Müfettişlerin tümü, öğretmenlerin %80’i müfettişlerin etkil

yardım ve rehberlikte bulunduklarını ifade etmektedir.

Kemal (1994)’in, İzmir İli’nde, “Ortaöğretimde Müfettişlerin Rehberlik Etkinlikleri” konusunda yaptığı araştırmada; araştırma bulgularına göre, müfettişlerin rehberlik etkinliklerini “kısmen” gerçekleştirdikleri ve üç denek alt grubunun görüşlerinin farklı olduğu sonucunun ortaya çıktığı, müfettişlerin, kendilerinin rehberlik etkinliklerini “büyük ölçüde” gerçekleştirdiklerini ileri sürerken, yöneticiler “kısmen”, öğretmenler ise “çok az” gerçekleştirildiğini belirtmişlerdir.

Tuncer (1991)’in Bursa İli’nde yaptığı, “Değişik Kaynaklardan Yetişen İlköğretim Müfettişlerinin Rehberlik Rollerinin Değerlendirilmesi” konulu araştırmada; farklı kaynaklardan yetişen ilköğretim müfettişlerinin rehberlik rollerini gerçekleştirmeleri bakımından anlamlı bir farkın bulunmadığı, ayrıca her iki grup müfettişin de rehberlik etkinliklerini “hiç ve çok az” düzeyde gerçekleştirdiklerinin belirlendiğini söylemiştir.

Kale (1995)’nin Yozgat İli’nde yaptığı, “İlköğretimde Müfettiş, Yönetici ve Öğretmen Etkileşiminin Eğitime Etkileri” başlıklı araştırmasında, müfettişlerin yönetmelikte belirlenen dört görev alanındaki işleri yaparken öğretmen ve yöneticilerle teftiş faaliyetleri sırasında doğan ilişkilerin eğitim- öğretim faaliyetlerini nasıl etkilediğini tespit etmeyi amaçlamıştır.

Bu araştırmanın örneklemi, Ankara ilinde görev yapan 110 ilköğretim müfettişi, Ankara ili merkez ilçelerinde bulunan ilköğretim okullarından seçilen 100 yönetici, seçilen okullarda görev yapan 250 sınıf öğretmeninden oluşmaktadır.

Geliştirilen ankete verilen cevapların çözümlenmesinden elde edilen sonuçlar şöyledir:

1. Müfettiş ve yöneticiler birbirine daha yakın düşünmekte, öğretmenler ise yönetici ve müfettişlerden farklı düşünmektedirler.

2. Mesleki rehberlik hizmetlerinin gereklerinin tam olarak yerine getirilemediği, öğretmenlerin gereksinimi olan yardımların yapılmadığı ve mesleki rehberliğin amacına ulaşmadığı ortaya çıkmıştır.

3. Müfettişler kendilerini soruşturma alanında yeterli bulmuşlardır. 4. İşbirliği içinde olması gereken müfettiş ve öğretmenler, müfettişin işlevi konusunda farklı düşünmektedir.

5. Uygulamada taraflar birbirlerini farklı algılamaktadırlar.

6. Öğretmenlere göre müfettişler, teftiş ve rehberlik görevlerini yerine getirememektedirler. Müfettişler ise, görevlerini eksiksiz yerine getirdiklerini düşünmektedir.

Kapusuzoğlu (1988)’nun Ordu İli’nde, “Son On Yılda İlköğretim Müfettişlerinin Rolünde ve Teftiş Uygulamalarında Değişmeler” konusunda, Öz ve Karagözoğlu tarafından 1977 yılında yapılan iki araştırmanın bulgularını karşılaştırmak amacıyla tekrarladığı araştırmada, “on yıl öncesine kıyasla, ilgili ve görevlilerin, ilköğretimde müfettişlerin rollerine ve teftiş uygulamalarına ilişkin görüşleri değişmiş midir?” sorularına cevap aramıştır. Araştırma sonucunda elde edilen teftiş uygulamalarına yönelik bulgular, özetle aşağıda belirtilmiştir:

On yıl öncesine kıyasla, daha genç yaşta müfettiş grubunun görevde olduğu, müfettişlere daha rahat bir çalışma ortamı sağlandığı, üst makamların baskısının azaldığı konularında olumlu yönde değişme olurken, müfettişlerin yetiştirilmesinde ve iş hacminde değişme olmamış, bir müfettişin denetlediği öğretmen sayısı artmış, on yıl önce olduğu gibi müfettişlerin zamanlarının büyük bir çoğunluğunu inceleme ve soruşturmalara, dairede nöbet tutma, dershane ve kursları teftiş etme, sınav komisyonu üyeliği gibi işlere ayırmak zorunda kaldıkları sonucuna varılmıştır.

