D KOLLUĞUN SUÇ ÖNCESİ KİŞİSEL VERİ ELDE ETME YÖNTEMLERİ
E. KİŞİSELVERİLERİN ULUSLARARASI PAYLAŞIMI 1 SCHENGEN
Avrupa Birliğinde iç güvenlik konusu yetmişli yıllarda içişleri ve adalet bakanlığı düzeyinde ve o zamanın deyimi ile Trevi kapsamında tartışılmış ise de o bu kurumdaki
268 BEYLİ Ceylin, Kişisel Verilerin Korunması Kanun Tasarısı Üzerine Eleştiriler,
http://www.bilisimsurasi.org.tr/hukuk/docs/tbs_kisisel_veri_ceylin_beyli_gorus1.pdf#search=%22Ki%C5%9Fis el%20verilerin%20korunmas%C4%B1%20kanun%20tasar%C4%B1s%C4%B1%22,sf.5 erişim tarihi24.01.2008
269 BEYLİ Ceylin, Kişisel Verilerin Korunması Kanun Tasarısı Üzerine Eleştiriler, a.g.w.s .sf.5 erişim
tarihi24.01.2008
270 BEYLİ Ceylin, Kişisel Verilerin Korunması Kanun Tasarısı Üzerine Eleştiriler, a.g.w.s. sf.6erişim
tarihi24.01.2008
271 BAŞALP Nilgün, a.g.e. sf.138 272 BAŞALP Nilgün, a.g.e. sf.138
tartışmalar, karşılıklı durum değerlendirmesinin ötesine geçmiş sayılmaz. Tek pazarın temelini oluşturan “tek senet” iç sınırların kaldırılmasına, para, hizmet, mal ve kişilerin serbest dolaşımının karara bağlanmasına rağmen iç güvenlik konusu anlaşmalara girmemiştir. Fakat hemen bu anlaşmanın akabinde Almanya ve Fransa’nın öncülüğünde Schengen anlaşmasının 1985 yılında beş üye ülke tarafından imzalandığını görüyoruz. Bu anlaşma AB’nin içgüvenlik konusunda attığı ilk önemli adımdır.
Schengen anlaşmasının arkasında yatan düşünce doğrudan “tek senet” ile karara bağlanan mal ve kişilerin serbest dolaşımı ve bu kapsamda sınır kontrollerinin kaldırılması ile ilgilidir. İç güvenlik açısından anlaşmanın en önemli unsuru, önemli konularda güvenlik güçlerinin eşgüdümünü karara bağlayan ve bu kapsamda bilgi alışverişini öngören bir sistemin ( Schengen İnformation System-SIS) kurulmasıdır. Schengen İnformation System’i ülkeler arası bilgi alışverişini sağlamakta, bir ülkeden gelen bilgileri diğer üyelere iletmektedir. Bu yüzden sistemin bilgi deposu üye ülkelerdeki Güvenlik birimleriyle aynıdır. Sözkonusu veri bağlantısı – merkezi bir birlik üzerinden –Schengen Anlaşması’na taraf olan devletlerin tüm polis teşkilatına, bir başka devletin polis teşkilatının veri bankalarına online giriş yapma olanağı vermektedir273.
Schengen Bilişim Sistemi, belirli suçluluk alanlarıyla sınırlı olmayıp, gerek ulusal bağlantı büroları ve gerekse merkez büroda hem nesne ve hem de kişiye dönük araştırma çerçevesinde tüm bilgilere ulaşılabilmektedir274. Schengen Bilişim Sistemine hangi kişisel nitelikli verilerin girilebileceği sınırlayıcı olarak gösterilmiştir. Buna göre kişiler hakkında ad, soyadı, ikinci adın ilk harfi, gerekirse kullandığı başka isim, cinsiyet, doğum yeri ve tarihi, vatandaşlık, değişmesi mümkün olmayan özel fiziki özellikler, “silahlı” veya “şiddete eğilimli” gibi kişiye bağlı bilgiler sisteme girilebilir ve depolanabilir275.
