Kutsal Şahıs (Varlık)

Kutsalın tezahür alanlarından olan kutsal şahıs diğer tezahür alanlarında olduğu gibi kutsalın, şahsı ya da varlığı kutsal olarak nitelemesi, şahsın kutsallığına çeşitli şekillerde işaret etmesi ile ortaya çıkmaktadır. Şahısta kutsallık konusunda ilk akla gelen, peygamberlerin kutsal olup olmadığıdır.

93

Çıkış 26/1-36.

94

Kemal POLAT, “Kutsal Nesnelerle İlgili Halk İnanışları” Halk İnanışları el Kitabı, s.106.

95

Abdurrahman KÜÇÜK, “Ahid Sandığı”, TDV İslam Ansiklopedisi, s. 535.

96

Resullerin İşleri 19/11-13.

97

26

İslâm’da, peygamberler için “mukaddes” lafzı kullanılmamış, “mübarek” lafzıyla nitelendirilmişlerdir.98

Peygamberlerin kendilerinden kaynaklanan bir kutsallıkları bulunmamaktadır. Mukaddes olarak nitelendirilmemiş olmaları onlara mukaddes denilmesini yanlış kılmamaktadır. Çünkü peygamberler sahip oldukları pek çok özellik ile “mukaddes” kavramının içerdiği tüm manaları taşımaktadırlar.99

Bu özellikler arasında kendilerine mucizeler verilmiş olması, Allah tarafından seçilmiş 100

olmaları, günah işlemekten uzak ve masum olmaları ve “mübarek” olarak nitelendirilmeleri sayılabilir.101

Peygamberlerin sahip oldukları bu kutsallık ise mutlak kutsallık değildir. Çünkü mutlak kutsal olan, kutsallığı kendisinden kaynaklanan tek varlık Allah’tır. Peygamberler için mukaddes lafzı, mutlak olarak değil taşıdığı özelliklerden dolayıdır. “Genelde Peygamberlere, vahye muhatap oluşları, mucizeler verilmesi, masum oluşları gibi temel niteliklerin ortaya çıkardığı sıfatlar sebebiyle “mukaddes” nitelemesi verilmektedir.”102

Yahudilikte, peygamberler Tanrı Yahve tarafından mübarek kılınmış aynı zamanda peygamberlere insanları mübarek kılma gücü verilmiştir. Peygamberlerin dışında Yahudi inancında peygamberlerin aileleri, takipçileri, salih kimseler ve İsrailoğulları’nın tamamı mübarek kılınmıştır.103

Tanrı Yahve’nin mübarek kıldığı isimler arasında Hz. İbrahim,104

Hz. İbrahim’in eşi,105 Hz. İsmail,106 Hz. İshak,107

98

Kamil GÜNEŞ, a.g.e., s.46. Bkz. Meryem 19/31 “Nerede olursam olayım, O beni kutlu ve bereketli kıldı…”

99

Kamil GÜNEŞ, a.g.e., ss.206-207 , Bkz. Kehf 18/110: “De ki: “Ben yalnızca sizin gibi bir insanım. Şu var ki bana, ilahınızın, sadece bir ilah olduğu vahyolunuyor…”

100

Kasas 28/68 “Rabbin dilediğini yaratır ve tercih eder ( O’nun seçme ve yaratmasında) onların tercihi yoktur…” En’âm 6/83-87: “İşte bu, kavmine karşı İbrahim’e verdiğimiz delillerimizdir. Biz dilediğimiz kimselerin derecelerini yükseltiriz. Şüphesiz ki senin Rabbin hikmet sahibidir, hakkıyla bilendir. Biz ona İshak’ ve Ya’kub’u da armağan ettik; hepsini de doğru yola ilettik. Daha önce de Nuh’u ve onun soyundan Davud’u, Süleyman’ı, Eyyub’u Yusuf’u Musa’yı ve Harun’u doğru yola iletmiştik. Biz iyi davrananları böyle mükafatlandırırız. Zekeriyye, Yahya, İsa ve İlyas’ı da (doğru yola iletmiştik). Hepsi de iyilerdendi. İsmail, Elyesa, Yunus ve Lut’u da (hidayete erdirdik). Hepsini alemlere üstün kıldık. Onların atalarında, çocuklarından ve kardeşlerinden bazılarını, evet onları da seçkin kıldık ve dosdoğru yola ilettik.”

101

Kamil GÜNEŞ, a.g.e., ss.208-234.

