Spotlight
Yeliz KARABULUT
ALB Menkul Değerler Araştırma Müdürü
S
on yıllarda futbolun oldukça büyüyen bir endüstri haline gelmesi, sektörde dönen ücretlerin bir hayli artmasına neden ol- muştur. Özellikle futbolcu transferlerinde öde- nen ücretlerde görülen hızlı artış, kulüplerin bütçelerinin en önemli gider kalemini oluştur- muş, üst düzey turnuvalarda başarı elde etmek isteyen birçok kulüp yabancı kaynaklara baş- vurarak yüksek oranlarda borçlanmışlardır. Bu süreç, önde gelen birçok futbol kulübünü şirketleşme ve halka arz yoluna götürmüştür. Böylece kulüpler gelirlerini artırma imkanı bulmuş, stadyumlarını yenilemiş veya kapasi- tesini artırmış, tesisleşmiş ve üst düzey futbol- cu transfer etme imkanını artırmıştır.Futbol kulüpleri hisseleri incelendiğinde, bi- lindik analiz yöntemlerinin biraz dışına çıkmak gerekiyor. Çünkü kulüplerin mali tablolarının
yan ısıra, özellikle Türkiye’de Fenerbahçe, Ga- latasaray ve Beşiktaş kulüplerinin hisselerin- de yatırımcıların biraz taraftarlık duygularıyla işlem yaptıkları görülüyor. Bu durumu hisse performansıyla ilişkilendirirken, bir örnek ver- mek gerekirse, takımın sahada aldığı iyi so- nuçların fiyatlandığı, buna karşılık yenilgi veya başarısızlık gibi durumlardan hisselerin çok da etkilenmediği gözlemlenmektedir. Avrupa kupalarında başarılı bir sezon geçirmiş olan Fenerbahçe ve Galatasaray’ın yanında geçti- ğimiz sezon Avrupa’da hiç oynamamış ve ligde bu iki takımın gerisinde kalmış olan Beşiktaş’ın hisselerinin de benzer seyir göstermiş olma- ları bunu açıklıyor. Buna karşılık Trabzonspor hisselerinde geçtiğimiz sezon aynı durumun yaşanmadığını, sahadaki skorların hisse sene- di performansı üzerinde çok etkili olmadığını söyleyebiliriz.
Buraya kadarki yorumlar sezon içi per- formans için geçerliydi. Sezonun sona erme- sinden sonra, UEFA’nın Fenerbahçe ve Beşik- taş’ı 2010-11 sezonun- dan kalan sözde şike davası çerçevesinde Av- rupa’dan men etmesi ve sonrasındaki süreçte bu iki takım açısından olu- şan belirsizlik hisse se- nedi fiyatlarında büyük bir depreme neden oldu. Avrupa kupaları, gerek kulüplerin gelirlerini, gerekse de transfer po- litikalarını şekillendirdiği için buradaki belirsizlik veya olumsuz beklentiler hisse senetleri üzerinde olumsuz etki yapmak- tadırlar. UEFA’nın önce bu iki takımı Avrupa’dan men etmesi, sonrasında bu iki kulübün yaptıkla- rı itirazın UEFA Tahkim Kurulu’nda olumsuz so- nuçlanması bu iki gün- de hisselere büyük satış getirmiştir. Sonrasında yaşanan CAS süreci, bu iki kulübün hisseleri için
can simidi görevi görmüştür. CAS’ın 18 Tem- muz’da iki kulübe verilen ceza için yürütmeyi durdurma kararı vermesi ve Avrupa kupaları- na katılmalarına izin vermesi sonucunda aynı gün Fenerbahçe hisseleri yüzde 10,5 değer ka- zanırken, Beşiktaş’taki değer kazancı yüzde 8,4 olarak gerçekleşmişti.
