MET‹N KAYIHAN

PROGRAM SUNUCUSU

Kanal B Haber Müdürü

KATILIMCILAR

Prof. Dr. ABDÜLKAD‹R VARO⁄LU

Baﬂkent Üniversitesi

Stratejik Araﬂt›rmalar Merkezi Müdürü

Prof. Dr. ABDÜLKAD‹R ÇEV‹K

Ankara Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dal› Baﬂkan› Politik Psikoloji Derne¤i Baﬂkan›

Prof. Dr. SERTAÇ HAM‹ BAﬁEREN

Ankara Üniversitesi

Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararas› ‹liﬂkiler Bölümü Ö¤retim Üyesi

Dr. CAN ÜNVER

Baﬂkent Üniversitesi

Siyaset Bilimi ve Uluslararas› ‹liﬂkiler Bölümü Ö¤retim Görevlisi

Tarih:10 May›s 2009 Saat:11.00 Yer: Kanal B Stüdyosu

MET‹N KAYIHAN (Kanal B Haber Müdürü)- Kanal B’den iyi Pazarlar. Say›n

seyirciler, bugün Anneler Günü. ﬁehit anneleri baﬂta olmak üzere tüm annelerin Anneler Günü’nü kutluyorum. Terör Özel Program›’nda geçen hafta terörün geldi¤i noktay› ve genelde de askeri boyutunu konuﬂmuﬂtuk. Son bölümde birazc›k olsun toplumdaki o psikolojiye girmiﬂtik, ama bu hafta terörü biz hem toplum psikolojisi hem de uluslararas› boyutuyla ele alaca¤›z. Tabii ki bu terör sadece Bölücü Terör Örgütü’nün yapm›ﬂ olduklar›yla s›n›rl› de¤il ve biz bugün Mardin’de yaﬂanan, ad›na ister terör deyin, ister katliam deyin, ne derseniz deyin anlat›lmas› çok zor olan o vahﬂetle baﬂlayaca¤›z. Ben öncelikle konuklar›m› sizlere tan›tay›m:

Ankara Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dal› Baﬂkan› ve Politik Psikolojisi Derne¤i Baﬂkan› Prof. Dr. Abdülkadir Çevik.

Baﬂkent Üniversitesi ve Stratejik Araﬂt›rmalar Merkezi Müdürü Prof. Dr. Abdülkadir Varo¤lu.

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararas› ‹liﬂkiler Bölümü Ö¤retim Üyesi Prof. Dr. Sertaç Hami Baﬂeren.

Baﬂkent Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararas› ‹liﬂkiler Bölümü Ö¤retim Görevlisi Dr. Can Ünver.

Say›n seyirciler, Terör Program›m›za siz de SMS’lerinizle sorular›n›z› yöneltebilirsiniz. Kanal B yaz›p boﬂluk b›rakacaks›n›z ve 3929’a mesaj göndererek siz de sorular›n›zla program›m›za kat›labilirsiniz. Ayr›ca, 104.2 Baﬂkent Radyo’dan da bu program›m›z› dinleyebilirsiniz.

Evet Hocam, hemen size dönece¤im, çünkü bunun psikolojisini anlamakta çok zorluk çekiyorum. Evet, bu olay yaﬂanal› yaklaﬂ›k bir haftaya yak›n bir zaman oldu, her kanalda, her gazetede tart›ﬂ›ld›. Ben biraz daha farkl› de¤erlendiriyorum, bir de siz Mardinlisiniz, hem oray› çok iyi biliyorsunuz hem bu iﬂin psikolojisini biliyorsunuz, ama ben olay› biraz daha geniﬂ tutup; insanlar art›k birbirlerini öldürmüyorlar, ya kafa kesiyorlar -ki bizim literatürümüzde pek olmayan bir ﬂey- sevgilisinin kafas›n› kesip çantan›n içine koyup çöpe at›yor veya çocuk annesinin kafas›n› kesiyor, öndeki yolcu birazc›k farkl› bir ﬂey yapt› diye onun kafas›n› kesiyor, bunu da konuﬂal›m, ama 44 tane can ve “Yere bak, nefes al›yorlar m›? Bir daha ateﬂ et”, insanlar›n vücudundan ç›kan kurﬂun oran› en az on üç. Ne oluyor bize?

