Temel Konularına Göre Türkiye’de Yayımlanan Dergilere Verilen TÜBİTAK UBYT Programı Desteği (2006-2015)

Tablo 26’da JCR dergi etki faktörlerine (2006-2012) ve beş yıllık etki faktörü ile atıf yarı yaşamı ve makale etki puanlarına (2013-2015) göre ödeme yapılan iki dönemle ilgili karşılaştırmalı veriler yer almaktadır. Her iki dönemde toplam 9622 makale için yapılan 5,4 milyon liralık ödemenin yaklaşık dörtte üçü (%74) ilk döneme, dörtte biri ise ikinci döneme aittir. Toplam desteğin %37’si (yaklaşık iki

milyon lira) Fen Bilimlerinde yayımlanan makalelere, %42’si (yaklaşık 2,3 milyon lira) Sosyal Bilimler dergilerinde yayımlanan makalelere, %21’i (yaklaşık 1,1 milyon lira) Sanat ve İnsani Bilimler dergilerinde yayımlanan makalelere ödenmiştir. Buna karşılık Fen Bilimleri makalelerinin toplam makaleler içindeki payı %60, Sosyal Bilimlerinki %34, Sanat ve İnsan Bilimlerininkiyse sadece %6’dır.

Tablo 26. Temel konulara ve dönemlere göre Türkiye'de yayımlanan ve JCR'de listelenen dergilerdeki makalelere verilen destek (2006-2015)

Not: Yuvarlama hatasından dolayı genel toplam %100’den farklı olabilir.

Makalelere verilen desteğin JCR dergi etki faktörlerine göre belirlendiği 2006-2012 döneminde Sanat ve İnsani Bilimler ve Sosyal Bilimler dergilerinde yayımlanan makalelere yapılan ödeme miktarları Fen Bilimleri makalelerine yapılan ödeme miktarından büyük farklılık göstermektedir. Bu dönemde Sanat ve İnsani Bilimler makaleleri tüm makalelerin sadece %4’ünü oluşturmasına karşın toplam desteğin %21’ini, tüm makalelerin üçte birini oluşturan Sosyal Bilimler makaleleri ise toplam desteğin %45’ini paylaşmıştır. Fen Bilimleri makalelerine makale başına ortalama 304 lira, Sosyal Bilimler makalelerine 769 lira, Sanat ve İnsani Bilimler makalelerine ise 2829 lira (bir Fen Bilimleri makalesine verilen ortalama desteğin yaklaşık dokuz katı) destek verilmiştir.

2013 yılında destek algoritmasının değişmesiyle birlikte Fen Bilimleri makalelerinin toplam makaleler içindeki payı 2013-2015 döneminde %64’ten %51’e düşmesine karşın bu makalelere yapılan ödemeler %23 oranında artarak bu dönemdeki toplam desteğin %43’üne yükselmiştir (Şekil 28). Buna karşılık Sosyal Bilimler makalelerine verilen destek bu dönemde %45’ten %35’e gerilemiştir. Bu dönemde Sanat ve İnsani Bilimler makalelerinin desteklenen tüm makale sayısına oranı üç kat artmasına karşın Sanat ve İnsani Bilimler makalelerine yapılan ödemenin toplam ödeme miktarına oranı pek değişmemiştir. Bunun temel nedeni bir önceki dönemde az sayıda (3) Sanat ve İnsani Bilimler dergisinde yayımlanan makalelere verilen destek miktarının en yüksek destek miktarına göre hesaplanmasına son verilmesidir.

Şekil 28. Dönemlere göre (2006-2012 ve 2013-2015) Türkiye'de yayımlanan dergilerdeki makalelere verilen destek oranlarının karşılaştırılması

İki dönem arasındaki oransal değişiklikler izlenen destek politikasındaki değişikliklerin sonuçlarını büyük ölçüde yansıtmaktadır. Daha önce de değinildiği gibi, Türkiye’de yayımlanan dergilerde çıkan makalelere makale ve yazar başına yapılan ortalama ödeme miktarları destek verilen Türkiye adresli tüm makalelere yapılan ortalama ödeme miktarlarından çok daha düşüktür.

