Bir Metrik Olarak Altı Sigma

Altı Sigma yaklaşımının ilk mantıksal ve en çok bilinen tanımı, bunun istatistiksel bir terim yani bir metrik olmasıdır (Goffnett, 2004: 3). Sigma (σ), Yunan alfabesinin 18. harfidir. Đstatistik biliminde ise σ, bir populasyonun standart sapmasını temsil eden bir simgedir ve ortalama etrafındaki değişkenliği gösteren bir ölçüt olarak kullanılır. Değişkenliklerin, hataların, yanlışların ve kusurların azaltılması Altı Sigma yaklaşımının öncelikli amaçlarından biri olduğundan, bu yöntemde süreçler çok önemlidir ve “6σ” süreçlerdeki değişkenliğin azaltılmasında istatistiksel bir hedef ve süreç yeterliliğini temsil eden bir ölçüt olarak tanımlanmaktadır.

Teknik açıdan sigma ölçütü, bir süreçte hataların ortaya çıkma sıklığını yansıtır. Bir başka deyişle, Altı Sigma, süreçlerdeki hatalardan ziyade bir sürecin içerisinde hatalarla sonuçlanabilecek fırsatların sayısına odaklanmaktadır. Altı Sigma yaklaşımının rakamsal hedefi ise, herhangi bir ürün, hizmet veya süreçte her milyon fırsatta 3.4’ ten daha az hata (veya kusur, başarısızlık, yanlışlık) yapmak, bir başka deyişle, yapılan işte % 99.99966 oranında başarı oranına sahip olmaktır. Sözü edilen hata, bir parçanın hatalı olmasından, yanlış kesilmiş bir müşteri faturasına kadar herşey olabilmektedir. Milyon fırsattaki hata sayısı,

1000000 x (toplam hata sayısı / toplam fırsat sayısı) şeklinde hesaplanmaktadır.

100 Altı Sigma yaklaşımına göre, bir firmanın performansı iş süreçlerinin sigma seviyesi ile ölçülür ve bir sürecin sigma değeri, o sürecin kalite düzeyini tanımlar. Bir sürecin K sigma kalite düzeyine sahip olması, ölçülen ürün karakteristiğinin yarı toleransının, sürecin standart sapmasının K katına eşit olması anlamına gelmektedir (Henderson ve Evans, 2000: 261):

*

K (sürecin standart sapması) = (spesifikasyon bandının yarı toleransı) Bu tanıma göre, µ: sürecin ortalama değeri ve T: hedef değer olmak üzere,

µ

=T olduğunda, süreç tam merkezdedir. Burada bahsedilen T hedef değeri, genelde müşterinin belirttiği üst spesifikasyon limiti (T_ü) ile alt spesifikasyon limiti (T_a) arasındaki orta noktadır. Eğer

µ

≠T ise, süreç merkezin dışına kaymış, yani süreç ortalamasından uzaklaşmıştır. Bir süreçteki merkezden kaymalar, standart sapmalarla veya sigma ile ölçülür. Öyleyse, bir sürecin ürettiği hata sayısı, sürecin sigma değeri (kalite düzeyi) ile sürecin merkezden sapma değerinin bir fonksiyonudur. Örneğin, süreç ortalaması tam merkezde ve kalite düzeyi 6σ olan bir süreçte, milyon fırsatta 0.002, yani milyarda 2 hata bulunmaktadır. Süreç ortalaması merkezden 1.5σ kadar kayan ve kalite düzeyi 6σ olan bir süreçte ise milyonda en fazla 3.4 hataya rastlanır (Şekil 15).

101 Şekil 15’ten görüldüğü gibi, bir sürecin kalite düzeyinin gerçek değeri, süreç tam merkezde iken, yani merkezden kayma değeri 0 sigma iken meydana gelen hata sayısıdır. Ancak, yoğun ampirik verilerle çalıştıktan sonra, Motorola’nın mühendisleri süreçlerin çoğunun zamanla istenen süreç ortalamasından 1.5σ kadar kaydığını tespit etmişlerdir. Uzun-dönemli durum “sürecin sigma seviyesi”, kısa- dönemli durum ise “istatistiksel sigma seviyesi” olarak adlandırılmıştır (Akpolat, 2004: 12). Bu yüzden, Motorola’nın 6σ kavramı, 1.5σ kadar kaymanın gerçekleşebileceğini varsayar ve hata oranını milyonda en fazla 3.4 hata olarak gösterir. Bu kavram, Motorola tarafından tanıtılmış ve popüler olmuştur ve halen 6σ standardı olarak bilinmektedir (Henderson ve Evans, 2000: 262). Buna göre, bir firma kalite kontrol açısından 3σ düzeyinde çalışıyorsa, bu %93.3 başarı oranı ya da milyon fırsatta 66803 hata elde etmek olarak yorumlanmaktadır.