Prof. Dr. ABDULKAD‹R ÇEV‹K (Ankara Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dal› Baﬂkan› ve Politik Psikoloji Derne¤i Baﬂkan›)- Ben de her ﬂeyden önce o

terörde evlad›n› kaybeden tüm annelerin Anneler Günü’nü kutluyorum, hiçbir zaman bir daha böyle bir ac› yaﬂamamalar›n› diliyorum. Mardin’de olup biten bu olay do¤rusunu isterseniz benim için çok sürpriz olan bir durum da de¤il. Neden diyeceksiniz, çünkü bölgeyi düﬂündü¤ümüz zaman, daha önce de programda ifade etmiﬂtim, yirmi y›la yak›n, belki de aﬂan bir süre içinde o bölgede yaﬂam›ﬂ olan bir kiﬂiyim, bölgenin tamam›n› Hakkâri’ye kadar gezdim, dolaﬂt›m, biliyorum. Belli bir sosyal düzeni, aile düzeni feodal düzen olarak bir düzen var bu bölgede ve ataerkil bir yap›, tamam›yla ailenin en büyük otorite figürünün etkinli¤inde. O bölgede aﬂiret reisinin veyahut da a¤an›n iﬂlevi tanr› ve peygamberden sonra gelen üçüncü kiﬂi olarak alg›lan›r, yani o boyutta önemsenir ve bir de tabii ki dini de¤erler de çok önemlidir. Bütün bunlar›n hepsini bir arada düﬂündü¤ümüz zaman, bölgede yaﬂanan bu düzenin hangi dönemden kald›¤›na dikkatimizi yo¤unlaﬂt›rd›¤›m›zda bir çeﬂit Ortaça¤ anlay›ﬂ›n›n hükmünü devam ettirdi¤ini de görüyoruz. D›ﬂar›da bir bak›yorsunuz televizyonu var, buzdolab› da var, çamaﬂ›r makinesi, bulaﬂ›k makinesi, teknolojik araçlar da var, ama sosyal ve psikolojik iliﬂkiler bak›m›ndan hiç bunlarla uyumlu olmayan bir iletiﬂim formasyonu içinde yaﬂamlar›n› devam ettiriyorlar. Genellikle her ﬂey o ailenin, o aﬂiretin reisinin tamam›yla egemenli¤i alt›nda sürüp gidiyor. Toprak reformunun zaman›nda yap›lmam›ﬂ olmas›, yani aidiyet duygusunu önemli oranda etkileyen bir unsurdur. Toprak reformunun yap›lmam›ﬂ olmas› kaybedecek bir ﬂeyi olmayan insanlar için çok daha kolayl›kla birtak›m olumsuzluklar içine girmelerini sa¤layabilir. Bir de toplum olarak insanlar›n geliﬂmiﬂlik düzeyine bakt›¤›m›z zaman, çocuklar do¤duklar› zaman psikolojide önemli bir ﬂey var, bu Freud’un tan›mlamas›nda da böyle, bir agresif dürtüler, bir de libidinal dedi¤imiz dürtülerle dünyaya gelirler, yani birinde sald›rganl›k dürtüleri, öbüründen de sevgiyle ilgili, doyum iliﬂkisiyle ilgili dürtüler vard›r ve bu dürtüler paraleldir. ‹nsanlar sosyalleﬂtikçe ehlileﬂme, medenileﬂme süreci içinde bu sald›rganl›k dürtülerini topluma ve sosyal çevreye, ça¤daﬂ dünyaya uyumlu hale getirmeye çal›ﬂ›rlar. Çocukluktan itibaren, özellikle çok çocuklu aileleri de dikkate ald›¤›m›z zaman yeterli sevginin olmad›¤›, bu nedenle yerine göre ihmalin, istismar›n oldu¤u, -yani sevgisizlik de bir istismar say›labilir- ﬂiddetin oldu¤u, çocuklar›n söz hakk›n›n bulunmad›¤›, büyüklerin, mesela, kendisi çocuk sahibi olmuﬂ, ama halen büyükbabas›n›n önünde çocu¤unu dahi sevemeyen bir anlay›ﬂ›n hüküm sürdü¤ü, yani çok farkl› bir ﬂey, o bölgede yaﬂad›¤›n›z zaman bunlar›n ne kadar önemli oldu¤unu görürüz. Onlar›n o iliﬂkisi içinde bunlar normal olarak kabul edilen ﬂeylerdir, yani patolojik durumlar olarak say›lm›yorlar; bu yüzden böyle.

