KAYNAK ARAŞTIRMASI

Yapılardaki hasarların ve malzemelerin özelliklerinin belirlenmesinde, ultrasonik test tekniği ile ilgili Türkiye’de ve yurt dışında literatür araştırması yapılmıştır. Tarihi, yığma ve betonarme yapılardaki bozulmaların tespitine yönelik, ultrasonik yöntem uygulamaları incelenmiştir. Bu konuda yapılan araştırmaların bazıları şunlardır: Binda ve ark. (2003) yaptığı çalışmada, İtalya’daki S. Nicolo` l’Arena Kilisesi'nin kubbe, tonoz ve sütunlarda deprem sonucu meydana gelen hasarları ultrasonik, radar ve flat-jack testleri ile tespit etmişlerdir. Çalışmada, ultrasonik testlerden elde edilen sonuçlar, diğer test türlerinin sonuçlarıyla karşılaştırılmış ve ultrasonik test yöntemiyle, ölçümlerin bu durumlar için kullanışlı olduğu sonucuna varılmıştır. Wendrich ve ark. (2006) yaptığı çalışmada, yığma yapılarda bozulma ve hasarların yerinin tespiti için, radar ve ultrasonik tomografi yöntemlerini kullanmışlardır.

Çalışmada, farklı transduserler kullanılarak, radar ve ultrasonik tomografinin avantajları açıklanmıştır.

Babacan ve Gelişli (2015) yaptığı çalışmada, Trabzon’da 13. yüzyılda inşa edilen Ayasofya müzesi ile 15. yüzyılda inşa edilen Gülbahar Hatun Camii’nin mermer sütunlarının ultrasonik ölçümlerle incelenmesini ve birbirleriyle karşılaştırılmasını yapmışlardır. Çalışmada, Gülbahar Hatun Camii’nin sütunlarının hasarlı olduğunu ve sütunlarının mikro çatlaklara sahip olduğunu göstermişlerdir. Bartoli ve ark (2012) yaptığı makalede, İtalya’daki Siena Katedrali’nin sütun dizisindeki bozulmaları tahribatsız test yöntemiyle açıklamışlardır. Çalışmada, taş kolonlar üzerinde testler yapılarak ultrasonik yöntemlerle Katedralin statik ve sismik davranışı tespit edilmiştir. Karaton ve Aksoy (2018) yaptığı çalışmada, 12. yüzyıl eseri olan Diyarbakır Ulu Camii’nin ana ibadethanesinin depremler sonucu meydana gelen hasarların ve bozulmaların tespiti için ultrasonik test tekniğini kullanmışlardır.

Çalışmada, Camii’nin malzeme özellikleri tahribatsız testler kullanılarak belirlenmiş ve bölgenin sismik

özellikleri dikkate alınarak üç seviyeli sismik ivme verisi üretilmiştir. Fusade ve Viles (2019) yaptığı çalışmada, İngiltere’de Devon bölgesinde tarihi yapıların çevre koşulları, kireç harçlarının kürlenmesini ve performansını ultrasonik yöntemle araştırmışlardır. Çalışmada, erken yaşta farklı kürleme koşullarına maruz kalan kireç harcının mekanik özelliklerinin laboratuvar değerlendirmelerinde ve kuvars kumu ile yapılan harç için önemli farklılıkların bulunduğu gösterilmiştir. Tayfur ve Alver (2018) yaptığı makalede, beton bloklarda yer alan boşlukların belirlenmesinde ultrasonik muayene yöntemini kullanmışlardır. Çalışmada, farklı kalınlıklardaki ard germe kanallarının ultrasonik sinyalin faz değişimine etkisi belirlenmiştir.