Schengen Uygulama Anlaşması’nda verilerin korunması bakımından ayrıntılı düzenleme yapılmıştır. Schengen Bilişim Sistemine katılacak ülkelerin Verilerin Korunmasına İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi’ne uygun veri koruma yasası mevcut olmalıdır. Schengen Uygulama Anlaşması’nda verilerin amaca bağlılığı ilkesi, herkesin kendisiyle ilgili olarak depolanan veriler hakkında bilgi edinme hakkı, verileri silme hakkı ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
273 ERDEM Mustafa Ruhan, Avrupa Birliği Hukuku’nun Üye Devletlerin Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukukuna
Etkisi, Ankara 2004,sf.268
274 Wilkesmann NStZ 1999,s.68 nakleden Erdem Mustafa Ruhan, Avrupa Birliği Hukuku’nun Üye Devletlerin
Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukukuna Etkisi, Ankara 2004,sf.270
2. EUROPOL
Europol’ün kuruluş amacı şöyle belirlenmiştir: “Europol Terrorizm, uyuşturucu kaçakçılığı ve diğer uluslararası suç merkezlerine karşı, iki veya daha fazla üye ülkeyi ilgilendiren durumlarda üye ülkelerin eşgüdümünü sağlamak ve güvenlikten sorumlu birimlerin başarısını artırmayı hedefler”. Anlaşmanın üçüncü maddesinde kurumun görevleri ana hatlarıyla şöyle sıralanmıştır:
Üye ülkeler arasında bilgi alışverişini kolaylaştırmak, Bilgi ve verileri toplamak, değerlendirmek ve analiz etmek,
Üye ülkelerin güvenlik kurumlarını suç unsurları üzerine kazanılan veriler, ilişkiler ve tecrübeler istikametinde zaman kaybetmeden bilgilendirmek,
Üye ülkelerin güvenlik kurumlarını yürüttükleri araştırmaları her türlü yararlı bilgiyi ileterek desteklemek,
Otomatize bilgi ve veri merkezleri geliştirmek.
Europol’ün yetkileri “otomatik veri işlem” yoluyla üye devletlerarasında veri alışverişini kolaylaştırmakla sınırlıdır. Europol’ün görev ve yetkileri, münhasıran verileri toplamak, kullanmaya hazır bulundurmak ve analiz etmekle sınırlı olup, arama, yakalama, el koyma gibi ceza muhakemesine ilişkin yetkileri kullanamayacağı gibi, tanık dinleme veya sanığı sorgulama gibi yetkilere de sahip değildir276.Europol Bilgi Sisteminde kişisel nitelikteki bilgiler depolanarak Analiz sisteminde bu bilgiler kullanılarak suç açısından bağlantı noktaları oluşturulmaktadır.
VI. DNA UYGULAMASI VE DNA BANKALARI A. TANIM
Ceza Muhakemesi Hukukunda, DNA analizi olarak da adlandırılan moleküler genetik incelemeler bağımsız bir tedbir olarak değil, vücudun muayenesi koruma tedbirinin bir parçası, keşif veya olay yeri incelemesinin bir uzantısı olarak düşünülmektedir. DNA analizi ile “iz materyalin ( olay yerinden elde edilen)” ve “vücut materyalinin (sanık, mağdur veya üçüncü şahıslardan alınan)” analizi yapılmaktadır.277
276 Bu görüşte olanlar için bkz. Erdem Mustafa Ruhan, Avrupa Birliği, a.g.e.sf.393
277 ÖZBEK V.Özer, Ceza Muhakemesi Hukukunda DNA Analizi sf.7 aktaran Kızılarslan Hakan Ceza
DNA veri tabanında DNA yok, kişiden alınmış örneklerden oluşturulmuş olan veri tabanı içerisinde kişinin bütün genetik özelliklerini ortaya çıkabileceği bir DNA bilgisi bulunmamaktadır. Bu DNA veritabanlarında tutulan bilgi, kişinin bütün genetik yapısının içerisinde sadece çok küçük bir bölgesidir ki insanın bütün özellikleri hakkında bilgi vermez ve bu bilgi sadece burada tutulan bilginin başka hiçbir özelliği tanımlamadığı da bilimsel olarak da kanıtlanmıştır.278
Moleküler genetik incelemeler için 3 kıstas getirildiği söylenebilir279.
a.Moleküler genetik incelemeye ancak suçun delil, iz, eser, emarelerinin saptanması amacıyla başvurulabilir.
b.İncelemeye başvurmak kendisinden materyal alınan kişinin sağlığını tehlikeye düşürmemelidir.
c.İncelemeye ancak zorunlu ve başka türlü delil elde etme olasılığı bulunmayan durumlarda karar verilebilir.
Yani oranlılık ilkesinin bir sonucu olarak moleküler genetik incelemeye başvurmak gerekli olmalıdır, başka bir olanak varsa veya yöntem daha önce kullanılmışsa artık gerekli değildir. Bu durumda yasanın oranlılık ve ikincilik ilkelerin açıkça kabul etmiş olduğu söylenmelidir. Bunun sebebinin insan hakları bakımından daha güvenceli olma isteği olduğu söylenebilir. İngiltere uygulaması, işlenen suçların ve şüphelilerin kayıtlarının tutulması konusunda oldukça gelişmiş durumdadır. Hemen hemen pek çok suç türünde veya yol üzeri trafik kontrollerinde İngiliz polisince herhangi bir hakim kararı beklenmeksizin DNA kayıtlarının depolanması amacıyla ağız içi sürüntüsü veya idrar örneği alınması ve şüphelinin hekime sevk edilmesi yoluna gidilmektedir. Hırsızlık dahil tüm suçlarda örnek alınmaktadır280.