Peki, aﬂiret düzeni ve töre dedi¤imiz bu durumlar neyi ifade eder? Töreler de tabii ki ilkel dönemlerde, hukukun olmad›¤› zamanlarda o toplulu¤un düzenini korumaya yönelik birtak›m kurallar›n oluﬂtu¤u bir durumu gösteriyor, yani töreler de o küçük toplumlar›n, aﬂiretlerin, boylar›n vesaire, iletiﬂimlerinin daha sa¤l›kl› olmas› için oluﬂmuﬂ kurallar silsilesidir. Hukuk devletine geçildi¤i zaman, dünyada art›k ça¤daﬂ hukuk oldu¤u zaman bu törelerin hükmünün kalmam›ﬂ olmas› gerekiyor, fakat e¤itimin oraya yeterince girmemiﬂ olmas› da törelerin hükmünün devam etmesi ve hukukun oraya girmedi¤ini de gösteriyor. Bir yerde hukuk orada pek iﬂlemiyor, aile içinde al›nan kararlar, aﬂiret düzeninde al›nan kararlar uygulamaya sokuluyor; bu kan davalar›nda da böyle, toprak anlaﬂmazl›klar›nda da böyle oluyor.

Bütün bunlar›n hepsini bir çerçeve içine koydu¤umuz zaman, bir bak›yorsunuz böyle bir ﬂey iﬂleniyor, ama bunun iﬂleniﬂ biçimine bakt›¤›m›z zaman tipik bir kan davas›nda veya namus davas›nda olan bir cinayette, katliama benzer bir ﬂey de¤il, çünkü orada namusunu ve onurunu korumak için aç›kça herkesin önünde de gidip o cinayeti iﬂleyebiliyor, fakat burada ö¤renilmiﬂ birtak›m davran›ﬂlar da söz konusu, çünkü bu suçu iﬂleyenler ellerinde de¤iﬂik silahlar olan kiﬂiler. Mesela, PKK terör eylemcilerinin yapt›klar›na benzer bir biçimde, onlar› taklit eden, onlardan ö¤renilmiﬂ birtak›m ﬂekillerde bu cinayeti iﬂliyorlar. Demek ki y›llard›r savaﬂan bu kiﬂiler ister istemez bu savaﬂla da iç içe, onlar da kendilerine savaﬂ yöntemleri olarak bunu benimsemiﬂler. Ortaya ﬂu ç›k›yor: Bunun yap›lma biçimi bir PKK eylemi tarz›nda ortaya ç›km›ﬂ oluyor, yani klasik, al›ﬂ›lagelen, aﬂiretler aras› bir anlaﬂmazl›k ve bunun sonucu iﬂlenen cinayetlere pek benzemiyor; iﬂin bir bu boyutu var.

Bir topluluk stres alt›na girdi¤i zaman, zorlanma oldu¤u zaman, normal beyin fonksiyonlar›n›n iﬂleyiﬂ düzeyi farkl›laﬂmaya baﬂlar. Sa¤l›kl›, mant›kl› düﬂünmek ve kararlar vermek yerine o toplumun bireyleri psikolojik olarak regresyona u¤rayarak ilkel düzeyde, mant›ks›z düzeyde, belki hiç aç›klayamayaca¤›n›z anlamda tepkiler vermeye baﬂlar. Sizin ifade etti¤iniz, neredeyse baﬂ›n› keserek icab›nda en yak›n›n› öldürmek vesaire gibi bütün bu, o regresyonun sonucu olan bir ﬂeydir. Yeni do¤an bir bebe¤in o agresif dürtülerini, yani sald›rganl›k dürtülerini ortaya koymak biçimini yok etmek tarz›nda, yani yiyip yok etmek tarz›nda. Nas›l ki çocuk sütünü al›yor ve onu yok ediyor, daha ehlileﬂmemiﬂtir o duygular.

