Müfredatta Yapılan Değişiklikler:

Hüseyin Çelik’in Millî Eğitim Bakanlığı döneminde, 2004 yılında kararı alınan ve 2005 yılında uygulamaya konulan müfredat değişikliği gerçekleştirilmiştir. Değişikliğin gerekçesi ifade edilirken “bilim ve teknolojideki gelişmeler ile

bireylerin, toplumun ve ekonominin ihtiyaçlarında değişmelerin öğretim programlarının da belirli aralıklarla gözden geçirilmesini zorunlu kıldığı”

belirtilmiş ve 1968 programı olarak bilinen öğretim programlarında ilk köklü program değişikliği gerçekleştirilmiştir. 2005 yılında gerçekleştirilen program değişiklikleri eğitim sisteminde katı davranışçı bir anlayıştan, yapılandırmacı bir anlayışa doğru zihinsel dönüşümün de başlangıcını oluşturduğu, dönemin yetkilileri tarafından savunulmuştur (MEB, 2014). Eğitim müfredatının 1940'lardan beri ilk kez uluslararası karşılaştırma yapılarak ele alındığı, sekiz yıllık eğitimi kapsayan bir proje oluşturulduğu, müfredatta dünyadaki gelişmeleri ve AB vizyonunu ölçüt alan değişiklikler yapıldığını dönemin Milli Eğitim Bakanı Hüseyin Çelik tarafından ifade

edilmiştir. Müfredat hazırlanırken: 37 sivil toplum kuruluşu, 8 üniversite (ODTÜ, Gazi, Ankara, Abant İzzet Baysal, KTÜ, Hacettepe, Marmara, Bilkent) 53 Akademisyen, 697 müfettiş, 2259 öğretmen, 26304 öğrenci ve 9192 velinin doğrudan ya da dolaylı görüşlerine başvurularak, 9 ülkenin eğitim sistemi ve programlarının gözden geçirilerek, uluslararası araştırma sonuçlarının değerlendirilmesi ve 114 akademik tezin incelenmesi ile katılımcılık ilkesi göz önünde bulundurularak şekillendirildiği belirtilmiştir. Yeni müfredat çalışmaları ile öğretimden çok eğitim ön plana çıkarılmaya çalışıldığı ifade edilerek çocuklarda eksik olan ortak 8 nokta belirlenmiştir. Bunlar; “eleştirel düşünme, problem çözme, bilimsel araştırma, yaratıcı düşünme, girişimcilik, iletişim ve bilgi teknolojilerini kullanma”dır. Türkçe'yi doğru, etkili ve güzel kullanma becerisi de bir diğer eksiklik olarak ifade edilmiştir. Değişiklikle beraber dersler öğretmen merkezli olmaktan çıkarılıp, öğrenci merkezli bir bakış açısıyla öğrencilerin kendilerini ifade edebilme kabiliyetlerinin gelişmesi amaçlanmıştır. Ana derslere, spor kültürü, sağlık, çevre, rehberlik, kariyer, girişimcilik ve afetlere karşı hazır olma, sivil savunma bilgisi gibi dersler eklenmiştir. Yüzeysel davranış ifadesi yerine, karşılıklı nedensellik ilkesi öne çıkarılması amaçlanmış, tüm derslerin ana becerisi Türkçe'ye duyarlılık olarak belirlenmiştir. Bu değişiklik kapsamında ilköğretim öğrencilerinin senede 15 saat gönüllü çalışmalarda bulunması ve öğrencilerin yeteneğine göre 6. sınıftan itibaren ilgi duyduğu alanlara yönlendirilmeleri kararlaştırılmıştır (Çalışkan, 2004).

Müfredat değişikliği çerçevesinde önce ilköğretim 1-8. sınıf ders öğretim planları, ardından orta öğretim kurumları ders öğretim planlarının 2005 yılı içerisinde yayımlanmıştır. Okullarda gösterilen zorunlu ders sayısı azaltılarak seçmeli ders sayısı artırılmış, ayrıca okul türlerine göre farklılık gösteren 40-45 saat olan haftalık ders yükü 30-35 saate düşürülmüştür.

2005 yılında yapılan değişiklik kapsamında ilköğretim 1. sınıftan itibaren öğrencilere el yazısı öğretilmeye başlanmış ve 2016-2017 eğitim-öğretim yılına kadar bu uygulama devam etmiştir. 2017-2018 eğitim-öğretim yılından itibaren yeniden dik temel harflerin kullanılması kararlaştırılmıştır. Öğrenciler 3. sınıftan itibaren "Güzel yazı" derslerinde el yazısını basitleştirilmiş yeni bir formatla isteğe bağlı öğrenebileceklerdir (cnnturk.com, 2017).