On yıl önce olduğu gibi, ilköğretim müfettişlerinin mevzuata göre yapmaları gereken faaliyetlerle, uygulamadaki faaliyetler, mevzuata göre yapmaları gereken faaliyetlerle, modern teftiş anlayışının öngördüğü faaliyetler arasında önemli farkların devam ettiği belirlenmiştir (Has 1998, s. 19-20).

Çankaya (1996)’nın, Ankara İli’nde yaptığı, “İlköğretim Okul Yöneticilerinin Müfettişlerden Yararlanma Dereceleri” konulu araştırmasında:

Müfettişlerin personel, öğrenci, öğretim, eğitim ve işletme hizmetlerinde “kısmen” derecesinde yöneticilere rehberlik ve mesleki yardımda bulundukları sonucuna ulaşıldığı belirtilmiştir.

Cemaloğlu (1996)’nun, Şanlıurfa İli’nde yaptığı, “İlköğretim Müfettişlerinin Mesleki Yardım ve Rehberlik Rolünün Öğretmenleri Güdülemesi” konulu araştırmada aşağıda belirtilen sonuç ve önerilere ulaşmıştır:

İlköğretim müfettişlerinin mesleki yardım ve rehberlik davranışları ile öğretmenlerin iş doyumları arasında doğrudan bir ilişki bulunmaktadır. İlköğretim müfettişlerinin mesleki yardım ve rehberlik davranışlarının

öğretmenlerin gereksinimlerini karşılama yetersizliği derecelerini belirlemede önemli bir etmen olduğu anlaşılmaktadır.

Öğretmenlerin iş doyumu ile en ilişkili mesleki yardım ve rehberlik boyutları, personel hizmetleri ve öğretim hizmetleri boyutlarıdır.

İlköğretim müfettişleri mesleki yardım ve rehberlik rolünü yaptıkça, öğretmenlerin gereksinimlerini karşılama yetersizliği dereceleri azalmaktadır.

Duke ve Russel’ın (1984) araştırmalarına göre ise etkili bir yöneticinin kaynak sağlama, kalite kontrol, sorunlar ortaya çıkmadan personelin onları kestirmesini sağlama (güçlük avcısı), düzenli bir okul çevresini yaratma, velilerin katılım ve desteğini sağlama gibi işleri yapması gerektiği ortaya çıkmıştır.

BÖLÜM III YÖNTEM

Bu bölümde araştırmanın modeli, evren ve örneklem, veriler ve toplanması, verilerin toplanmasında yararlanılan ölçme aracına ilişkin bilgiler, verilerin çözümlenmesi ve yorumlanması yer almaktadır.

Araştırmanın Modeli

Bu araştırmada konuyla ilgili literatür taranmış ve Ankara ilindeki İlköğretim Müfettişlerinden ulaşılanlara ve belirlenen İlköğretim Okulu Müdürlerine uygulanan veri toplama araçları olan anketler değerlendirilmiştir.

Araştırmanın Evren ve Örneklemi

Ankara ilinde görev yapmakta olan toplam İlköğretim Müfettişi sayısı 166’dır.

Ankara ili merkez ilçelerindeki İlköğretim okullarında görev yapmakta olan Okul Müdürleri sayısı ise 543’tür.

Ankara ilindeki toplam İlköğretim Müfettişi sayısı ve Ankara ili merkez ilçelerindeki İlköğretim Okullarında görev yapmakta olan Okul Müdürleri sayısı araştırmanın evrenini oluşturmaktadır.

Bu araştırmada Ankara ili İlköğretim Müfettişlerinden 125’ine ulaşılmış ve örneklem olarak alınmıştır. Ankara ili merkezi İlköğretim Okullarında görev yapan Okul Müdürlerinden 257 tanesi örneklem olarak alınmıştır. Bu örneklem sayısı; Ankara ili merkez ilçelerinde görev yapmakta olan her bir ilçedeki İlköğretim Okulu Müdürü sayısının %5’i alınıp, bulunan sayıların toplamıyla elde edilmiştir.