Ortalama seviyedeki süreçler, sayısı milyon fırsat başına 6210’dan 66803’e kadar değişen problemler, bir başka deyişle istenmeyen kalite düzeyinde ürün veya hizmet üretmesine rağmen, genellikle firmalar 3σ veya 4σ performansına denk düşen bu oranı normal kabul ederler (Pyzdek, 2003: 3). Halbuki 3σ düzeyinin altında çalışan firmalar genellikle hayatta kalamazlar. 3σ düzeyinde, kalite maliyeti yaklaşık olarak satış gelirlerinin %25 ile % 40 arasındaki bir oranına karşılık gelir. Her bir sigmalık değişim, net gelirde %10 düzeyinde iyileşme sağlamaktadır ve bu doğrudan finansal kazançları artırmaktadır (Harry ve Schroeder, 2000: 15). Tablo 8, daha yüksek sigma düzeylerine ulaşmanın faydalarını göstermektedir.

Tablo 8’de gösterildiği gibi, Altı Sigma literatüründe, bir firma başardığı sigma kalite düzeyine göre “dünya sınıfı”, “endüstri ortalaması” ya da “rekabetçi olmayan” bir firma olarak sınıflandırılabilmektedir. Bu sınıflar arasında geçiş yapmak ise pek kolay değildir. Örneğin, 3σ düzeyinde çalışan bir firma için 6σ performansına erişmek oldukça zorlayıcı bir hedeftir. Bir süreç için istenen sigma düzeyinin tanımlanması, müşteri ve pazar baskısı, kaynakların bulunabilirliği ve diğer stratejik kararlar gibi çeşitli faktörlere dayalıdır (Akpolat, 2004: 11). Bu nedenle süreç iyileştirmelerinin bilimsel bir yaklaşımı ve istatistiksel veri analiz araçlarını kullanarak sistematik şekilde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Altı Sigma

102 uygulamalarını benimseyen firmalar, bu yaklaşımı yönetim şekillerine de taşımakta ve bu şekilde geleneksel yönetim yaklaşımlarındaki politik etkileri azaltarak verilere dayalı bir yönetim anlayışı sergilemektedir (Pyzdek, 2003: 7). Bu yaklaşımda, yapılan her iş sayısal bir metriğe dayandırılmaktadır. Fakat bu her şeyin ölçülmesi, her yapılan işe bir metrik atanması demek değildir. Önemli olan başarı için kritik olan metriklerin ölçülmesidir.

Tablo 8: Sigma Düzeyi ve Kalite Maliyetleri

Sigma

Düzeyi Milyon fırsattaki hata sayısı* Başarı Oranı Kalite Maliyetleri

(Satışlara göre oranı)

2 308357 (Rekabetçi olmayan firmalar) % 69 Uygulanamaz

3 66803 % 93.3 % 25 - 40

4 6210 (Endüstri ortalaması) % 99.3 % 15 - 25

5 233 % 99.98 % 5 - 15

6 3.4 (Dünya sınıfı) % 99.9997 < % 1

* Dağılımın +/- 1.5 σ kaydığı varsayılmıştır. Kaynak: Harry ve Schroeder, 2000, s. 17.

Altı Sigma uygulamalarında kullanılan kalite metriklerinden bazıları şunlardır (Breyfogle III, Cupello ve Meadows, 2001: 71-78):

• Milyon Fırsattaki Hata Sayısı,

• Süreç ortalamasının belirli spesifikasyon limitlerine olan uzaklığı temel alan Süreç Yeterlilik Endeksleri (Cp – Cpk),

• Yeniden işleme, ıskarta, çözümler, önleme ve değerlendirme gibi nedenlerden kaynaklanan Kalitesizlik Maliyeti (Pande, Neuman ve Cavanagh, 2000: 89),

• Süreç ortalamasının spesifikasyon limitlerine olan uzaklığını standart sapma cinsinden ifade eden Sigma Düzeyi.

103

Belgede Altı sigma projelerinin değerlemesine yeni bir yaklaşım: Reel opsiyonlar (sayfa 113-117)