2007 yılında yine Hüseyin Çelik döneminde; Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarının MEGEP Projesi (Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi) kapsamında pilot okullarda geliştirilen 17 alan ve 64 daldaki öğretim programları 2004–2005 öğretim yılından itibaren uygulamaya konulmuştur. 2005-2006 öğretim yılından itibaren 3 yıl olan lise eğitim süresi 9. sınıflardan başlayarak, kademeli olarak 4 yıla çıkarılması sonrasında yine MEGEP kapsamında 42 alan ve 197 dala ait öğretim programları ve eğitim standartları hazırlanmıştır. 2005–2006 eğitim-öğretim yılında uygulamaya konulan 42 alan 197 dala ait çerçeve öğretim programlarında, okullardan gelen dönütler göz önünde bulundurularak güncelleme çalışmaları yapılmıştır. Bu programlar 2007-2008 eğitim yılında tüm alanlarda uygulamaya konulmuştur (MEB SGB, 2011).

Öğretim programlarının güncelleştirilmesi çalışmaları ilerleyen yıllarda da devam etmiş 2012 yılında Ömer Dinçer, 2014 yılında Nabi Avcı ve 2016 yılında İsmet Yılmaz dönemlerinde öğretim programlarının güncellenmesi yönünde çalışmalar yapılmıştır. 2012-2013 öğretim yılında gerçekleştirilen, öğretim programlarının güncellenmesi çalışmaları, 2005 yılı ve sonrasında yenilenen programların geliştirilerek sürdürülmesini esas almaktadır.

4+4+4 sistem değişikliğiyle birlikte liselerinde zorunlu eğitim kapsamına alınması; ilkokul, ortaokul ve liseler için öğretim programlarının yeni sistemin getirdiği hedefler doğrultusunda yeniden gözden geçirilme ihtiyacı doğurmuştur.

Lise eğitiminin zorunlu hâle gelmesiyle beraber, öğretim programlarının da farklı ilgi, ihtiyaç, yetenek ve potansiyellere sahip öğrencilerin öğrenme ve gelişim ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde yeniden düzenlenmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır. Ayrıca, ilköğretimde gerçekleştirilen öğretim programları çalışmaları, ilk sekiz yılın program içeriğinin öğrencilerin ilk sekiz yılın sonrasında bir üst öğrenime devam etmeyebileceklerini dikkate alarak düzenlendiği öne sürülmüş ve yeni durumda ihtiyaca cevap vermeyeceği dönemin yetkililerince ifade edilmiştir. Bu sebeple uygulamada olan 98 öğretim programından 96’sı yeni yaklaşımlar esas alınarak hazırlanıp uygulamaya konulmuştur.

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığınca Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumuna (TÜBİTAK) hazırlattırılan ortaöğretim yabancı dil (İngilizce) (9, 10, 11 ve 12. sınıflar) dersinin öğretim programı, 2015-2016 eğitim ve öğretim yılından itibaren 9’uncu sınıflardan başlamak ve kademeli olarak uygulanmak üzere kabul edilmiştir. Ayrıca, ek protokol kapsamında Türk edebiyatı, dil ve anlatım, coğrafya, tarih, ileri matematik, fizik, kimya ve biyoloji derslerinin öğretim programlarının da yeniden güncelleme çalışmaları ve güzel sanatlar lisesi müzik ve görsel sanatlar bölümleri ile spor liselerinde kalıcı ve dinamik bir yapıya sahip öğrenme ortamları oluşturmak ve öğrenciler için eğitimi daha kaliteli hale getirmek amacıyla 64 öğretim programının yenilenmesine yönelik çalışmaları yapılmıştır. Talim ve Terbiye Kurulunun 12.06.2014 tarihli ve 55 sayılı kararı ile Anadolu öğretmen liselerinin ortak dersler bölümünde yer alan öğretmenlik mesleğine giriş, eğitim psikolojisi, öğretim ilke ve yöntemleri, Türk eğitim tarihi ile eğitim sosyolojisi dersleri Anadolu liselerinde seçmeli dersler kapsamında okutulması kararlaştırılmıştır (MEB, 2014).

