Müdür Olabilme Şartları, Sıfatının Kazanılması ve Yapısı

olmamasına göre değişkenlik arz etmektedir. MK m. 10’ a göre müdürlerin temyiz kudretine sahip, reşit olmaları ve kısıtlı bulunmayan herkes müdür olabilir. Müdür olmak için meslek sahibi ye da herhangi bir konuda uzmanlık aranmamaktadır.

Müdür olmak için Türk vatandaşı olma şartı bulunmadığı gibi yabancılar da limited şirkete müdür olarak seçilebilirler. Küçükler ve kısıtlılar ise limited şirkette müdür olamayacaklarından bu kişilerin kanuni temsilcisi ve vekillerinin de bu kişiler adına müdür olmayacakların ifade edilmektedir¹³⁰. Tüzel kişiler açısından ise bazı yazarlara göre müdür olabilecekleri ifade edilmektedir¹³¹. Bu görüşün aksini savunan yazarlar da mevcuttur¹³². TTK m. 623/2 ise tüm tartışmalara son vererek; “Şirketin müdürlerinden biri bir tüzel kişi olduğu takdirde, bu kişi bu görevi tüzel kişi adına yerine getirecek bir gerçek kişiyi belirler” hükmünü getirmiştir. Bu nedenle yasal düzenlemeye göre tüzel kişiler müdür olabilir ancak müdür olacak tüzel kişinin gerçek kişi yetkilisinin olması gerekmektedir.

Tüzel kişinin müdür olarak seçilmesi durumunda, tüzel kişi adına müdürlük yapabilecek yetkili temsilcinin ise bu tüzel kişinin organları tarafından seçilmesi gerekmektedir. Bu nedenle tüzel kişi kendi organları tarafından bir tane kanuni temsilcisini seçerek ve ticaret siciline ilan ettirerek söz konusu limited şirketin

129 Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük, C. II, 9. Baskı, Ankara 1998, s. 1602; Karaca Bedir, Anonim Ortaklıkta Müdürler ve Hukuki Sorumlulukları, İstanbul 2010, s. 3.

130 Yaralı, s. 66, 67.

131 Yaralı, s. 67; Doğanay İsmail, Türk Ticaret Kanunu Şerhi, C.II, 2. Baskı, Ankara 1981, s. 1159;

Karayalçın Yaşar, Ticaret Hukuku II - Şirketler Hukuku, 2. Bası, Ankara 1973, s. 362;

Poroy/Tekinalp/Çamoğlu (Ortaklıklar-I), s. 1722; Tekinalp (1965), s. 22.

132 Domaniç/Arslanlı, s. 661; Eriş Gönen (TTK II), Türk Ticaret Kanunu Şerhi, Ticari İşletme ve Şirketler, C. II, 3. Baskı, Ankara 2004, s. 2840.

50 müdürlüğüne başlayacaktır¹³³. Bu durumda iki farklı şirketin kanuni temsilcilerinin aynı kişi olması durumu ortaya çıkmaktadır.

Ortak olanlar anonim şirket ortaklarından farklı olarak limited şirket ortakları, TTK m. 623/3’ e göre; “Müdürler, kanunla veya şirket sözleşmesi ile genel kurula bırakılmamış bulunan yönetime ilişkin tüm konularda karar almaya ve bu kararları yürütmeye yetkilidirler” hükmü mevcuttur. Hükme göre müdürlerin birçok hususta geniş yetkileri mevcut olmakla birlikte bunun sınırlayıcısı ise esas sözleşme ve kanundaki hükümlerin olduğu özellikle belirtilmiştir.

Ortak olmayanlar yönünden ise TTK’ nın m. 623/1’ e göre; “Şirketin sözleşmesi ile yönetimi ve temsili, müdür sıfatını taşıyan bir veya birden fazla ortağa veya tüm ortaklara ya da üçüncü kişilere verilebilir” hükmü uyarınca özellikle üçüncü kişilere verilebileceği açıkça ortaya çıkmaktadır. Bu durum ortak olan ve olmayanlar arasında sorumluluk hususunda farklılık yaratabilmektedir. İlgili ortağın müdür olması halinde de AATUHK m. 35 uyarınca taahhüt ettiği sermaye ile sorumlu olduğu, ortak olmayan üçüncü kişinin müdür olması halinde de hem AATUHK m. 35 hem de VUK m.10 gereği şirketin kamu borçlarından sorumlu olduğu görüşleri mevcuttur¹³⁴. Şu durum da da ortak olmayan üçüncü kişilerin esas sözleşmeye veya şirket içi iç sözleşmeye sorumluluğunu sınırlandırabilmesine yönelik bir madde koyması halinde, kamu alacaklarından sorumluluğunu kaldırmamaktadır. Ancak iç ilişkide rücu mekanizmasına yarayacak bir durum olmasına karşın sorumluluğunun asıl kamu borcuna etki etmemesi ise bizce büyük tartışma konusu olmaktadır. Danıştay İçtihadi Birleştirme Kurulunun çok yakın zamanda adlığı kararda “… limited şirket ortağının, vergi alacağından olan sorumluluğu, tahsil ile ilgilidir. 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nda kanuni temsilciler için öngörülen sorumluluk kısaca kusura dayalı sorumluluk olarak kabul edilmekte, kanuni temsilcilerin, vergiye ilişkin ödevlerin yerine getirilmemesinde kusurlu olmadığını ispat ederek yani kurtuluş beyyinesi göstererek sorumluluktan kurtulması olanağı tanınmaktadır. … limited şirketin vergi borçlarının tahsilinde ortağa gidilmeden önce kanuni temsilciye gidilmesi gerektiğinin hukuken kabulü mümkün bulunmamıştır” şeklinde değerlendirme yapılarak ortak ile kanuni temsilcinin vergi

