Maxine Feifer - John Urry ve Post- Turist (1985-2002)

Urry (2002) postmodernizmin bir öğesinin oyunbazlık olduğuna değinmiş ve bu kavramın Feifer tarafından post-turist olarak daha da geliştirildğini ifade etmiştir. Urry, Feifer‟in post-turist tanımlamasında ki üç özelliğe dikkat çekmiştir (2002:161-162);

 Post turist, turist bakışının pek çok nesnesini görmek için evinden ayrılmak zorunda değildir. Günümüzün gelişen teknolojisiyle irlikte kişi gerçekten de oradaymış gibi hayal edebilir. Tipik turist deneyimi belirli bir çerçeve içerisinde gerçekleşirken postmodern deneyim bir düğme vasıtasıyla kişinin oturma odasındna tekrar tekra yaşayabileceği bir deneyim haline gelmiştir.

 İkincisi, post-turist seçeneklerin çoğalttığı seçeneklerin çoğalmasının yarattığı değişimin ve zevkin farkındadır. Yüksek kültürün ksıtılarından kurtulmuş olan post-turist haz ilkesininde peşinde koşabilmektedir. Bu düzende dünya bir sahne, post-turist de oynanack oyunların çokluğundan zevk duyan birisidir.

 Üçüncüsü ise, post turist bir turist olduğunu ve turizmin bir çok metinden oluşan bir oyunlar dizi olduğunu, tek ve otantik bir turist deneyiminin olmadığını bilir. Post-turist tarihi bir yere gittiğinde zaman içinde yolculuk eden biri olmadığını, tropikal bir kumsalda durduğunda derhal soylu bir vahşiye dönüşmediğini, içinde bir çok ev bulunan duvarla çevrili bir avluyu ziyaret ettiğinde görünmez bir gözlemci olmadığını bilir. Amansız bir gerçekçi olan post-turist, yabancılığındna gömlek değiştirir gibi soyunamaz.

Urry (2002), post-turistin özelliklerini şu şekilde sıralamaktadır (s:163);

 Aşırı derecede yemek yemek  Umursamadan para harcamak  Göze batan elbiseler giymek

 Günlük zamanı olağan akışı dışında yaşamak

Urry‟nin (2002) ifadesine göre post turist öz-bilinçli, soğuk duruşlu ve rol mesafelidir. Dolaysıyla haz daha öncesinden farklı biçimlerde sezinlenmeye ve deneyimlenmeye başlanmaktadır (s:164).

45 1.5.6. Diğer Turist Tipoloji ÇalıĢmaları

Lengkeek (2000), farklı sayıda tipolojilerin olduğuna değinmiş ve bir tipolojideki turistler arasındaki farklılıkları anlayabilmek için pek çok girişimde bulunulduğunu ifade ederek bu tipolojilerin farklı teorik düşünce ve metotlara dayalı olmasından dolayı karşılaştırmanın kolay yapılamadığından bahsetmiştir (s. 11).

Lengkeek (2000), turistler için, gezdikleri yerleri, yaptıkları seyahatleri, mesleklerine eğitimlerine ve yaşadıkları yerlere göre farklı bakış açılarıyla yorumladıkları ifadesini kullanmıştır. Lengkeek, kimileri sadece zevk almak için gelirken, kimileri için nerde olduğu, havanın güzel oluşu hatta evinden uzak oluşunun bile yeterli olduğunu dile getirmiştir (s.11).

McKercher 2002‟de deneyimin merkezilik ve derinliğine bağlı 5 tür kültürel turist tipi belirlemiştir (McKercher ve Cros, 2003: 47);

1. Amaçlı Kültür Turisti (The Purposeful Cultural Tourist): Yüksek merkezilik/derin deneyim esastır. Diğerlerinin kültürünü ve mirası hakkında bilgi edinmek bir destinasyonu ziyaret etmede temel amaçtır. Bu tür turietler derin kültürel deneyimler yaşamktadır.