2016 yılında İsmet Yılmaz döneminde “Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında gerçekleştirilen çalıştaylarda; MEB’e bağlı ilkokul ve ortaokullarda

uygulanan İlköğretim Kurumları (İlkokul ve Ortaokul) Haftalık Ders Çizelgesinin zorunlu dersler bölümünde yer alan Türkçe Dersi Öğretim Programı (1-8. Sınıflar ), Matematik Dersi Öğretim Programı (1-8. Sınıflar), Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı (1-3. Sınıflar), Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (3-8.Sınıflar), Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (4-7. Sınıflar), T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Öğretim Programı (8. Sınıf), İngilizce Dersi Öğretim Programı (2-8. Sınıflar), Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı (1-8. Sınıflar), Müzik Dersi Öğretim Programı (1-8. Sınıflar), Oyun ve Fiziki Etkinlikler Dersi Öğretim Programı (1-4. Sınıflar), Beden Eğitimi v e Spor Dersi Öğretim Programı ( 5-8. Sınıflar), Teknoloji ve Tasarım Dersi Öğretim Programı (7-8. Sınıflar), Trafik Güvenliği Dersi Öğretim Programı (4. Sınıf), Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi Öğretim Programı (5-6. Sınıf) ile İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi Dersi Öğretim Programı (4. Sınıf)” olmak üzere bir çok öğretim programında yeniden güncelleme ve yenilemelere gidilmiştir (MEB, 2017).

İlk olarak 2014 yılında Nabi Avcı döneminde ifade edilen e-Müfredat Modülü: “müfredat programlarının ve yapılarının, ilişkisel veri tabanı modeline çevrilmiş ve etkileşimli hale getirilmiş bir yazılım projesidir”. E-Müfredat modülü ilk kez 2014 yılında ifade edilmesine karşın modülün pilot uygulamasının yapılması ancak 2017-2018 eğitim-öğretim yılında mümkün olmuş Ankara il, ilçe ve eğitim kurumları ile Bursa, Konya, Gaziantep, Kayseri, Giresun ve Kırşehir illerinde eğitim kurumları hariç il ve ilçe düzeyinde kullanılması kararlaştırılmıştır. Modülün ülke genelinde uygulanması 2018-2019 eğitim-öğretim yılından itibaren gerçekleştirileceği ifade edilmiştir (MEB, 2017). e-Müfredat projesinin hedefleri ise şu şekilde ifade edilmektedir

1. Tüm derslerin kodlanarak elektronik ortama taşınması ve ders adları, kodları bazında standart bir yapının her yerde kullanılması,

2. Derslerin alt bileşenlerinin sistemde tutulması, kazanımlarının tutulması,

3. Bu veriler ile öğretmenlerin yıllık ders planlarını otomatik olarak sistemden çıkarmalarının sağlanması,

4. Bu veriler ile öğretmenlerin günlük ders planlarını otomatik olarak sistemden çıkarmalarının sağlanması,

5. Sistemde tutulacak olan yıllık planlar ile verilen eğitim ve öğretimin çevrim içi olarak izlenebilmesi ve denetlenebilmesi, 6. Öğretmenlerin müfredat ile ilgili görüşlerini iletebilecekleri resmi bir elektronik ortamın oluşturulması,

7. Gelen eleştiri ve/veya önerilerin hızlı değerlendirebileceği bir veri ambarı kurularak sürekli kendini yenileyen bir müfredat yapısı çıkarılması, olarak belirlenmiştir” (MEB,

2017).

2017 yılında İsmet Yılmaz döneminde yeni bir müfredat hazırlanmasına yönelik; 172 sınıf düzeyi için 53 dersin taslak öğretim programını hazırlanmıştır. Taslak programlar askıya çıkarılarak; ilgili STK’lar, sendikalar, dernekler, üniversiteler ve öğretmenlerden; kurulan internet sitesi vasıtasıyla, taslağa ilişkin görüş ve öneriler alınmıştır (Yeni Şafak Gazetesi, 2017). Askıya çıkarılan taslak öğretim planları "mufredat.meb.gov.tr" adresinde 13 Ocak 2017 ile 10 Şubat 2017 tarihleri arasında incelemeye ve görüş bildirimine açık tutulmuştur. Bu süre zarfında kamuoyundan gelen geri bildirimler akademisyen ve öğretmenlerden oluşan 360 kişilik çalışma grubunun katılımıyla düzenlenen çalıştayda değerlendirilmiştir (MEB Sosyal Medya Hesabı, 2017). Hazırlanan müfradat taslağına ilişkin 165 bin 326 görüş geldiği Bakan İsmet Yılmaz tarafından ifade edilmiştir (Anadolu Ajansı, 2017).

