LİDERLİKTE DUYGUSAL ZEKANIN DEĞERİ

Duygularımız; düşünmek ve planlamak, kendimizi uzak bir hedefe hazırlamak, sorunları çözmek gibi yeteneklerimizi etkileyerek hayatta neler yapabileceğimizi belirler. Yaptığımız işe heves ve zevkle motive olduğumuz ölçüde de bizi başarıya ulaştırır. İşte, duygusal zeka bu anlamda temel bir yetenektir ve diğer tüm yeteneklerimizi, bileyerek ya da körelterek derinden etkileyen bir güçtür.

Yirminci yüzyılın iş dünyasında bireysel yetenek olarak bilişsel zeka itici güç olmuştur. Ancak yirmi birinci yüzyılda bunun yerini duygusal zeka almıştır.239 Kuşkusuz hala duyguları tümden reddeden ya da onları ne pahasına olursa olsun sakınılması gereken mayın tarlaları olarak gören yöneticiler vardır. Bu insanlar, önem verdikleri tek şey soğuk, duygusuz rakamlar ve bilançolar olan, küresel pazardaki değişimin ve çalkantıların içindeki kuruluşları yönlendirmek için gereken farklı ve yaratıcı düşünceleri üretecek kalp adlı motorla ilişkileri az olan yöneticilerdir.240

İşyerinde duygusal zekaya sahip bir lider inandırıcı, birleştirici ve motive edicidir. Kendi tavırlarını, bunların diğer insanlara olan etkilerini anlar ve gerek kendi gerekse diğer insanların duygularını yönlendirebilir. Bu yetilere sahip bir lider, grubun duygusal patlamalarını organizasyonel hedefe yönelik bir adıma dönüştürmeyi bilir. Diğerlerine ilham verir ve kendilerini güvende ve önemli hissetmelerini sağlar.

Okulların giriş sınavlarında bilişsel zekaya ne kadar önem verildiği ortadayken, bilişsel zekanın tek başına iş dünyasında ya da hayattaki başarıyı açıklamakta bu denli yetersiz kalması şaşırtıcıdır. Yüksek bilişsel zekaya sahip insanların iş yaşamında kesinlikle başarılı olacakları şeklindeki önerme yanlıştır. Bu

239 _{D.Perkins, Out Smorting IQ, The Emerging Scince of Learnable Intelligence, New York: The}

Free Pres,1995, s.24

240 _{Cooper ve Sawaf, a.g.e., s.33}

noktada duygusal zekanın genel olarak hayatta ve özelde de iş yaşamında ne kadar belirleyici olduğu ortaya çıkmaktadır. Kimin lider olarak ortaya çıkacağının belirlenmesinde de duygusal zekanın ağırlığı bilişsel zekaya göre daha yüksektir.

Duygusal zeka ve bilişsel zeka arasında bir sinerji de söz konusudur. Üstün performans gösteren insanlar her ikisine de sahiptirler. Duygusal zeka, önemli sorunları çözmek ya da önemli bir karar vermek gerektiği zaman bilişsel zekanın yardımına koşar ve bu işleri daha nitelikli ve kısa sürede (Duygusal zekanın desteği olmadığı durumlarda düşünme ile geçebilecek saatler yerine birkaç dakikada) yapmayı sağlar. İş ne kadar karmaşık ise duygusal zeka o kadar önem kazanır.

Duygusal zeka, muhakeme ve bilişsel zeka için yaşamsal öneme sahiptir.241

Liderler, etrafındaki diğer insanlar için davranışlarıyla, verdiği kararlarla, konuşma biçimi ve tüm hareketleriyle örnektirler. Çalışanlar, liderlerini bir model olarak görürler. Bu yüzden liderlik, insanları etkileyebilmek ve üstün performans yaratmak için gereklidir. Lider, duygusal zeka yeteneklerine ne kadar sahip ise etrafındakileri o kadar iyi yönetebilir.

İyi liderler, diğer insanların zekasını küçümsemezler. Başkalarının fikirlerini ve onların getirecekleri eleştirileri rahatlıkla dinleyebilmek için liderlerin kendinden emin olmaları gerekir. Başkalarının görüşlerine ihtiyaç duymanın kendilerini küçülttüğünü düşünmezler. Etkili liderler herkesin fikrine açıktırlar. Liderler dinlemeye hazır oldukları sürece günümüz çalışanları tecrübelerini, bilgilerini ve becerilerini sergileyebilirler. İnsanları dinlemek ve yönetmek bir işlem değil, bir saygı meselesidir.242

Liderlik; çalışanlar, lider ve liderin hedefleri arasında gerçekleşen duygusal ve bazen de tutkulu bir sadakattir.

241 _{R.J.Sternberg, Successfull Intelligence, New York: Simon&Schuster, 1996, s. 493}

242 _{Judith M. Bardwick, “Duygusal Liderler”, Executive Exellence, Rota Yayınları, (Nisan 1997), ss.}

8-10

106

Lider, ekibin güvendiği ve saygı duyduğu kişidir. Eğer bir hedefiniz varsa ve insanları her bireyin farklı olduğunu bilerek bir araya getirip bu hedef için çalışmaya yönlendirebiliyorsanız, güvene ve saygıya layık olursunuz.243

Usta bir lider, duyguların grubu yönetmede ve motivasyon sağlamada ne kadar önemli olduğunun farkına varabilen liderdir. Bu lider gruba hakim olan gizli duygu akımlarını gözden kaçırmaz ve kendi davranışlarının da bu akımlar üzerindeki etkilerini bilir. Liderlerin güven kazanma yollarından birisi de, bu sözü edilmeyen hisleri sezerek onları grup adına dile getirmek ya da bu ortak gizli duyguların lider tarafından da anlaşıldığını ve bunlara önem verildiğini onlara gösteren davranışlarda bulunmaktır.

Liderin ruh hali ne kadar olumlu ise, etrafındakiler de o kadar olumlu, yararlı ve işbirliğine yatkın olurlar. Liderden yayılan heyecan bütün grubu o yöne çekebilir.

Peter F. Drucker’ın dediği gibi, “Lider olarak ilk ve en önemli göreviniz kendi enerjinizin farkında olmak ve çevrenizdekilerin enerjilerini verimli bir biçimde harcamalarına yardımcı olmaktır”.244

Liderlik, neredeyse tamamen duygusal zekadan ibarettir.245 Bilişsel zeka ve teknik beceriler gibi özellikler de liderlik için önemlidir. Ancak duygusal zeka işin içine katıldığında sonuç daha mükemmel olacaktır. Eskiden duygusal zeka, liderler için olumlu bir özellik olarak nitelenirdi. Ancak günümüzde liderliğin olmazsa olmaz özelliği duygusal zekadır.

Duygusal zekanın öğrenilebilir olması bir şanstır. Bu elbette kolay değildir. Yoğun emek ve zaman harcamayı gerektirir. Ancak lidere ve organizasyona sağlayacağı faydalar değerlendirildiğinde bu emek ve zamana değeceği görülecektir. Organizasyonlarda liderlerin duygusal zekalarını geliştirerek, görevlerini icra ederken bundan daha fazla faydalanmaları başarı düzeylerini yükseltecektir.

243 _{Ross Perot, “Etkin Liderler”, Executive Excellence, Rota Yayınları, (Nisan 1997), ss. 3-4} 244 _{Cooper ve Sawaf, a.g.e., s. 21}

5. BİR KAMU KURULUŞUNDAKİ LİDERLERİN DUYGUSAL ZEKA