MET‹N KAYIHAN- Hocam, bir çocuk do¤du¤u zaman içerisinde bu yok etme

duygusu var, biz onu e¤iterek ehlileﬂtiriyoruz, e¤er bu e¤itim yok ise ya da baﬂka bir ﬂekilde olumsuz bir e¤itim varsa onun …

Prof. Dr. ABDULKAD‹R ÇEV‹K- Ya da e¤itim yeterlili¤i olmay›p ileriki bir

dönemde büyük bir travma yaﬂanm›ﬂsa, o travman›n yaratt›¤› öfke, nefret, k›r›lganl›k duygular› onu tekrar geriletir ve o çocukluk döneminin tepkilerini vermeye yönlendirir. Burada da bak›yoruz ki, aﬂiretler aras› kavgada onur, namus, özellikle onur; aﬂ›r› onurlu kiﬂilere bakt›¤›m›z zaman onlarda birtak›m eksiklikleri örtmeye yarayan bir tutumdur onurluluk. Gurur, bir ﬂeyleri örtmeye yarayan bir savunma arac›d›r. Neyi örtmeye yar›yor? Kendindeki eksikli¤i. En ufak yaﬂanan bir travma o eksikli¤i ortaya ç›kard›¤› için ﬂiddetli bir tepki do¤urur; narsistik öfke, narsistik tepki, sald›rganl›¤a yol açan bir tepkidir bu. Bu tepki çok yok edici bir biçimde, çok brütal bir tarzda olabilir, bundan dolay› da zaten iﬂlenen bu cinayetlerde, öyle görünüyor ki ciddi, daha önce yaﬂanm›ﬂ olan travmalar›n izlerini görmek mümkün olabiliyor. Benzer ﬂeyleri baz› ülkelerin destekledikleri terörist organizasyonlarda da görebiliriz. Örne¤in, ASALA’da. ASALA neye göre o tepkileri veriyordu? Türkler taraf›ndan yok edildikleri inanc›yla ve o inanc›n hazmedilemeyiﬂine yönelik yaﬂad›klar› k›zg›nl›k ve öfkeye tepki olarak böyle bir ﬂey veriyorlar bir bak›yorsunuz. Psikolojideki her ﬂey realiteyle uyumlu olmayabilir, yani realite çok farkl› olsa bile alg›lanan ﬂeye göre tepki veriliyor. O yüzden de alg› boyutu çok önemlidir, bunu da de¤erlendirmemiz laz›m.

MET‹N KAYIHAN- Hocam, hemen bu noktada o psikolojiyi koyduktan sonra,

bu olay yaﬂand›ktan sonra en kolay olan yöntemi seçtik; “koruculuk sistemi kald›r›ls›n, ellerine silahlar› al›yorlar bu yüzden oluyor” gibi, kimi “töre cinayetleri bu noktaya getirdi”, kimi “o bölgede silahl› ve silahs›z güç olarak köyler ikiye ayr›l›yor, bunun nedeni bu” gibi konuﬂmalar, tart›ﬂmalar, yaz›lar baﬂlad›. Biz biliyoruz ki ﬂu anda bölgede 70 bin korucu var ve bunun 47 bini maaﬂ alan korucu, di¤er geri kalan› da gönüllü. Bu noktada siz neler söyleyeceksiniz? Uluslararas› koruculuk sisteminin, mesela, Amerika’n›n Irak’ta bu tür bir milis gücü var, say›s›n› bilmiyorum, ama san›yorum 100 bine yak›n. Siz neler söyleyeceksiniz bu konuda?

Prof. Dr. SERTAÇ HAM‹ BAﬁEREN (Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararas› ‹liﬂkiler Bölümü Ö¤retim Üyesi)- Korku ve dehﬂet

verici bir olay. Hiçbir hakl›-haks›z duygusu, hiçbir adil-gayri adil duygusu, hiçbir do¤ru-yanl›ﬂ duygusu bunu meﬂrulaﬂt›ramaz. Pek çok sebebi de var, Say›n Hocam, bu sebeplerin psikolojik ba¤lant›lar›n›, sebeplerini ortaya koydu. Sizin iﬂaret etti¤iniz konulara gelince hemen ﬂunu söyleyerek baﬂlayal›m: Bu, tek bir sebebe indirgenecek bir davran›ﬂ modeli de¤il; bunun pek çok sebebi oldu¤u görülüyor. Koruculukla bir iliﬂkisi var m›? Sizin sordu¤unuz sorunun özü buna iﬂaret ediyor. Koruculuk sistemine tek baﬂ›na ba¤lanmas›n›, “tek

