Mevzuat Açısından Sınıflandırma

Bankalar Kanununa Göre Sınıflandırma: 5411 sayılı Bankacılık kanununda kredi risk grubu ve sınırlamalarına değinilmiş olup kredi sayılan işlemler sıralanmıştır.Ayrıca Bankalar kanunu 54. maddesi ile "Bir gerçek ya da tüzel kişiye veya bir risk grubuna, özkaynakların yüzde onu veya daha fazlası oranında kullandırılan krediler büyük kredi sayılır ve bunların toplamı özkaynakların sekiz katını aşamaz." denilerek büyük kredi sınıflandırması yapılmıştır.

Karşılıklar Yönetmeliğine Göre Sınıflandırma: Kısaca Karşılıklar Yönetmeliği olarak bilinen ve 1 Kasım 2006 tarih ve 26333 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan " Bankalarca Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Bunlar İçin Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik" bankaların kredi ve diğer alacaklarının niteliklerine göre sınıflandırılmasını ve bunlar için ayrılacak karşılıkların usul ve esaslarını düzenlemektedir. Karşılıklar Yönetmeliği kredileri beş grupta sınıflandırmaktadır.

1) Standart Nitelikli Krediler ve Diğer Alacaklar: Bu grupta; ödemeleri süresinde yapılan, gelecekte geri ödeme sorunları beklenmeyen, tamamen tahsil edilebilecek nitelikte olan, borçlusunun kredi değerliliğinde zayıflama tespit edilmemiş olan ve zafiyet belirtisi bulunmayan krediler ve diğer alacaklar sınıflandırılır.

2) Yakın İzlemedeki Krediler ve Diğer Alacaklar: Kredi anapara veya faiz ödemelerinde bir sorun bulunmayan, ancak, borçlunun ödeme gücünde veya nakit akımında olumsuzluk gözlenen, ödenmesinde sorunlar doğması muhtemel olan krediler ile mazur görülecek çeşitli nedenlerle anapara veya faiz ödemelerinin tahsili,

vadelerinden veya ödenmesi gereken tarihlerden itibaren otuz günden fazla geciken krediler ve diğer alacaklar sınıflandırılır.

TABLO 1 : Kredi ve Diğer Alacakların Karşılıklar Yönetmeliğine Göre Sınıflandırma

KARŞILIKLAR YÖNETMELİĞİNE GÖRE SINIFLANDIRMA

BİRİNCİ GRUP : STANDART NİTELİKLİ KREDİLER VE DİĞER ALACAKLAR

İKİNCİ GRUP : YAKIN İZLEMEDEKİ KREDİLER VE DİĞER ALACAKLAR

ÜÇÜNCÜ GRUP : TAHSİL İMKANI SINIRLI KREDİLER VE DİĞER ALACAKLAR

DÖRDÜNCÜ GRUP: TAHSİLİ ŞÜPHELİ, KREDİLER VE DİĞER ALACAKLAR BEŞİNCİ GRUP : ZARAR NİTELİĞİNDEKİ KREDİLER VE DİĞER ALACAKLAR

Kaynak: Bankalarca Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Bunlar İçin Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik. 1 Kasım 2006 tarih ve 26333 sayılı Resmi Gazetede.

3) Tahsil İmkânı Sınırlı Krediler ve Diğer Alacaklar: Borçlusunun özkaynaklarının veya verdiği teminatların borcun vadesinde ödenmesini karşılamada yetersiz bulunması nedeniyle tamamının tahsil imkanı sınırlı olan ve gözlenen sorunların düzeltilmemesi durumunda zarara yol açması muhtemel olan, kredinin zafiyete uğramış olduğu kabul edilen, borcun vadesinden itibaren doksan günden fazla geciken yada gecikeceğine kanaat getirilen krediler ve diğer alacaklar sınıflandırılır.

4) Tahsili Şüpheli Krediler ve Diğer Alacaklar: Bu grupta mevcut koşullarda geri ödenmesi veya tasfiyesi muhtemel görünmeyen veya vadesi gelen kredinin banka tarafından tahsilinin sağlanamayacağı kuvvetle muhtemel olan, borçlusunun kredi değerliliğinin önemli ölçüde zayıfladığı ve zafiyete uğradığı kabul edilen, yeni finansman bulma imkanı veya sermaye artırımı gibi olanaklar nedeniyle henüz tam anlamıyla zarar niteliği taşımadığı düşünülen veya borcun tahsilinin gecikmesi yüz seksen günü geçen krediler ve diğer alacaklar sınıflandırılır.

5) Zarar Niteliğindeki Krediler ve Diğer Alacaklar: Bu grupta tahsilinin mümkün olmadığına kanaat getirilen veya ana paranın veya faizin veya her ikisinin

vadesinden veya ödenmesi gereken tarihten itibaren tahsili bir yıldan fazla gecikmiş olan veya Üçüncü ve Dördüncü Gruplarda belirtilen özellikleri taşımakla birlikte, vadesi bir yılı aşacak bir sürede tahsilinin sağlanamayacağının kuvvetle muhtemel olan krediler ve diğer alacaklar sınıflandırılır.