SONUÇ

Ultrasonik yöntem endüstride, malzemelerde oluşan hasarların tahribatsız olarak belirlenmesinde ve tıpta, hastalıkların teşhisinde kullanılmaktadır. Bu yöntemle, yapı malzemelerinin dayanıklılığı ve mukavemeti hasarsız bir şekilde tespit edilebilmektedir. Tahribatsız muayene yöntemi olan ultrasonik test tekniği, malzemelerin mekanik özelliklerinden elastisite modülünü tahribatlı muayene yöntemine göre belirlenmesinde, kolaylık sağlamaktadır. Bu çalışmada, tahribatsız muayene yöntemi olan ultrasonik test tekniği ile yapılardaki malzeme dayanıklılığının belirlenmesine yönelik yapılan deneyler incelenmiştir. Çalışma kapsamında, araştırılan makaleler ve deneyler sonucunda yapı malzemelerindeki hatalar, bozulmalar, dayanıklılık ve mukavemet tahribatsız muayene yöntemi olan ultrasonik test tekniğiyle belirlenebilmektedir. Ayrıca, yapıların depreme karşı dayanıklılığının ve güvenirliliğinin yerinde yapılan ultrasonik ölçümlerle tespit edilebilmesi, tahribatlı muayene yöntemine göre daha ekonomik ve kısa sürede yapılabilmektedir.

KAYNAKÇA

Aral, E., (1989). Ultrases Ders Notları. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.

Babacan, A. E., Gelişli, K., (2015). Ultrasonic Investigations of Marble Columns of Historical Structures Built in Two Different Periods. Carbonates Evaporites, 30, 357–363.

Bartoli, G., Betti, M., Facchini, L., Orlando, M., (2012). Non-destructive Characterization of Stone Columns by Dynamic Test: Application to the Lower Colonnade of the Dome of the Siena Cathedral, Engineering structures, 45, 519-535.

Berke, M. and Hoppenkamps, U., (1990). Testing Materials Ultrasonically, Krautkrämer Training System, Level 1, 3rd Edition.

Binda, L., Saisi, A., & Zanzi, L. (2003). Sonic Tomography and Flat-jack Tests as Complementary Investigation Procedures for the Stone Pillars of the Temple of S. Nicolò l'Arena (Italy). NDT

Güzel, H., (1996). Transduser Tasarımı ve Sıvı Gıdalarda Ultrasonik Hız Ölçümleri. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.

Karaton, M., Aksoy, H. S., (2018). Seismic Damage Assessment of an 891 Years Old Historic Masonry Mosque. Periodica Polytechnica Civil Engineering, 62(1), pp. 126–135.

Meyer, P.A., (1988). Ultrasound as a Quality Control Tool, Quality Progress, February, 51-53.

Oral, İ., (2011). Çeşitli Polifonksiyonel Gruplu Modifiye Polistirenler ile Epoksi Reçinelerin Sentezi ve Bunlardaki Ultrases Hızlarının Ölçülmesi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.

Özbek, Y. Y., Emre, S., (2019). Demiryolu Akslarının Ultrasonik Muayene Yöntemi ve Phased Array Yöntemi ile Tahribatsız Muayenesi. Academic Platform Journal of Engineering and Science, 7 (3): 489-495.

Özdemir, Ö., (2007). Otomotiv Sektöründe Kullanılan Küresel Grafitli Dökme Demir Üretimine Etki Eden Parametrelerin Teorik İncelenmesi Ultrasonik Ses Hızı Yöntemiyle Tahribatsız Kontrolü ve Mekanik Özelliklerinin Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.

Sarpün, İ.H., (2004). Ultrases Yöntemi ile Çeşitli Mermerlerin Ortalama Tanecik Boyutlarının Tayini.

Doktora Tezi, Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.

Tayfur, S. ve Alver, N., (2018). Betondaki Boşlukların Darbe-eko ve Ultrasonik-eko Yöntemleri ile Görüntülenmesi. Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 33 (1): 167-176.

Tuncel, S., (1987). Ultrasonik Muayene Transduserleri Proje Sonuç Raporu. Marmara Bilimsel ve Endüstriyel Araştırma Enstitüsü Malzeme Araştırma Bölümü, Gebze, Kocaeli.

Wendrich A, Trela C, Krause M, Maierhofer C, Effner U, Wöstmann J., (2006). Location of Voids in Masonry Structures by Using Radar and Ultrasonic Traveltime Tomography. In Proceedings of the 9th European NDT Conference (ECNDT 2006), Berlin.

İNTERNET KAYNAKLARI

https://docplayer.biz.tr/54306245-Ultrasonik-muayene-yontemi.html (E.T. 01.11.2020) http://insaatteknigi.blogspot.com/2014/06/ultrasonik-test-cihaz.html (E.T. 04.11.2020)

AR-GE PROJE PORTFÖYÜNÜN TAKİBİ İÇİN BİR ARAÇ GELİŞTİRİLMESİ