sebebi budur” denilmesini do¤ru bulmuyorum. Sebeplerinden biri de bu olabilir. Korucular›n içerisinde suç iﬂleyenler yok mudur? Elbette vard›r. Baﬂka mesleklerin, baﬂka iﬂlerle u¤raﬂanlar›n da suç iﬂlediklerini biliyoruz. Korucular›n bu suçlara kar›ﬂmas›, bu tür eylemlere girmesi bir normalin, yani bir standard›n d›ﬂ›nda m›d›r, üstünde midir? Olabilir, e¤er böyle bir ﬂey varsa, o zaman buna iliﬂkin tedbirler almak laz›m, bundaki aksamalar› düzeltmek laz›m. Münferiden, bireysel olarak bu iﬂe kar›ﬂm›ﬂ, hangi iﬂle u¤raﬂ›rsa u¤raﬂs›n, korucular›n içinde suç iﬂleyecek olan kiﬂiler elbette vard›r. Onlar da bu iﬂlere kar›ﬂm›ﬂ olabilirler, ama onlar›n say›s› bu konuda ortaya konulabilecek birtak›m normallerin, standartlar›n üzerine ç›k›yorsa, birtak›m standart tespitlerinin üstüne ç›k›yorsa, o zaman mekanizmada aksamalar var demektir. Bu durumda da bu mekanizmalar›n düzeltilmesi laz›md›r. Bu iﬂin, bu boyutuyla bölgedeki terörle de ilgisi var. Asl›nda bu bir terör olarak çok rahat adland›r›labilecek bir konudur. Konuﬂmama baﬂlarken bunun korku ve dehﬂet verici bir davran›ﬂ biçimi oldu¤unu söylemiﬂtim, terörü de zaten böyle tarif ediyoruz, ama terörizm de¤il, çünkü terörizm dedi¤imiz zaman, biz belirli bir hedefe yönelmiﬂ bir dizi hareketi arar›z. Burada belki öyle bir ﬂey yok, ama burada hiç ﬂüphesiz bir dehﬂet hadisesi var, bu yönüyle bir terör boyutu var. Siyasal bir sebebi olmad›¤› görünüyor, en az›ndan ortaya ç›kan bilgiler miktar›yla durum böyle gibi görünüyor. Siyasal terörizmde tabii en önemli sebep siyasal konulard›r, faili harekete geçiren siyasal sebeplerdir. Bu yönüyle siyasal terörizmden farkl›laﬂan bir yan› var, ama di¤er yanlar›yla terörizmin sahip oldu¤u bütün kötülükler burada da var, hiçbir yan›yla, hiçbir sebeple meﬂrulaﬂt›r›labilecek bir konu de¤il.

Terörizmle ba¤lant›s›n›n belki bir baﬂka noktada daha alt›n› çizebilirim. Say›n Hocam iﬂaret etti, dedi ki; “Terör örgütlerinin yapt›klar› davran›ﬂ biçimlerini tekrarlad›lar, yani ö¤renilmiﬂ birtak›m davran›ﬂlar var.” Ben buna ﬂunu da ilave edebilirim: Belki terör örgütünün arkas›na saklanmak düﬂüncesi de var, böyle bir ba¤lant›y› da burada görebilmek mümkün.

MET‹N KAYIHAN- Zaten karakolda kendi aralar›nda yapt›klar› o

konuﬂmalarda da, yap›lan itiraflarda ya da söylenilen sözlerde de, “biz kimseyi sa¤ b›rakmayacakt›k, çekip gidecektik ve terör örgütünün üzerine y›kacakt›k” O konuda kesinlikle verilen ifadeler de sizin hakl›l›¤›n›z› ortaya koyuyor. Abdülkadir Varo¤lu Hocam, terör öyle bir noktaya geldi ki, art›k bölgede 44 kiﬂi ölüyor, sanki kan›ksad›k ya da tabii olabilir, mesela hocam konuﬂmas›na baﬂlarken ﬂöyle bir ﬂey söyledi: “Bu beni ﬂaﬂ›rtmad›.” Çünkü belli bir birikim, belli bir art›k patlama noktas› var. Siz neler aktaracaks›n›z?

