Likidîte Oranları

Likidite genel olarak, işletmenin borçlarını ödeyebilme yeteneğini ifade eden bir kavramdır. Bir işletmenin likidite durumunu belirleyebilmek için dönen varlıkların güvencesi ile varlıkların kalite ve likidite açısından incelenmesi gereklidir. Varlığın kalitesi, o varlığın

satışa çıkarıldığı zaman gerçek değerini bulma olasılığını ifade etmektedir. Sözgelimi devlet tahvillerinin kalitesinin yüksekliğinden bahsedilebilir. Çünkü vadeleri geldiğinde bedeli kayıtlı değer üzerinden ödenecektir. Aynı şekilde varlığın likiditesinden anlaşılması gereken, varlığın paraya çevrilmesindeki çabukluk ve kolaylık özelliğidir. (Anonim, 2007)

Likidite oranlarının işletme sahip ve yöneticileri açısından önemi, işletmenin kısa güreli borçlarını ödemede herhangi bir sorunla karşılaşılıp karşılaşmayacağı iken, kredi verenler ise oranları, işletmeye verilen kısa vadeli fonların geri ödenmesinde işletmenin sıkıntı çekip çekmeyeceğini belirlemek amacıyla kullanmaktadırlar.

Analizin hangi amaçla yapıldığı yorumda önem kazanmakla birlikte, amaç ne olursa olsun bu rakamların belli oranların altına düşmesi işletmenin üzerinde durması gereken önemli bir konu olmalıdır. Ancak bulunacak rakamların standartların üzerine çıkması her zaman işletmenin iyi durumda olduğunun göstergesi olmayabilir. Bu durumda oranlarla analiz yönteminde yorumlar, mutlak doğrular olarak ele alınmamalıdır ve özellikle konuyla ilgili diğer analiz teknikleri de kullanılmalıdır.

Likidite oranlan hesaplanırken finansal tablolarda yer alan rakamlar yerine bu tablolarda yer alan kalemlerin gerçek değerinin ne olduğu konusunda inceleme yapılmalıdır. Dönen varlıklar içinde yer almasına rağmen bir yıl içinde paraya çevrilme ihtimali zayıf veya gittikçe zayıflayan unsurların bulunması durumunda bu kalemlerin ayrıca değerlendirilmesi yararlı olacaktır. (Anonim, 2007)

- Cari Oran ( İşletme Sermayesi Oranı – Banker Oranı )

Cari oran, firmanın kısa sürede borç ödeme gücü hakkında bilgi vermektedir. Bilançoda yer alan dönen varlıkların toplamının kısa vadeli borçlara bölünmesi ile bulunur. Bu oranın yüksek olması işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme gücünün yüksek olduğunu gösterirken, bu değerin çok yüksek olması, işletmenin elinde verimli kullanılmayan atıl fonlar bulunduğu anlamına gelir. Bu durum, işletmeye kredi verecek olan kurumlar için olumlu iken, işletmenin daha fazla kar edebilecek iken düşük kar marjıyla çalıştığını gösterir. Birçok finansal analist bu değerin 2.00 civarında olması gerektiğini savunurken, özellikle gelişmekte olan ülkelerde bankaların kısa vadeli borçlar vermeyi tercih etmesi nedeniyle cari oran daha düşük değerler almaktadır. Böyle durumlarda 1.5 civarındaki değerler kabul edilebilir. Genel olarak, oranın yıllar içinde büyümesi, firmanın cari borç ödeme gücünün yükseldiği anlamına gelir. (Anonim, 2007)

Cari Oran = Dönen Varlıklar Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

Bir firmanın cari oranının yeterli olup olmaması çeşitli etmenlere bağlıdır. Bu nedenlerle analizlerde cari oranın yetersizliği konusunda bir sonuca varmak için çeşitli etmenlerin göz önünde tutulması gerekir;

a. Firmanın faaliyette bulunduğu endüstri kolu, b. Dönen varlıkların yapısı, dağılımı,

c. Dönen varlıkların gerçek değerleri,

d. Dönen varlıkların değerlerinde değişme olasılığı. Örnek : Cari Oran Hesaplanması

BİLANÇO KALEMLERİ 31.12.200x BİLANÇO KALEMLERİ 31.12.200x

I. Dönen Varlıklar I. Kısa Vadeli Yabancı Kay.

A.Hazır Değerler 11.213,00 A.Finansal Borçlar 1.009,00

B. Menkul Kıymetler 1.500,00 B. Ticari Borçlar 6.100,00

C. Ticari Alacaklar 2.498,00 C. Diğer Borçlar 300,00

E. Stoklar (Net) 1.382,00 D. Alınan Avanslar 110,00

F. Diğer Dönen Varlıklar 653,00 G. Borç Ve Gider Karş. 1.400,00

17.246,00 8.919,00

C.O = Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar C.O = 17.246,00 / 8.919,00 =1,93

Sektöre ve firmanın yapısına göre farklılık arz etmekle beraber bu oranın 2,00 olması yeterli görülmektedir. Firmanın cari oranının 1,93 olması işletmenin kısa vadeli borçlarını ödemede herhangi bir sorunla karşılaşmayacağını ve işletme sermayesinin yeterli olduğunu göstermektedir. Daha sağlıklı bir yorum yapabilmek için, işletmenin geçmiş dönem verilerinin, diğer firmaların oranlarının ve sektörel ortalamaların göz önüne alınarak karşılaştırma yapılması gerekir.