2017-2018 eğitim-öğretim yılı itibariyle kademeli olarak 1., 5. ve 9. sınıflarda uygulamaya konulan pilot uygulamanın izleme ve değerlendirme çalışmaları yapılmış, ilgili paydaşlar, kamu ve özel sektör temsilcileri ile odak grup çalışmalarının yapıldığı; yapılan tespitler şeffaflık, bilimsellik ve katılımcılık ilkelerinin gereği olarak öğretim programlarına yansıtıldığı; genel olarak öğretim

programlarında redüksiyon ve tashih düzeyinde bir takım düzeltme ve düzenlemeler yapıldığı ifade edilerek, güncellenen öğretim programları 20 Ocak 2018 tarihinde internet üzerinde kamuoyu ile paylaşılmıştır (ogretmenler.com, 2018).

Yeni müfredat değişikliği ile ilkokul ve ortaokul kademelerinde 17, ortaöğretim kademesinde 24, imam hatip ortaokulu ve imam hatip lisesi düzeyinde 10 olmak üzere toplam 51 ayrı, sınıf düzeyi itibariyle ise 176 müfredat yenilenmiştir. Müfredat yenileme çalışmalarında kalkınma planları, hükümet eylem planları, gerçekleştirilen bilimsel araştırmaların etkisinin bulunduğu ve yeni müfredatın şimdiye kadar yapılan müfredatlar arasında en fazla demokratik katılımla gerçekleşen müfredat olduğu, dönemin Milli Eğitim Bakanı İsmet Yılmaz tarafından ifade edilmiştir.

Yeni müfredatın ana odağının değerler eğitimi olduğu; “adalet, dostluk, dürüstlük, öz denetim, sabır, saygı, sevgi, sorumluluk, vatanseverlik ve yardımseverlik “gibi 10 kök değer ile 9 temel yeterlilik ve becerinin müfredata eklendiği, yeni müfredatların sade ve anlaşılır olmasına çalışıldığı, öğrencilere kazandırılması hedeflenen yeterlilik ve beceriler belirlenirken derslerin doğasının dikkate alındığını bilgisi yine Bakan Yılmaz tarafından ifade edilmiştir.

Yeni müfredat programlarıyla ilgili Ocak 2018'e kadar izleme ve değerlendirme çalışması yapılması ve yeni müfredatlara ait eğitim araç̧ gereçleri ile ölçme araçları Haziran 2018'e kadar hazırlanması planlanmıştır. 2018 Eylül ayından itibaren yeni programların ayrıntılı olarak tanıtılacağı toplantılar tüm öğretmenler ve velilerin katılımıyla düzenleneceği, 2017-2018 eğitim-öğretim yılı sonunda ve 2018- 2019 eğitim-öğretim yılı başında öğrencilerin yeni programa geçişte eksikliklerini telafi edecek oryantasyon eğitimleri yapılacağı ve yeni müfredata 2018-2019 eğitim- öğretim yılında tüm sınıflarda ve tüm derslerde geçileceği belirtilmiştir. Bakan Yılmaz yeni müfredatın açıklanması sırasında "Bakanlığımız tarafından yenileme

çalışması tamamlanan öğretim programlarının temelinde bilimsellik, çağdaşlık, akılcılık, ilericilik, millilik nitelikleri” olduğunu ifade etmiştir. Buna göre yeni

müfredat da yer alan bazı önemli şunlardır:

-Fen bilimleri dersine tüm sınıf düzeylerinin sonuna Fen ve mühendislik uygulamaları konu alanı altında, uygulamalı bilim ünitesi kazanımları eklendi ve uygulamaların sergilendiği bilim şenliği gibi etkinliklerin yapılması hedeflenmiştir.

-Bilişim teknolojileri ve yazılım dersinde algoritma ve programlama konuları öne çıkarılmıştır.

-Oyun ve fizik etkinlikleri dersine obezite konusu eklenmiştir.

-Beden eğitimi dersinin ismi "beden eğitimi ve spor" olarak değiştirilerek bilinçli spor yapma, madde bağımlılığı ve dopingin zararları konularının eklenmiştir.

