Ülke ve Sektör Analizi

Ülke Analizi: Fon arz eden kuruluşlar olarak bankalar, fon talep eden müşterilerinin kredibilitesini tespit etmeye çalışırken, bu müşterilerin yaşamsal döngüsünü sürdürdüğü ülke koşullarını da göz önünde bulundurmak durumundadır. Bankalar ülkeye ait politik, ekonomik ve finansal faktörlerin analizini yaparak tespit etmiş olduğu makro dengesizliklerin fon aktarılacak olan sektör ve firmaya olan mikro ekonomik etkisini tespit eder. Yapılan ülke analizi aynı zamanda gelecekteki ülke riskinin de algılanmasını sağlar59.

56 _{Hatice Biçen Yılmaz,"Bankalar Tarafından Kredi Taleplerinin Değerlendirilmesi", http://www.} paradoks.org/makale/yil2_sayi1/Hatice%20B.YILMAZ.pdf s.4. (07/7/2010)

57 _{Öztin Akgüç,“Kredi Taleplerinin Değerlendirilmesi”, 6.Baskı, Arayış Yayıncılık, İstanbul 2000.} s.329.

58 _{Öztin Akgüç ,"Mali Tablolar Analizi”, Avcıol Basım Yayın, İstanbul 1995.}

TABLO 6 : PRS-ICRG Kuruluşunun Ülke Riski Değerlendirme Kategorileri ve Faktörleri

PRS-ICRG KURULUŞUNUN ÜLKE RİSKİ DEĞERLENDİRME KATEGORİLERİ VE FAKTÖRLERİ POLİTİK RİSK KATEGORİSİ EKONOMİK RİSK KATEGORİSİ FİNANSAL RİSK KATEGORİSİ 1-Hükümetin İstikrarı 1-Kişi Başına Düşen Gayri

Safi Milli Hâsıla 1-GSMH’nın Yüzdesi Olarak Toplam Dış Borç 2-Sosyoekonomik Durum 2-Yıllık Gerçek GSMH

Artışı

2-Toplam Mal Ve Hizmet İhracatının Yüzdesi Olarak Dış Borç Servisi

3-Yatırım Ortamı 3-Yıllık Enflasyon Artış Oranı

3-Toplam Mal ve Hizmet İhracatının Yüzdesi Olarak Cari Hesap

4-İç Karışıklık 4-GSMH’nın Yüzdesi Olarak Bütçe Dengesi

4-İthalatın Yapıldığı Aylar Bazında Net Uluslar Arası Likidite

5-Dış Karışıklık 5-GSMH’nın Yüzdesi Olarak Cari Hesap

5-Yüzde Değişim Değeri Olarak Döviz Kuru Kararlılığı 6-Yozlaşma 7-Askeri Otoritenin Politikaya Etkisi 8-Dinsel Gerilimler 9-Kanun ve Düzenlemeler 10-Etnik Gerilim 11-Demokratik Sorumluluklar 12-Bürokrasi Etkisi

Kaynak: Mustafa Cem Kırankabeş, "Ülke risk Kavramı, Medodolojisi ve Türkiye Değerlendirmesi", Mevzuat Dergsis, Sayı 102 , Haziran 2006. http://www.mevzuatdergisi.com/2006/06a/01.htm (18/10/2010).

Ülke analizi ve ülke riski tespitinde PRS-ICRG (Political Risk Services- International Country Risk Guide) ülke riski derecelendirme kuruluşuna ait Ülke Riski Değerlendirme Kategorileri ve Faktörleri yukarıdaki tablodadır. PRS-ICRG kuruluşunun metodolojisi politik, ekonomik ve finansal faktörleri kapsamakta ve ihtiyaç doğrultusunda bankalar da dahil her alana uyarlanabilmektedir PRS-ICRG halen toplam 140 ülkenin ülke riski değerlendirmesini aylık bazda yayınlamaktadır 60.PRS-ICRG

60 _{Mustafa Cem Kırankabeş, "Ülke risk Kavramı, Medodolojisi ve Türkiye Değerlendirmesi",} Mevzuat Dergisi, Sayı 102 , Haziran 2006. http://www.mevzuatdergisi.com/2006/06a/01.htm (18/10/2010).