133 Yaralı, s. 69.

134 Yaralı, s. 69, 70.

51 borcu kapsamında aynı anda takip edilmesi gerektiğini belirterek tüm tartışmalara son noktayı koymuştur. Kanuni temsilcilerin “kurtuluş beyyinesi” getirerek vergiye ilişkin ödevlerin yerine getirildiğini ispat ederek sorumluluktan kurtulabileceği de söz konusu hükümde ifade edilmiştir¹³⁵.

Müdürlük sıfatının kazanılması ise üç yolla olabilmektedir. Bu hususu TTK m. 623 hükmü düzenlemektedir. Bunlar; esas sözleşme ile esas sözleşmeyle tayin edilmemiş ise genel kurul kararı ile bunlarla da belirlenmemişse kanun düzeni gereğince müdürler tayin edilmektedir.

Müdür veya müdürlerin belirlenmesinde kanun tarafından kabul edilen esas yol esas sözleşmede tayin edilmesidir. Bu hususu ise TTK m. 576/1-d’ ye göre;

“Müdürlerin adları, soyadları, unvanları, vatandaşlıkları” şirket sözleşmesinde yer alması gerektiği bendinden ve 586/2’ ye göre şirket esas sözleşmesinin başvurusunda; “Başvuru, müdürlerin tümü tarafından imzalanır” 586/3-c, 587/1-h, 598/1 hükümlerinden anlamaktayız. Ancak bu durum pek tabii zorunlu bir unsur değildir. Esas sözleşmede tayin edilmemiş ise ilk yapılacak genel kurulda müdür veya müdürler tayin edilmelidir. TTK m. 623 hükmünden söz konusu müdürlerin temyiz kudretine sahip ve reşit kimselerin olabileceği anlamı çıkmaktadır. Esas sözleşme ya da genel kurul kararı tayin edilen müdürlerin istifası ya da azli durumunda yeni müdür seçilmemişse ortaklığa sonradan giren ortak dışında esas sözleşmeyi imzalayan ve mevcut tüm ortaklar kanuni düzen gereği müdürlük sıfatını kazanarak kanuni temsilci olarak kabul edilmektedir¹³⁶.

Limited şirketine sonradan ortak olarak giren kişilerin kanundan doğan müdür olma yetkileri bulunmamaktadır. Bunun sebebi ise doktrinde tartışm konusu olmuştur. Kurucu ortakların kanundan doğan idare ve temsil yetkisinin başlangıçta bilmeleri ve diğer kurucularla birbirlerini tanımaları olarak ifade edilmeye çalışılmıştır. Bu nedenle sonradan ortak olan veya ortak mecburiyetinde olan;

mirasçıların ve cebri icra yolu ile ortak olunması mümkün olabilmektedir. İleride kimin ortak olacağı bilinmediğinden kim olduğu da belli olmayacak kişiye otomatik

135 Danıştay İBK Kararı, E: 2013/1, K: 2018/1, T: 20.06.2019 Tarih ve 30807 Sayılı R.G.

136 D.3.D. E: 2004/2405, K: 2005/241 sayı ve T: 31.05.2005 Tarihli karara göre; “tarihine kadar müdür atanmadığı anlaşılmaktadır. Bu dönemde ortaklık ilişkisi devam eden davacının şirket işlerini müdür sıfatıyla idare ve şirketi temsile zorunlu olması” görüş ve karar için bkz:: Yaralı, s. 70, 71, dn. 157.

52 olarak bu hakkın verilmesi kanunen sakıncalı bulunduğu belirtilmektedir. Ancak bunun ayrıca esas sözleşmeye bir madde eklenerek irade gösterilebileceği de görüş olarak belirtilmiştir. Zira bu durumda yeni ortağın kabulüne mahal bırakılmamış olacaktır¹³⁷.

Yeni müdürün veya müdürlerin atandığı genel kurulun mahkeme kararı ile iptal edildiği durumlarda da daha farklı bir yol ortaya çıkmaktadır. Mahkeme kararının geçmişe etki edeceği ve yeni atanan müdürün yetkisinin sona ereceği ve yaptığı tüm işlemlerin de iptal edildiği düşünüldüğünde, yönetim ve temsilin kimde olacağı hususu gündeme gelecektir. Bu durumda da bir önceki genel kurulda seçilen müdürün yeni genel kurul yapılana dek temsil, ilzam ve yönetime devam edeceği görüş olarak belirtilmektedir¹³⁸. Bu durumun istisnası ile mahkeme tarafından kayyım atanması halidir.