Prof. Dr. ABDÜLKAD‹R VARO⁄LU (Baﬂkent Üniversitesi ve Stratejik Araﬂt›r- malar Merkezi Müdürü)- Efendim, tabii normalize etmeye baﬂlad›¤›m›z anda

herhangi bir sorunla baﬂa ç›kma yönünde ciddi bir negatif duruma geçmiﬂiz demektir. Yani “olaylar kendi ak›ﬂ› içerisinde böyle geliﬂiyor, biz bunu do¤al haliyle kabul etmek durumunday›z, bu olay zaten töresinin bir gere¤idir, bu ﬂekliyle oluﬂmas›nda herhangi anlams›z birﬂey yoktur” demeye baﬂlad›¤›m›z anda oradaki sorunu büyütüyoruz veya zaman içerisinde oradaki iddiam›z› kaybetme noktas›na dönüyoruz demektir, bu çok önemli. Yani biraz önce Sertaç’›n da söyledi¤i gibi terör insan›, toplumlar› bir gerilime götürüyor, ﬂiddet olgusu, bir gerilim yarat›yor. Bu gerilimin tabii ki toplumda sonsuza kadar sürmesi mümkün de¤il, ama çabucak gevﬂemek ve görmezden gelmek, öne almamak türü birtak›m reaksiyonlar göstermeye baﬂl›yoruz. Tabii bu bizim kültürümüzle çok uyumlu de¤il, yani biz Türkiye’de toplumsal anlamda ataerkil bir kültür taﬂ›yoruz, ama bunun yan›nda korumac› bir yan›m›z da var. Yap›lan birtak›m uluslararas› araﬂt›rmalar asl›nda bizim tamamen maskülen bir yap›da de¤il, belirli ölçülerde de bir tür feminen bir yap›y› öngördü¤ünü, korumac› bir yap›y› öngördü¤ünde ortaya ç›kar›yor ve bunu ben anlamakta güçlük çekiyorum, yani böyle bir olay›n çok h›zl› bir ﬂekilde normalize edilip toplumun günlük yaﬂam›n› hiç yokmuﬂ gibi sürdürmeye baﬂlamas› çok önemli bir sorun diye de¤erlendiriyorum. Bu toplumsal fark›ndal›¤›n yarat›lmas› bak›m›ndan herhalde baﬂka mekanizma- lar›n devreye sokulmas› gerekir gibi birtak›m de¤erlendirmeler ortaya koymak gerekiyor.

‹ﬂaret etmek istedi¤im nokta ﬂu: Mesela, Abdülkadir hoca, aﬂiret reisiyle ﬂ›h aras›na s›k›ﬂm›ﬂ bir yap›dan bahsetti. 2009 y›l›nday›z, orada Cumhuriyetin çok ciddi kazan›mlar› var. Hem asker bürokrasinin hem sivil bürokrasinin orada çok ciddi birtak›m giriﬂimleri var, ama bütün bunlara ra¤men oradaki o s›k›ﬂmalardan ç›kamam›ﬂ›z, bu çok önemli bir sorun diye düﬂünüyorum. E¤itimle ne kadar bir sürede ç›kmam›z gerekiyordu? Mesela, korucu sisteminden bahsettik. Tarihler itibariyle bakt›¤›mda terör örgütünün düﬂüﬂ ve küçülme aﬂamas›nda korucu sisteminin belli esaslara ba¤lanmas›yla bir paralellik gösterdi¤ini söylemek mümkün, ciddi bir korelasyon var. Geçti¤imiz haftaki tart›ﬂmada ben ona iﬂaret etmek istiyordum. Mesela, yerel halk deste¤inin bir belirgin arac› ve görüntüsü, birtak›m sorunlar›na ra¤men korucu sisteminin çal›ﬂ›yor olmas›d›r. Bütün bunlara ra¤men orada o aﬂiret reisi ve ﬂ›h yap›s›n›n korucu sistemin içerisinde kaybolmamas›n›n baﬂka birtak›m sonuçlar yaratt›¤›n› söylemek mümkün.

Bir baﬂka önemli nokta: Burada ben çok da fazla töre cinayeti ve plans›z, h›zla geliﬂmiﬂ bir olay› görmüyorum. Çünkü hemen ard›na bakt›¤›m›zda, neden- sonuç iliﬂkisine bakt›¤›m›zda toplumda ﬂu tart›ﬂ›ld›: Orada hayat›n› kaybeden

44, hatta hamile anneleri de sayarsak 47 insan› bir kenara koyal›m, birçok yönünün ötesinde hemen bir suçlu bulduk, dedik ki “korucu sisteminden kurtulmak zorunday›z.” Bunu sorgulamak, bunun hangi aﬂamada ne tür katk›lar yapabildi¤ini veya yapmas› gerekti¤ini, neden yapmad›¤›n› tart›ﬂmak yerine birdenbire sonuç yaratt›k, bu bizim h›zl› bir ﬂekilde sonuca s›çrama tarz›m›zdan, karar vermek anlay›ﬂ›m›zdan oluﬂuyor.

