Destek Algoritmasının İşleyişiyle İlgili Değerlendirme

Mevcut destek algoritmasına göre 2013-2015 yılları arasında Türkiye adresli makalelere yapılan tüm ödeme verileri toplu olarak analiz edilmiş, özellikle dergi nihai puanı düşük dergilerde yayımlanan birçok makaleye 500 lira ile 1000 lira arasında çok sayıda mütevazı ödeme yapıldığı ortaya çıkarılmıştı (bkz. 4.4). Bu bölümde ise algoritmanın işleyişi hem formüle hem de 2015 JCR listesinden seçilen altı alana ait dergilerde ve Nature Index dergilerinde yayımlanan Türkiye adresli makalelere verilen destek miktarlarına dayanarak incelenmiştir. Altı alana ve Nature Index dergilerine ait bulgulara dayanarak mevcut destek algoritmasının işleyişi hakkında bir genelleme yapmak belki yanıltıcı olabilir. Ama algoritmanın arzu edildiği gibi işlemeyen yönlerini vurgulamakta yarar vardır. Bu bulguların diğer alanlar için de geçerli olup olmadığı ödemelerin dayandırıldığı dergi nihai puanı dağılımları kontrol edilerek kolayca

doğrulanabilir ya da yanlışlanabilir.⁶⁷

Mevcut destek algoritmasına göre dergilerin makale etki puanlarına dayanarak dergi nihai puanlarının hesaplanması ve bu puanların destek miktarına dönüştürülmesiyle ilgili bazı ciddi sorunlar olduğu anlaşılmaktadır. Destek algoritması hem dergi nihai puanı düşük hem de dergi nihai puanı

67 Mevcut destek algoritmasının formülü ve işleyişi “Uygulama Esasları”nda açıklanmaktadır (TÜBİTAK Türkiye, 2015). Ama bu algoritmanın hangi alanlardaki dergilere ve nasıl uygulandığı, dergi sayısı az olan hangi alanların diğerleriyle birleştirildiği vb. gibi bilgilere sahip değiliz. Destek algoritmasını geliştirmek açısından bu bilgilerin ULAKBİM web sayfası aracılığıyla paylaşılmasında yarar vardır.

ortalamanın üzerinde olan dergiler ve Nature Index dergileri için istenen sonuçları vermemektedir. Dergi nihai puanı düşük dergilerle ilgili sorunun kaynağı makale başına minimum destek miktarının belirlenmiş olması ve dergi nihai puanı sıfır olan dergilerde yayımlanan makalelerin bile desteklenmesidir. Dergi nihai puanı ortalamanın üzerinde olan makalelere yeterince destek verilmemesi ise doğrudan algoritmanın işleyişiyle ilişkilidir. Seçilen alanlarda

dergilere verilen destek miktarlarının oldukça değişken olduğu, destek

algoritmasının açıklanması pek de kolay olmayan sonuçlar ürettiği gözlenmiştir. Makale etki puanlarıyla dergi etki puanları arasında birbirine paralel olmayan ve nedeni kolayca açıklanamayan bazı artışlar ve azalmalar söz konusudur. Birbirine yakın makale etki puanları olan dergilere verilen destek miktarları arasında büyük farklar olabilmektedir.

Dergi sayıları ve makale etki puanı ortalamaları birbirinden farklı olan Fen Bilimleri ve Sosyal Bilimlerdeki alanlarda benzer sonuçlar elde edilmiştir. Kullanılan destek algoritması disiplinlere göre farklılık gösteren makale etki

puanlarına karşı yeterince duyarlı değildir. Bu durumda mevcut destek

algoritmasının normal dağılıma uymayan, standart sapması ortalamasından büyük olan makale etki puanı dağılımları için kullanılmaması gerektiği ortaya çıkmaktadır.

Destek algoritması makale etki puanı ortalamanın ya da birin üzerinde olan dergilere verilen destek miktarını da önemli ölçüde azaltmaktadır. Tek tek alanlar için yapılan analizlerden ve minimum değerlerden de anlaşılabileceği gibi, seçilen alan ya da o alandaki dergi sayısından bağımsız olarak mevcut destek algoritması makale etki puanı ortalamanın ya da birin üzerinde olan dergilerde yayımlanan az sayıda makaleyi yeterince ödüllendirmemektedir.

Bunun nedenlerinden birisi 2015 yılında muhtemelen Genel ve Dahili Tıp, Bilgibilim ve Kütüphanecilik ve Antropoloji alanlarında makale etki puanı ortalamanın ya da birin üzerinde olan çok az dergide Türkiye adresli makale

yayımlanmış olmasıdır.⁶⁸ Fakat Nanobilim ve Nanoteknoloji, Biyokimya ve

68Örneğin, Genel ve Dahili Tıp alanında makale etki puanı ortalamanın ya da birin üzerinde olan sadece bir, Bilgibilim ve Kütüphanecilik alanında iki, Antropoloji alanında ise üç dergide Türkiye adresli makale yayımlanmış ve bu makalelere 1097 lira ile 7500 lira arasında destek verilmiştir.

Moleküler Biyoloji ve Ekonomi alanlarında makale etki puanı ortalamanın ve birin üzerinde olan nispeten daha fazla sayıda dergide Türkiye adresli makale yayımlanmıştır. Benzeri bir durum etki faktörleri genellikle yüksek dergilerden oluşan ve bilimsel paneller tarafından seçilen Nature Index dergileri için de geçerlidir. Ama hem seçilen alanlardaki dergiler hem de Temel Bilimler

dergilerinden oluşan Nature Index dergileri arasında maksimum destek miktarının onda biri kadar bile destek verilmeyen dergiler vardır. Verilerde bunun tam tersi örneklerle de karşılaşılmıştır. Makale etki puanı ortalamadan ya da birden çok daha düşük olan ama makale etki puanı ortalamanın ya da birin üzerinde olan dergilerden çok daha yüksek miktarlarda hatta maksimum miktarda destek verilen dergiler de bulunmaktadır.

Mevcut destek algoritması kullanılarak dergilerin makale etki puanlarının dergi nihai puanlarına dönüştürülmesiyle birlikte makale etki puanı özgün anlamını da neredeyse tamamen yitirmiş gözükmektedir. Makale etki puanı ortalamanın, özellikle birin üstünde olan dergilere verilen destek miktarları bazı dergiler için son derecede düşüktür. Kendi alanında dünya ortalamasının üstünde atıf etkisi olan makaleler yayımlayan bazı dergilere maksimum miktarın onda biri kadar destek verilmesini makul göstermek kolay değildir. Bu tür dergilere maksimum destek miktarının en az yarısı kadar ödeme yapılması beklenir. Gerek Fen

Bilimlerinde gerekse Sosyal Bilimlerde bazı alanlar için makale etki puanlarının birin altında olduğu, bu nedenle makale etki puanı ortalamalarının tercih edildiği öne sürülebilir. Ama bu durum söz konusu alanlarda makale etki puanı birin üstünde olan dergilerin yeterince desteklenmemesinin gerekçesi olmamalıdır kanısındayız.