Veri Toplama Tekniği

Ankara ili İlköğretim Müfettişlerinin İlköğretim Okullarındaki rehberlik rollerinin gerçekleşmesine ilişkin İlköğretim Müfettişlerinin ve Okul Müdürlerinin algıları belirleneceğinden, araştırmada Survey (Betimleme) yöntemi kullanılmıştır. Bu çerçevede araştırmaya katılanların görüşlerini ifade etmeleri amacıyla hazırlanan 30 maddelik anket, veri toplama aracı olarak kullanılmıştır.

Araştırmada Kullanılan Ölçme Aracı

Araştırmada kullanılan anketin birinci bölümünde, Okul Müdürleri ve İlköğretim Müfettişlerine yönelik kişisel bilgiler, ikinci bölümünde ise, İlköğretim Müfettişlerinin rehberlik rollerini gerçekleştirme düzeylerinin, Okul Müdürlerince ve İlköğretim Müfettişlerince algılanmasına ilişkin görüşlerini belirten 5 basamaklı, Likert tipinde 30 madde bulunmaktadır. 30 maddelik bu anket, literatür taramasının sonucunda araştırmacının kendisi tarafından hazırlanmıştır. Anketin geneli içinde geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmış ve anket genelinin güvenirliği için hesaplanan alpha değeri %92,8 olarak bulunmuştur.

30 maddelik anket soruları teftişte rehberliğin boyutları olan dört ana başlığa göre gruplandırılmıştır. Teftişte rehberliğin boyutları ve her bir boyutu temsil eden anket maddeleri aşağıda belirtilmiştir:

Teftişte Rehberliğin Boyutları Bu Boyutu Temsil Eden Maddeler

Öğretimde Rehberlik 9-13-14-18. Maddeler Eğitimde Rehberlik 6-8-11-12-19-20. maddeler

Hizmet içi eğitimde rehberlik (HİE) 1-2-3-4-5-7-10-15-16-17-21-22-23- 24-25-27. maddeler

Okul Yönetiminde Rehberlik 26-28-29-30. maddeler

Her bir boyutu temsil eden maddelerin ayrı ayrı güvenirlikleri hesaplanmış ve; Öğretimde Rehberlik Boyutunu temsil eden maddelerin güvenirliği %69; Eğitimde Rehberlik Boyutunu temsil eden maddelerin güvenirliği %71; Hizmet İçi Eğitimde Rehberlik Boyutunu temsil eden maddelerin güvenirliği %78; Okul Yönetiminde Rehberlik Boyutunu temsil eden maddelerin güvenirliği ise %70 olarak bulunmuştur.

Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanması

Ankette yer alan maddelere verilen cevapların yorumu için beşli dereceleme ölçeğindeki seçeneklere: “Hiç Katılmıyorum” seçeneği için 1; “Az Katılıyorum” seçeneği için 2, “Orta Düzeyde Katılıyorum” seçeneği için 3, “Çok Katılıyorum” seçeneği için 4, “Pek Çok Katılıyorum” seçeneği için 5 puan verilmiştir.

Verilerin analizinde, anket formlarının uygulanmasından elde edilen veriler, rakamsal değerlere dönüştürülmüş ve bilgisayar ortamına aktarılarak “SPSS” programına göre verilerin analizi yapılmış, verilerin ortalama ve standart sapma değerleri bulunmuştur. Anket beşli derecelendirme biçiminde olduğu için, ortalama puanların derecelenmesi ve yorumlanmasında;

0,0 ile 0,79 arası “Hiç Katılmıyorum”; 0,80 ile 1,59 arası “Az Katılıyorum”;

1,60 ile 2,39 arası “Orta Düzeyde Katılıyorum”; 2,40 ile 3,19 arası “Çok Katılıyorum” ve

3,20 ile 4,00 arası “Pek Çok Katılıyorum” puan aralıkları kullanılmıştır. Bu aralıklar 5-1 = 4 ve 4/5 = 0,80 formülünden yola çıkılarak hesaplanmıştır.

Bu araştırmada, 382 denekten toplanan veriler, kodlanarak bilgisayara yüklenilmiş ve “SPSS (Statistical Package Program for social Sciences) 13.0 for Windows” istatistik programı kullanılarak çözümlenmiştir. Verilerin,

yüzde (%), frekans (f), aritmetik ortalama (x), standart sapma (ss), analizlerinin yanı sıra kümelerin cevapları arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığını anlamak için T- Testi analizi yapılmıştır. Yorumlarda x=0.05 anlamlılık düzeyi esas alınmıştır. Verilerin çözümlenmesi ile oluşturulan tablolar ışığında, yorumlar yapılmıştır.

BÖLÜM IV