- Likidite Oranı ( Asit – Test Oranı )

Kısa vadede nakde dönüşebilecek dönen varlıkların, kısa vadeli borçları karşılama gücünü gösterir. Dönen varlıklardan stokların çıkarılmasıyla elde edilen değerin kısa vadeli borçlara oranlanmasıyla elde edilen değerin kısa vadeli borçlara oranlanmasıyla

hesaplanır. Likidite oranı cari oranı tamamlayan, onu daha anlamlı kılan bir orandır. (Anonim, 2007)

Likidite Oranı = Dönen Varlıklar - Stoklar Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

Oran = Kasa + Banka + Menkul Kıymetler + Alacaklar / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

Genellikle 1.00 civarında olması gerektiği kabul edilirken ülkemiz işletmelerinde 0.6-0.7 civarındadır. Ancak, firmanın likidite oranı 1:1 olsa bile söz konu firma, alacaklarını tahsilde güçlük çekiyorsa, alacak devire hızı yavaş ve yavaşlama eğilimi gösteriyorsa bu durum, firmanın likidite oranını değerlendirirken dikkate alınmalıdır. (Anonim, 2007)

Örnek : Yukarıdaki Bilanço kalemlerine göre Likidite Oranı;

Likidite Oranı = Dönen Varlıklar - Stoklar / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Likidite Oranı = (17.246,00 – 1.382,00 ) / 8.919,00 = 1,78

Bu oranın genel kabul görmüş durumu 1:1’ dir. Yani her bir liralık kısa vadeli yabancı kaynağa karşılık bunu ödemede kullanılacak bir liralık bir dönen varlığın mevcut olduğunu gösterir. Bu oranın 1,78 olması işletme açısından olumlu bir durum olarak ifade edilebilir. Daha sağlıklı bir yorum yapabilmek için, işletmenin geçmiş dönem verilerinin, diğer firmaların oranlarının ve sektörel ortalamaların göz önüne alınarak karşılaştırma yapılması gerekir.

- Nakit Oranı

Nakit ve nakit benzeri varlıklardan oluşan hazır değerler ile geçici yatırım amacıyla alınan ve her an pazarlanabilir menkul kıymetlerin kısa vadeli borçları ne ölçüde karşıladığı gösteren orandır. İşletmenin alacaklarını tahsil edememesi ve elindeki stokları nakde çevirememesi durumunda borçlarını ödeyebilme yeteneğini gösterir. Para ve paraya kolayca çevrilebilecek menkul kıymetlerin kısa vadeli borçlara bölünmesi ile hesaplanır. Bu oran Likidite oranından daha katı bir ölçü olarak kabul edilir. (Anonim, 2007)

Nakit Oranı = Hazır Değerler + Menkul Kıymetler Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

Bu oranın en az 0,20 olması gerekir. Ancak firma stokları ihtiyaç duyulduğunda kolayca nakde çevrilebilecek durumdaysa veya işletmeye borcu olanlar güvenilir müşteriler ise bu oranın daha düşük çıkması kabul edilebilir. (Anonim, 2007)

Örnek :

Firmanın; 31.12.200x yılındaki değerleri aşağıdaki gibidir,

Hazır Değerler : 11.520,00 K.V.Y.K. : 46,300,00 Menkul Kıymetler : 17.450.00

Nakit Oranı :Hazır Değerler + Menkul Kıymetler / K.V.Y.K. Nakit Oranı : ( 11.520,00 + 17.450,00 ) / 46.300 = 0,63

Bu oranın genel kabul görmüş durumu 0,20 dir. Bu oranın 0,63 olması işletme açısından olumlu bir durum olarak ifade edilebilir. İşletme alacaklarını tahsil edememesi durumunda borçlarını rahat bir şekilde ödeme gücüne sahiptir.

- Satışlar / K.V.Y.K. Oranı

Oranı da diğer göstergelerle birlikte kullanılabilir. Kısa vadeli borç devir hızının yükselmekte oluşu borç ödeme konusunda olumlu bir göstergedir. (Akgüç, 1994)

Satışlar Kısa Vadeli Borçlar