MET‹N KAYIHAN- Art›, bir de ben baﬂlang›çta ﬂunu ortaya koymuﬂtum:

ﬁimdiye kadar iki bin baﬂvuru var, orada annesiz, babas›z kalan çocuklar› alal›m, e¤itelim, yard›m yapal›m. Yani biz nedense hep sonuçlar›n sonras›nda bir ad›m atmaya kalk›yoruz, önlemeye yönelik, çünkü birazdan onu konuﬂaca¤›z; hem terörün uluslararas› boyutu hem de teröristin da¤a ç›kmas›n› önlemeye yönelik -ki geçen hafta o noktada kalm›ﬂt›k- herhangi bir ﬂey yapm›yoruz, olacak, bitecek. Sonuç? Zaten terörün de amac› bu de¤il mi? Bir yandan k›rg›nl›k var, bir yandan k›zg›nl›k var, öbür taraftan düﬂmanl›k var ve bunlar›n hepsi yaﬂand›ktan sonra ortada kalan sonuca, çocuklara sahip ç›kal›m, belki birazc›k toplum olarak kendimizi tatmin ediyoruz. Biz korumac›y›z, kollamac›y›z, ama hocam›n söyledi¤i, alt›n› çizdi¤i gibi de, her an bir korku, -zaten bir korku cumhuriyeti hastal›¤›m›z var- her an bir terörize olma durumu, ama bundan daha tehlikelisi de, sizin iﬂaret etti¤iniz kan›ksama durumu.

Prof. Dr. SERTAÇ HAM‹ BAﬁEREN- Müsaade ederseniz bu kan›ksama

durumuyla ilgili birkaç söz söylemek istiyorum, çünkü ben konuﬂmamda “terörizmin bir dizi olay oldu¤unu, oysa bunun bir münferit korku ve dehﬂet hadisesi oldu¤unu” söyledim. Bu benim arzu etmedi¤im de¤erlendirmelere giden bir yol oluﬂturabilir. Abdülkadir hocam dedi ki “bu olay beni hiç ﬂaﬂ›rtmad›.” Neden ﬂaﬂ›rtmad›? Falc› oldu¤u için de¤il, ama sebepleri hakk›nda öngörüsü oldu¤u için. Birtak›m sosyal problemleri, sebepleri var. Siz de dediniz ki“bunu art›k toplum unutur, görmezden gelirse en tehlikesi bu.” Gerçekten de en tehlikesi bu. Bu iﬂin birtak›m sosyal problemleri, sebepleri var, bu sebepler yeni olaylar da ortaya ç›kartabilir. Bu çok önemli bir iﬂaret olmal›, bu konular› teferruatl› de¤erlendirmeliyiz. Kald› ki boyutlar› itibariyle çok geniﬂ bir olay ve bunun ileriye yönelik birtak›m baﬂka problemleri de var. Say›lar› 30 kadar, anas›n›, babas›n› kaybetmiﬂ bir sürü küçük çocuk var, bunlara ilaveten sadece babas›n› ya da annesini kaybedenleri de bunun üstüne eklerseniz say› 40 civar›nda san›yorum.

Prof. Dr. ABDÜLKAD‹R ÇEV‹K- Burada bir ﬂey söyleyebilir miyim? Sizin ifade

etti¤iniz, Abdülkadir hocan›n söyledi¤i; bir an önce biz sanki bir olay oluyor ve hemen bir suçlu bulal›m ve hemen bir çözüm bulal›m gibi bu çok kolayc› bir yaklaﬂ›m, hakikaten olay›n boyutlar›n› göz ard› eden indirgeyici bir yaklaﬂ›m

durumu. Bu nereden kaynaklan›yor biliyor musunuz? Benim inanc›ma göre bizim, çocuk yetiﬂtirme geleneklerimizle ba¤lant›l› bir yan› var gibi

Belgede TÜM YÖNLERİYLE TERÖR (sayfa 43-69)