102

Kamil GÜNEŞ, a.g.e., s.222.

103

Ahmet GÜL, a.g.e., s.37.

104

Tekvin 12/1-4 “Ve Rab Abrama dedi: Memleketinden ve akrabanın yanından, ve babanın evinden, sana göstereceğim memlekete git: ve seni büyük bir millet edeceğim, ve seni mübarek kılacağım, ve senin adını büyük edeceğim; ve bereketli ol; ve seni mübarek kılanları mübarek kılacağım, ve sana lanet edene lanet edeceğim.”

105

Tekvin 17/16 “Ve onu mübarek kılacağım ve ondan sana bir oğul vereceğim.”

106

27

Hz. Yakub,108 Hz.Süleyman109 sayılabilir. Peygamberlerin yanısıra İsrailoğulları’nın110

tamamı da mübarek olarak kabul edilmiştir. Yahve onları kutsamak için Mısır’dan çıkarmış ve kavmi yapmıştır. Yahudiler, kutsal kitaplarına dayanarak tüm milletler içerisinde seçilmiş millet oldukları inancına sahiptirler.111

İlk Hıristiyanların kutsallıkla ilgili inançları Eski Ahit’te bulunan inançlarla benzerlik göstermektedir. Yeni Ahit’te Tanrının kutsallığı yanında İsa da Tanrının mukaddesidir. Bu aşamadan sonra Hıristiyanlık kutsallığı eski ahitten farklı bir noktaya getirmiştir.112

Hıristiyanlıkta kutsal kavramının mimarı Pavlus’tur. Onunla birlikte Eski Ahid’in kutsallık anlayışından uzaklaşılmıştır. Kutsallık yalnızca tanrı ve ona inanlarla sınırlandırılmıştır. Hıristiyanlar seçildikleri için değil tanrıya adandıkları için kutsaldır. Tanrı’nın kutsiyeti insan için erişilmezdir. Hıristiyan inancında İsa, Tanrı tarafında Kutsal Ruh’la mesh edilmiştir, her şeyi kendisini gönderen Baba’dan almaktadır.113

Hıristiyanlıkta kutsal kavramı gibi mübarek (bereket) kavramı da kullanılmaktadır. Bereketin kaynağı Yahudilikte olduğu gibi Tanrı’dır. Tanrı istediğini mübarek kılar. 114

Tanrı’nın mübarek ve kutsal kıldıkları arasında Meryem 115

ve havariler116 sayılabilir. Bunların yanında Hıristiyanlıkta azizler de kutsal kabul edilmişlerdir.117

Azizlerin kutsallıkları ölümleriyle son bulmamış onlara ait olan

107

Tekvin 26/2-3 “ Ve Rab ona görünüp dedi:Mısır’a inme; sana söyleyeceğim memlekette otur; bu diyarda misafir ol, ve seninle, ve seninle olacağım, ve seni mübarek kılacağım.”

108

Tekvin 28/1 “Ve İshak Yakub’u çağırdı ve onu mübarek kıldı.”

109

I.Krallar 2/45 “Fakat Süleyman mübarek olacak.”

110

Tesniye 22/12 “Ve tanrı Belam’a dedi: Onlarla gitmeyeceksin; onlara lanet etmeyeceksin; çünkü mübarektir.”

111

Ahmet GÜL, a.g.e., ss. 37-40.

112

Kemal POLAT, “Kutsal Nesnelerle İlgili Halk İnanışları”, Halk İnanışları El Kitabı, s.109.

113

Ahmet GÜL, a.g.e., s. 43.

114

Matta 25/ 34 “O zaman Kral, sağındaki kişilere,’Sizler, Babam’ın kutsadıkları (mübarek kıldıkları), gelin!’ diyecek.”

115

Luka 1/46-49 “Ve Meryem dedi: Ve kurtarıcım Tanrı ile ruhum sevinir. Çünkü kulunun hakir haline baktı. Zira bundan sonra bütün nesiller bana mübarek diyecekler. Çünkü Kudretli olan bana büyük şeyler etti. Onun ismi kuddüstür.”

116

Elçilerin İşleri 3/26 “Tanrı, sizleri kötü yollarınızdan döndürüp kutsamak için, kulunu ortaya çıkarıp önce sizi gönderdi.”

117

28

eşyalar ve beden parçaları da kutsal kabul edilmiştir. Hıristiyanlara göre bu kalıntılar Tanrı’yla yani kutsalla bağ kurmaya yardımcı olmaktadır.118