Örneğin, 2006-2012 yılları arasında Fen Bilimlerinde makale ve yazar başına ortalama ödeme miktarları sırasıyla 803 lira ve 411 lira iken,⁷³ Türkiye’de yayımlanan Fen Bilimleri dergilerindeki makalelere yapılan ortalama ödeme miktarları makale ve yazar başına ortalama 304 lira ve 197 liradır. Aynı dönemde Sosyal Bilimler ve Sanat ve İnsani Bilimler dergilerindeki Türkiye adresli makaleler için makale ve yazar başına ortalama ödeme miktarları ise sırasıyla 1559 lira ve 1048 liradır.⁷⁴ Oysaki Türkiye’de yayımlanan Sosyal Bilimler ve Sanat ve İnsani Bilimler makaleleri için verilen destek miktarları makale başına 1000 lira, yazar başına 718 liradır.⁷⁵

Görüldüğü gibi, Fen Bilimleri dergilerindeki makalelere makale ve yazar başına verilen ortalama destek miktarları genelde Fen Bilimleri dergilerindeki Türkiye adresli tüm makalelere verilen ortalama UBYT Programı desteğinin yarısından daha azdır. Sosyal Bilimler ve Sanat ve İnsani Bilimler dergilerindeki makaleler için ise bu miktar Türkiye adresli tüm Sosyal Bilimler ve Sanat ve İnsani Bilimler makalelerine verilen ortalama desteğin üçte ikisi kadardır.

Türkiye’de yayımlanan Sosyal Bilimler ve Sanat ve İnsani Bilimler dergilerindeki makalelere verilen desteğin Fen Bilimlerininkinden nispeten biraz daha yüksek olmasının nedeni, daha önce de vurgulandığı gibi, bu dönemde Sosyal Bilimler makalelerine Fen Bilimlerininkinin iki katı tutarında destek verilmesidir. Sanat ve İnsani Bilimler dergilerinde yayımlanan az sayıda makaleye ise en yüksek dergi sınıfına (A sınıfı) göre ödeme yapılmıştır. Bunun yanı sıra, Türkiye’de yayımlanan ve desteklenen Fen Bilimleri dergilerindeki makaleler tüm Fen Bilimleri dergilerinde yayımlanan ve desteklenen Türkiye adresli makalelerin sadece %7’sini oluşturmaktadır. Oysaki bu oran Sosyal Bilimler ve Sanat ve İnsani Bilimler dergilerinin toplamı için %32’dir. Fen Bilimlerinde makale başına destek verilen ortalama yazar sayısının daha yüksek olduğunu not etmekte de yarar vardır. Fakat daha fazla destek sağlanmasına

73 Ortalamalar Tablo 8’deki verilerden yararlanılarak hesaplanmıştır. 74 Ortalamalar Tablo 10’daki verilerden yararlanılarak hesaplanmıştır.

75 Sosyal Bilimler ve Sanat ve İnsani Bilimler dergilerindeki makalelere yapılan ortalama ödeme miktarı Tablo 26’daki ilgili satır ve sütunlardaki makale sayıları ve ödeme miktarları birleştirilerek hesaplanmıştır.

rağmen Türkiye’de yayımlanan Sosyal Bilimler ve Sanat ve İnsani Bilimler dergilerinde çıkan makalelere makale ve yazar başına verilen destek miktarı Türkiye adresli tüm Sosyal Bilimler makalelerine verilen ortalama destek miktarlarının üçte ikisini geçmemektedir.

2013 yılından itibaren destek algoritması değiştirildiğinden ve destek miktarı konulara göre farklılık göstermediğinden 2013-2015 yıllarına ait ödeme verileri için Fen Bilimleri ve Sosyal Bilimler dergilerine göre ayrı ayrı analiz yapılmamıştır. Bu dönemde makale ve yazar başına ortalama ödeme miktarları sırasıyla 1267 lira ve 696 liradır.⁷⁶ Aynı dönemde Türkiye’de yayımlanan dergilerdeki tüm makaleler için makale ve yazar başına ortalama ödeme miktarları ise desteklenen Türkiye adresli tüm makalelerin ortalamalarının kabaca yarısı kadardır (makale başına 575 lira, yazar başına 439 lira).⁷⁷

6.4 Türkiye’de Yayımlanan Dergilere Dergi Bazında Verilen TÜBİTAK UBYT