketlerin, Türk vatanda lar n n edinimine aç k olan bölgelerde ta nmaz mülkiyeti veya s n rl ayni hak edinmeleri serbesttir.
e) Uyu mazl klar n çözümü: Özel hukuka tabi olan yat r m sözle melerinden kaynaklanan uyu mazl klar n çözümü ile yabanc yat r mc lar n idare ile yapt klar kamu hizmeti imtiyaz artla ma ve sözle melerinden kaynaklanan yat r m uyu mazl klar n n çözümlenmesi için; görevli ve yetkili mahkemelerin yan s ra, ilgili mevzuatta yer alan ko ullar n olu mas ve taraflar n anla mas kayd yla, milli veya milletleraras tahkim ya da di er uyu mazl k çözüm yollar na ba vurulabilinir. f) Nakit d sermayenin de er tespiti: Nakit d ndaki sermayenin de er tespiti, Türk Ticaret Kanunu hükümleri çerçevesinde yap l r. Yabanc ülkelerde kurulu bulunan
irketlerin menkul k ymetlerinin yat r m arac olarak kullan lmas halinde, men e ülke mevzuat na göre de er tespitine yetkili makamlar n veya men e ülke mahkemelerince tespit edilecek bilirki ilerin ya da uluslararas de erlendirme kurulu lar n n de erlendirmeleri esas al n r.
g) Yabanc personel istihdam : Bu Kanun kapsam nda kurulan irket, ube ve kurulu larda istihdam edilecek yabanc uyruklu personele, Çal ma ve Sosyal Güvenlik Bakanl nca çal ma izni verilir. 27.2.2003 tarihli ve 4817 say l Yabanc lar n Çal ma -zinleri Hakk nda Kanunun 23 üncü maddesi uyar nca Hazine Müste arl ve Çal ma ve Sosyal Güvenlik Bakanl nca mü tereken haz rlanacak yönetmelikte; yabanc sermayeli irket ve kurulu lardan hangilerinin bu kapsama girece i ile söz konusu yönetmelik kapsam nda izin verilecek kilit personelin tan m ve çal ma izinlerine ili kin özel nitelikteki di er esas ve usuller belirlenir.
Bu kapsamda istihdam edilecek personele, 4817 say l Kanunun 14 üncü maddesinin birinci f kras n n (b) bendi uygulanmaz. Istihdam edilecek yabanc uyruklu kilit
personele, 4817 say l Kanunun 13 üncü maddesinin birinci f kras n n hangi durumlarda uygulanaca haz rlanacak yönetmelikte belirlenir.
h) -rtibat bürolar :Müste arl k, yabanc ülke kanunlar na göre kurulmu irketlere, Türkiye'de ticari faaliyette bulunmamak kayd yla -rtibat bürosu açma izni vermeye yetkilidir. (EK)
3.4.1 Yabanc sermayeli $irket kurma
Yabanc yat r mc lar n kurabilecekleri veya i tirak edebilecekleri irketler, Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenen irketler ile Borçlar Kanunu’nda düzenlenen adi irketlerdir. Adi ortakl k, konsorsiyum, i ortakl , ortak giri im gibi isimler alt nda sözle meye dayal olarak kurulan ve Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenen irketlerin belirgin niteliklerini ta mayan ortakl klar, Kanun’un uygulanmas bak m ndan adi
irket say l rlar.
Müste arl k; Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas , Sermaye Piyasas Kurulu, Sanayi ve Ticaret Bakanl , Maliye Bakanl , Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i, Ticaret Sicil Memurluklar ba ta olmak üzere, ilgili di er kamu kurum ve kurulu lar , kamu kurumu niteli indeki meslek kurulu lar ve sivil toplum kurulu lar yla yapaca Veri Payla m Protokolleri veya di er usuller çerçevesinde DYYlara ili kin bilgileri temin eder. Bu çerçevede; ilgili Ticaret Sicil Memurluklar , Kanun kapsam ndaki irket ve ubelerin kurulu a amas nda ilgililerce doldurulacak "Uirket ve Uube Kurulu Bildirim Formu ve Dilekçesi"nin bir nüshas n , Bu irketlerin tescil ve ilana tabi her türlü ana sözle me de i ikliklerinin bir nüshas n , Bu irketlerce ilgili Ticaret Sicil Memurlu una iletilen "Ortaklar Listesi" veya "Hazirun Cetveli"nin bir nüshas n , Müste arl a gönderirler. (EK)
3.4.2 rtibat bürosu kurulmas
Müste arl k, yabanc ülke kanunlar na göre kurulmu irketlere, Türkiye'de ticari faaliyette bulunmamak kayd yla -rtibat bürosu açma izni vermeye ve bu izinlerin süresini uzatmaya yetkilidir. Kurulu ve süre uzat m na ili kin müracaatlar, istenilen bilgi / belgelerin tam ve eksiksiz olmas kayd yla, ba vuru tarihinden itibaren 5 i günü içinde sonuçland r l r. Yabanc irketlerin, para ve sermaye piyasalar , sigortac l k gibi özel mevzuat bulunan alanlarda faaliyette bulunmak amac yla -rtibat bürosu açma talepleri, ilgili özel mevzuat çerçevesinde yetkili k l nan kurum veya kurulu larca de erlendirilir. -rtibat bürolar na azami 3 y ll k süre ile faaliyet izni verilir. -rtibat bürolar n n süre uzat mlar nda, geçmi y l faaliyetleri ile gelece e yönelik plan ve hedefleri dikkate al narak, her defas nda azami 3 y l olmak üzere süre uzat m verilebilir. -rtibat bürolar n n faaliyetlerini sona erdirmesi durumunda
kapatma i lemi için, ilgili vergi dairesinden al nacak i b rakma-yoklama fi i Genel Müdürlü e gönderilir. Bürolar, kapan ve tasfiye sonucunda olu an bakiye haricinde, transfer talebinde bulunamazlar. Müste arl k, mevzuata ayk r davrand tespit olunan -rtibat bürolar n n kurulu izinlerini iptal edebilir ve iptal karar n ilgili mercilere bildirir. (EK)
4 TÜRK YE’DE GAYR MENKUL SEKTÖRÜ VE TÜRK GAYR MENKUL SEKTÖRÜNDE DYY’IN YER VE ÖNEM