Avrupa kupalarının tabii mali boyutu da var. Bu mali boyut, özellikle Fenerbahçe’yi ilgi- lendiriyor. Bilindiği gibi, Şampiyonlar Ligi’ne gi- riş ücreti 20 milyon Euro. Yani Avrupa’dan men edilmek, oldukça önemli bir gelirden mahrum olmak demek. Hatırlanacağı gibi, Fenerbah- çe 2011/12 sezonunun başında Şampiyonlar Ligi’nden men edildiğinde önemli bir gelirden yoksun kaldığı için kriz yaşamış, bazı yüksek kontratlı oyuncularını elden çıkarmak zorunda kalmıştı. Men kararları ilk açıklandığında Fe- nerbahçe hisseleri yüzde 8,5 düşerken, Beşik- taş’taki kayıp yüzde 3,5 oranındaydı. Bu fark, Şampiyonlar Ligi ile UEFA Avrupa Ligi arasın- daki gelir farkından kaynaklanıyor.
Tabii, bazı kulüplerin zararına olan durum-
lar, bazı kulüplerin de yararına olabiliyor. Şöyle açıklayalım; Fenerbahçe 2011 yılında soruştur- madan dolayı UEFA tarafından Şampiyonlar Li- gi’nden men edildiğinde Fenerbahçe’nin yerine lige Trabzonspor alındı. Dolayısıyla Şampiyonlar Ligi gelirleri Trabzonspor’un kasasına girdi. Fe- nerbahçe ise önemli bir maddi zarara uğradı. Şu anda hem Fenerbahçe’nin, hem de Beşiktaş’ın CAS süreci devam ediyor. Bu iki kulübün hisse- leri, her ne kadar CAS’ın yürütmeyi durdurma kararı nedeniyle primli olsa da CAS duruşmala- rında bu iki kulübün suçunun sabit görülüp ce- zalandırılmaları bütün dengeleri değiştirecektir. Fenerbahçe şu anda Şampiyonlar Ligi ön ele- melerinde mücadele ediyor. Fenerbahçe eğer ön elemeyi geçip gruplara kalabilirse ve ardından CAS tarafından cezalandırılıp yeniden Avru- pa’dan men edilirse yerine başka bir Türk takımı değil, Fenerbahçe’nin Avrupa’da elediği takım katılacak. Bu durum ise Şampiyonlar Ligi’nde- ki diğer Türk takımı Galatasaray’a yarayacak. Çünkü statü gereği bir ülkenin takımı ön eleme- lerde elenirse Şampiyonlar Ligi’nden alacağı pay aynı ülkenin diğer takımları arasında bölüşülü- yor. Yani Fenerbahçe’nin payı da Galatasaray’a kalacak. O bakımdan, CAS’tan takımlarımızın aleyhine gelecek bir karar borsada da bütün dengeleri değiştirecektir. Bu süreç ne kadar uzarsa, o kadar kötüdür. Bu hisselerin uzun va- dedeki performansları şu anda sahadaki skor- lardan çok CAS’ın vereceği kararlara bağlıdır.
Spor hisseleri bu yılın ilk yarısında yüzde 39 değer kaybetti. Bu durum, Mayıs 2011’de zirve yapan spor hisselerinin şike davasıyla bera- ber azalan güvenin etkisiyle girdiği uzun vadeli düşüş trendinin bir uzantısı olarak görülüyor. Daha kısa vadeli düşünüldüğünde ise, göre spor hisseleri daha çok yıl sonlarında ve ilk çeyrekte hareketlenmeye başlıyor; sezon sonuna doğru ise hangi kulüp öne çıkıyorsa o kulüplerin his- seleri daha fazla artış gösteriyor. Sezonun son- lanması ve şampiyonun belli olmasıyla beraber spor hisselerinde beklenti gerçekleştiği için satışlar meydana geliyor. Ölü sezon sonrasın- da, transfer dönemine giriliyor; transfer hare- ketleri ve yeni sezon beklentileri hisse fiyatları üzerinde etkili oluyor. Bir nevi mevsimsellik yani. Grafikler incelendiğinde ise genel olarak sezon içinde Aralık ayından itibaren takımın şampiyonluk iddiasına göre, alımlar hızlanıyor.
Yukarıdaki tabloda kulüplerin sezonun