çalışanları ülkelere ait politik, ekonomik ve finansal bilgileri toplarlar ve bu bilgileri risk puanları haline getirirler.

Finansal faaliyetlerin uluslararası boyuta taşınması, ihracat ve ithalat faaliyetlerinin artması, çok uluslu şirket yapısına sahip olunması gibi nedenlerden dolayı kredi talep eden firmanın ilişkili olduğu ülke analizinin bankalar tarafından yapılması; bu firmaların mevcut kredibilitesinin tespiti ve gelecekte karşılaşılacak risklerin öngörülmesi açısından önemlidir. Bankaların yanı sıra doğrudan yatırım yapan çok uluslu şirketler, ithalatçılar, ihracatçılar gibi kurum veya kişilerce kullanılmakta olan ülke analizlerinin uluslararası kabul görmüş kredi derecelendirme kuruluşları tarafından yapılmakta ve duyurulmaktadır.

Sektör Analizi: Sektör, aynı üretim teknolojisine sahip olan ve birbirinin yerine ikame edilen mal ve/veya hizmet üreten ve kâr amacı güden üreticiler grubudur. Farklı sektörler ekonomik, politik, sosyal ve teknolojik gelişmelere farklı şekilde tepki gösterebilmektedir. Şirketler, ekonomik durumun yanı sıra sektörel gelişmelerden de etkilenirler. Bazı sektörler GSMH ile aynı hızda, bazıları daha hızlı, bazıları ise daha yavaş büyüme gösterirler. Bir ortaklığın büyümesi genellikle faaliyet gösterdiği sektörün büyümesi ile paralel bir durum arz eder.

Kredi müşterisinin içinde bulunduğu sektör analizinde bu sektörün makro ekonomik koşullardan nasıl etkilendiği tespit edilmelidir. Mesela ekonomik dalgalanmalarda bile teknoloji ve elektronik sektörü, büyüyen ve genişleyen bir sektördür. Gıda ve sağlık gibi temel ihtiyaca yönelik sektörler ekonomik dalgalanmalardan daha az etkilenirken otomotiv sektöründeki pazar daralması daha derin olmaktadır. Kredi analisti, sektörün özelliğine göre mevcut ve gelecekte karşılaşacağı riskleri tespit etmelidir61.

Her sektörün ürüne bağlı kuruluş, büyüme ve olgunluk devrelerini kapsayan hayat süreci vardır. Kuruluş aşamasında belirsizliklerin fazla oluşu risk tahminini güçleştirmektedir. Büyüme ve gelişme aşamasındaki sektörlerde, mali yapıları, yönetimleri ve pazarlama organizasyonu daha güçlü olan şirketlerin piyasaya hakimiyeti

artmakta ve talep fazlalılığına bağlı olarak sektör payları da artmaktadır. Olgunluk ve doyum aşamasına gelen sektördeki şirketlerin satışları yavaş yavaş azalır. Bu tür şirketlerin farklı sektörlere yatırım yapmaları beklenir.

Sektördeki her aşamada belli riskler mevcuttur. Eğer bu riskler sektörel devrelere bağlı olarak kredi analisti tarafından tahmin edilebilirse sağlıklı kredi kararının alınması ve kredi fiyatlandırmasının bu riske göre doğru yapılması sağlanır62_.

Bankalar riskli sektörlerde faaliyet gösteren firmaları istikrarlı sektörlerde faaliyet gösteren firmalara göre daha az tercih ederler. Riskli sektördeki firrmalar bu olumsuzluğu ancak sağlam bir finansal yapıya sahip olarak giderebilmektedirler63_.

Günümüzde işletmeler sürekli değişen bir rekabet ortamında faaliyetlerini sürdürmektedirler. Kredi talebinde bulunan firmanın sektördeki konumunun üstün ve zayıf yönleri, rakiplerine göre üstünlükleri, fiyat ve kalite avantajı sağlayıp sağlayamadığı, banka tarafından sektörün iyi analiz edilmesi ile anlaşılacaktır.