Keşfeden Kültür Turisti

(The serendipitous Cultural Tourist )

Amaçlı Kültür Turisti (The Purposeful Cultural Tourist)

Rastlantısal Kültür Turisti

(The Incidental Cultural Tourist)

Rahat/Gündelik Kültür Turisti (The Casual Cultural Tourist)

Gezici Kültür Turisti (The Sightseeing Cultural Tourist)

ġekil 1.7: Kültürel Turist Tiplojisi Kaynak: B. McKercher ve H. Du Cros, 2003: 46

2. Gezici Kültür Turisti (The Sightseeing Cultural Tourist): Yüksek merkezilik/ yüzeysel deneyim esastır. Bu turist tipinde de diğerlerinin kültürünü

Ar an an Den ey im Derin Yüzeysel Düşük ^Yüksek

Bir destinasyonu ziyaret etmede kültürel turizmin önemi

46

ve mirası hakkında bilgi edinmek bir destinasyonu ziyaret etmede temel amaçtır fakat bu turist tipi daha yüzeysel ve eğlenceye dönük deneyimler yaşamaktadır.

3. Rahat/ Gündelik Kültür Turisti ( The Casual⁵ Cultural Tourist): Alçakgönüllü merkezilik / yüzeysel deneyimler esastır. Kültürel turizm için gerekli olan nedenler bu tür turistlerin destinasyonu ziyaretinde çok kısıtı bir rol oynar. Bu kültür turistleri daha çok yüzeysel durumlarla meşgul olurlar.

4. Rastlantısal Kültür Turisti ( The Incidental Cultural Tourist): Düşük merkezilik / yüzeysel deneyim esastır. Rahat/gündelik kültür turistleri gibi kültürel turizm için gerekli olan nedenler bu tür turistlerin de destinasyonu ziyaretinde çok kısıtı bir rol oynar. Ancak turist kültür turizmi aktivitelerine katılırken yüzeysel bir deneyim yaşamaktadır.

5. KeĢfeden Kültür Turisti (The Serendipitous Cultural Tourist): Düşük merkezilik / derin deenyim esastır. Kültürel turizm için gerekli olan nedenler bu tür turistlerin de destinasyonu ziyaretinde çok kısıtı bir rol oynar fakat kültürel çekicilikleri ziyaret ederken aynı zamanda derin deneyimler de yaşamaktadırlar.

Olalı ve diğ.e göre (1983), turizm pazarlamasında seyahatten geriye kalan sadece iyi veya kötü bir hatıradır (s.135). Doğan (2004), turizmin güdüsel temelinin oldukça karmaşık bir yapısının bulunması, turizmin ortak bir özelliğe indirgenmesi olanaksız çeşitli davranışlar içerdiğini, tek bir turist tipinden söz edilemeyeceğini, ortaya koydukları davranışlar ve kendilerini yönlendiren güdülere göre değişik turist tiplerinin bulunduğunu gösterdiğini ifade etmiştir (s:7).

5

Demiroğlu bu kavramı ilgisiz şeklinde aktarmıştır. Demiroğlu, C. Osman, (2006), “Kültürel Miras ve Turizm İlişkisi Bağlamında Prinkipo Palace (Büyükada Rum Yetimhanesi) İçin Uygulanabilir Bir Yatırım Projesi Önerisi”.

47 Tablo 1.5.

Turist Tipolojilerine Yönelik ÇalıĢmalar

Yıl ÇalıĢmayı GerçekleĢtiren Sonuç

1972-74 Eric Cohen Organize Olmuş Kitle Turisti

Bireysel Kitle Turisti Araştırıcı Turist Başıboş Turist

1974 Stanley Plog Dış merkezli

Orta merkezli Ruhsal merkezli

1977 Valene Smith Araştırıcı turist

Seçkin turist Olağandışı Turist Sıradışı turist Kitlemsi turist Kitle turisti Büyük kitle turisti 2002 Andrew Yiannakis ve Heather

Gibson

Güneş seven, hareket arayan, antropolog, arkeolog, organize kitle, heyecan arayan, kaşif, sosyete, bağımsız kitle turisti, birinci sınıf turist, kaçan turist, spor, eğitici turisti

1985-2002

Maxine Feifer –John Urry Post turist

Tablo 1.5‟te turist tipolojisi ile ilgili yapılmış olan temel çalışmalara ve sonuçlarına yer verilmiştir. Bu çalışmaların dışında da oldukça fazla sayıda çalışmalar yapılmış fakat bu konuda temel alınabilecekler bu şekilde sıralanmıştır.