-Sosyal bilgiler dersine dijital okuryazarlık, çevre, finansal, harita ve medya okuryazarlıkları, yenilikçi düşünme becerileri, öz denetim, diyagram çizme ve yorumlamanın eklenmiştir.

-Türk dili ve edebiyatı dersine hikâyede bireyin iç dünyasını esas alan, toplumcu, gerçekçi, milli ve dini duyarlılığı yansıtan modernist metinler seçilmiştir.

-“Her dersin kendi bilimsel gelişimi çerçevesinde öğrencilerin seviyelerine uygun kuramlara yer verildiği” ifade edilerek, öğrenci seviyesinin üzerinde yer alan ve “öğretim programlarının kapsamı ile doğrudan bir ilgisi olmadığı düşüncesiyle” bazı konular bir üst öğrenim kurumu olan üniversiteye bırakılarak yeni lise müfredatından çıkarılmıştır.

-Millî Mücadeleye katılan İsmet İnönü, Kazım Karabekir, Fevzi Çakmak, Sütçü İmam, kadın kahramanlardan Halide Onbaşı, Şerife Bacı, Fatma Seher Erden, Gördesli Makbule, Tayyar Rahmiye gibi isimler yeni müfredatta yer almıştır.

-İmam hatip liseleri fıkıh ve temel dini bilgiler derslerinde “cihat” kavramına yer verilmiştir. Bu kavramın müfredata konmasının amacının, Kur'an-ı Kerim de

geçen ve İslam dinine ait “cihadın” doğru anlaşılması ve istismar edilmesinin önüne geçilmesi olduğu ifade edilmiştir.

-Sosyal bilgiler dersinde yer alan "toplumsal hayatımızda demokrasi" kazanımının işlenmesi sırasında, 15 Temmuz Demokrasi Zaferi ve Milli Birlik Günü'nün ele alınacağı, 15 Temmuz ayrıca Türkçe dersleri ile Anadolu imam hatip lisesi meslek derslerinde de yer alacağı belirtilmiştir.

-Liselerde okutulan Çağdaş Türk ve dünya tarihi dersinde bulunan “1990 sonrası Türkiye'de meydana gelen siyasi ekonomik, sosyokültürel ve bilimsel gelişmeleri açıklar” kazanımı çerçevesinde “1990 sonrası gelişmeler, 28 Şubat müdahalesi, 27 Nisan e-muhtırası, 15 Temmuz darbe teşebbüsünün etkileri, terörün ve terör örgütlerinin PKK, DEAŞ, FETÖ'nün ortaya çıkış nedenleri ile terörü önlemeye yönelik tedbirler, 15 Temmuz 2016 darbe kalkışması, FETÖ, Paralel Devlet Yapılanmasının yapısı, amaç ve hedefleri ile 17-25 Aralık 2013 ve 15 Temmuz 2016 darbe girişimindeki rollerinin ele alınacağı görülmektedir (MEB Sosyal Medya Hesabı, 2017)

2018 Ağustos ayında 11, eylül ayında ise 9 dersin öğretim programlarında daha değişiklik ve güncellemeler yapılmıştır (MEB TD, 2018).

2018 yılında Ziya Selçuk’un bakanlığı döneminde açıklanan 2023 Eğitim Vizyonunda “Temel becerilere ilişkin zorunlu derslerin korunması şartıyla, zorunlu ders saat ve çeşitleri azaltılarak, derinleşmeye, kişiselleştirmeye ve uygulamaya zaman ayrılacağı, müfredatların tüm kademelerde bütüncül, yetenek kümeleriyle ilişkilendirilmiş, esnek ve modüler yapılar olarak yapılandırılacağı” ifadeleri yer almaktadır (MEB Vizyon Belgesi, 2018). Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk AA Editör Masasına 25 Ekim 2018 tarihinde verdiği demeçte, lisedeki ders sayısının yüksek olduğunu, Anglosakson ülkelerde, gelişmiş ülkelerde 5 veya 6 ders olduğunu ve öğrencilerin bu derslere yoğunlaştığını belirterek, ders sayısı fazla olduğu için,

öğrencilerin matematik gibi ana derslere yoğunlaşamadığını ve hobilerine vakit ayıramadığını belirtmiştir. Ayrıca bakan tarafından: "16 olan ders sayısı azalacak. 5 veya 6 ders olacak. Yoksa çocuklarımızı telef ediyoruz. Bir çocuğun her şeyden anlaması mümkün değil” sözlerine yer verilmiştir (memurlar.net, 2018).