Ayrıca Bankalarca Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Bunlar İçin Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 5. maddesi uyarınca, Üçüncü, Dördüncü ve Besinci Gruplarda sınıflandırılan tüm alacaklar, tahakkuk ettirilen faizlerin ve borçlu üzerindeki faiz benzeri yüklerin ana paraya ilave edilip edilmediğine veya yeniden finanse edilip edilmediğine bakılmaksızın, bu Yönetmeliğin uygulanmasında donuk alacak olarak kabul edilir.

Tek Düzen hesap Planına Göre Sınıflandırma: Tek düzen hesap planına göre bankaların muhasebeleştirme ve mali raporlaması "Tek Düzen Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ ( BDDK, 26.01.2007 tarih ve 26415 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete)" ile düzenlenmiştir. Bu tebliğin 4. maddesine göre banka tekdüzen hesap planı aşağıda belirtilen gruplardan oluşmaktadır.

TABLO 2 : Banka Tek Düzen Hesap Planı 0 DÖNEN DEĞERLER

1 KREDİLER

2 YATIRIM AMAÇLI DEĞERLER VE DİĞER AKTİFLER 3 MEVDUAT VE DİĞER YABANCI KAYNAKLAR 4 ÖZKAYNAKLAR

5 FAİZ GELİRLERİ 6 FAİZ GİDERLERİ 7 FAİZ DIŞI GELİRLER 8 FAİZ DIŞI GİDERLER 9 NAZIM HESAPLAR

Kaynak: Tek Düzen Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ .BDDK, 26.01.2007 tarih ve 26415 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete.

Tekdüzen hesap planına göre nakit krediler birinci grup krediler altındaki muhasebe kalemlerinde sınıflandırılarak mali raporlaması yapılmaktadır. Karşılıklar yönetmeliğinde birinci grup olarak tanımlanan Standart nitelikli krediler ve diğer alacaklar 100 ila 149 muhasebe alt kalemlerde gösterilmektedir. İkinci grup olarak tanımlanan Yakın İzlemedeki Krediler ve diğer alacaklar 150 ila 159 muhasebe alt

kalemlerinde gösterilmektedir. Donuk alacaklar olarak nitelendirilen Üçüncü, Dördüncü ve Beşinci gruplarda sınıflandırılan tüm alacaklar ise 170-179 muhasebe kaleminde gösterilmektedir. Tekdüzen hesap planına göre nakit krediler ana kalemleri aşağıdaki şekildedir.

TABLO 3 :Tek Düzen Hesap Planına Göre Nakit Krediler

100 İskonto Senetleri 102 İştira Senetleri

110 Kısa Vadeli Açık İhracat Kredileri 112 Kısa Vadeli Teminatlı İhracat Kredileri 114 Kısa Vadeli teminatlı İthalat Kredileri 116 Kısa Vadeli Açık Diğer Krediler 118 Kısa Vadeli Teminatlı Diğer Krediler 120 Kısa Vadeli İhtisas Kredileri

124 Kısa Vadeli Fon Kaynaklı Krediler 126 Mali Kesime Verilen Kısa Vadeli Krediler 128 Yurt Dışı Kısa Vadeli Krediler

130 Orta ve Uzun Vadeli Açık İhracat Garantili Yatırım Kredileri 132 Orta ve Uzun Vadeli Teminatlı İhracat Garantili Yatırım Kredileri 134 Orta ve Uzun Vadeli Açık Diğer Yatırım Kredileri

136 Orta ve Uzun Vadeli Teminatlı Diğer Yatırım Kredileri 138 Orta Uzun Vadeli Açık İşletme ve Diğer Krediler 140 Orta ve Uzun Vadeli Teminatlı İşletme ve Diğer Krediler 142 Orta ve Uzun Vadeli İhtisas Kredileri

144 Orta ve Uzun Vadeli Fon Kaynaklı Krediler

146 Mali Kesime Verilen Orta ve Uzun Vadeli Krediler- Türk Parası 148 Yurtdışı Orta ve Uzun Vadeli Krediler - Türk Parası

Kaynak: Tek Düzen Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ .BDDK, 26.01.2007 tarih ve 26415 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete.

Nakit kredilerden elde edilen faiz gelirleri tekdüzen hesap planına göre beşinci grup faiz gelirleri altındaki muhasebe kalemlerinde sınıflandırılmaktadır. Tekdüzen hesap planına göre gayrinakit krediler dokuzuncu grup nazım hesap altındaki muhasebe kalemlerinde sınıflandırılarak mali raporlaması yapılmaktadır.