Kayalıklar Bakiresi

Resim35: Kayalıklar Bakiresi Doğum, 1483, Metropolitan Müzesi, New York. (Bazen Rocks Madonna ) (Özükan, 2008, S. 135).

http://www.leonardodavinci.net/images/drawings/Studies-for-a-Nativity.jpg

….Kayalar bir ıssız çöl imgesidir. ( çöl, Rönesans anlamında çöldür: yerleşimsiz ya da terk edilmiş bir yer) Ar 148r-v, R 1548-9. Bu en durgun resimde bir anlatı imzası vardır: aile yolculuk ediyordu, dinleniyorlar, karanlık çöküyor; bu kaba saba ama korunaklı inzivada uyuyacaklar. Daha önce, artık Codex Arundel’de bulunan yaklaşık 1480 tarihli zorlu metinde

yer alan, mağara ya da caverna motifinden bahsetmiştim: resim tam da mağaranın kasveti içindeki ‘mucizevi bir şeyi’ göstermektedir. Ona bakarken, bir vahiy hissi yaşarız. Bir bakıma o metindeki anlatıcı konumunda sayılırız, o da ‘kasvetli kayalar arasında yolunu arayarak gezinmiş’ ve birden olduğu yerde durmuştur: ‘devasa bir mağaranın ağzına vardım, önünde bir süre hayret içinde durdum…’ (Nicholl, 2012, s. 268- 269).

Kayalıklar bakiresi adlı tablosu için doğada incelemelerde bulunan Leonardo da Vinci, bu tablo için gözlemlediklerini şöyle aktarır:

Kasvetli birtakım kayaların arasında gezdikten sonra devasa bir mağaranın ağzına vardım, önünde bir süre durdum, daha önce görmediğim bu yer büyülemişti beni. Sırtımı eğerek ve sol elimi dizimin üstüne koyarak içeri uzandım; sağ elimde kısıp çattığım kaşlarımı gölgelendirdim ve sürekli bu şekilde eğilerek içeri baktım. Ama koyu karanlık benim bunu yapmamı engelledi. Bir süre orada durdum, sonra içimde iki şey birden uyandı, korku ve arzu- o tehditkâr karanlık mağaradan korku; içinde muhteşem bir şey olup olmadığı görme arzusu (Nicholl, 2012, s. 220).

Resim 37: Kayalıklar Bakiresi (Bazen Rocks Madonna ), 1483- 1486, 199x122 Cm, Louvre, Paris. . (http://www.leonardodavinci.net/drawings.jsp#

Real, duyusal olan bir önyapı (vorder grund) ve irreal, mana (geist) veya arka yapı (minter grund) ön yapı, daima duysal olan tabaka, bağımsız, ontik olarak kendi başına var olan bir real yapıdır; fakat, bu kendi başına var olmaya, mana (geist) sahip değildir. Arka yapı, o halde daima realdir ve daima öle kalır: ön yapının kendi başına var olmasına karşılık, arka yapı, yalnız bizim için var olma gibi şartlı bir varlık tarzına sahiptir (N. Hartmann, Das Problem Dus Geistiyen Seins, S. 365, Tunalı, 2011, S. 17).

Tin… bilme etkinliğidir, özellikle de sezgi ve ifade etkinliğidir. Croce’ye göre, bilginin iki şekli vardır, bilgi ya sezgi bilgisidir veya mantık bilgisidir, ya fanteziden doğan bilgidir veya zihindeki; ya bireysel olanın bilgisidir veya tüm olanın; ya da tek tek nesnelerin bilgisidir veya onların birbirleri ile olan ilgilerinin bilgisidir; bilgi, bütünüyle ya imgeleri veya kavramları meydana getirir (Benedetto Croce, Estetik, S. 1, Tunalı, 2011, s. 44).

“Duyum, madde, sezginin tinsel etkinlik olmasına karşılık, eylemsizliktir.” Madde, soyutluğu içinde, mekanizmdir, pasifliktir; madde, insan tininin karşılaştığı, maruz kaldığı bir şeydir, fakat meydana getirmediği bir şeydir” (Croce, Estetik, s. 4, Tunalı, 2011, s. 48).

“Toplumsal tipleri ortaya koymak, karakterler çizmek göreviyle yükümlü olan sanat, toplumun portresini insanlarla yapar ve insanların davranışlarını betimleyerek ahlaksal ilkelere destek olur ve olumsuzluklarla savaşır” (Ziss, 2011, s. 54).

Estetik eğitimi duyusal gerçekliği de arttırır. Sanat eğitimi güzellik yasalarına göre de; biçim verir, şekillenir. Estetik eğitimi de, duyusal gerçekliği somutlaştıran bir sanat nesnesi olmaktadır. Böylece, duyumlardan yola çıkarak, sanat nesnesi yaratılmış olunur. Yaratma sırasında obje bilgisinden yararlanılarak yeni yollar keşfedilir ve duyusal somut yaratıcılık gerçekleştirilmektedir.

Ey okuyucu, varsayalım ki, bu sayfanın bütününe bakıyorsunuz. İlk göreceğiniz şey sayfanın çeşitli harflerle kaplı olduğudur. Ama ilk bakışta bunların hangi harfler olduğunu ve ne anlattıklarını kavrayamazsınız. Onları anlayabilmemiz için kelime kelime, satır satır görmemiz gerekir aynı şekilde bir binanın en üst katına çıkmak isterseniz, ancak basamak basamak çıkabilirsiniz. Başka türlü en yükseğe ulaşamazsınız (Suh, 2010, s. 36).

Öznel bilgiler Öznel düşünceler

Leonardo Da Vinci cisimlerin özünün irdelenmesi üzerine kaleme aldığı notlarda, sanat yapmak isteyen kişilerin, ancak bol inceleme, dikkatli takip, derin hafıza ve adım adım takip edilecek bir rota ile gerçeğin bilgisine ulaşılacağını öngörmektedir.

Leonardo’nun önemle vurguladığı diğer bir nokta, salt röprodüksiyon çalışılmakla sanatsal bilginin kavranamayacağını vurgulamaktadır. Çünkü sanat dönemlere göre farklılık gösterir, yapılan her taklit zaman aşımına uğrar ve kalıcılığını yitirebilir en doğrusu ise, doğadan örnekler alıp incelenmesidir; doğa kendini sürekli yeniler ve tamamlar.

Şekil 8: Estetik Öz Ve Yöntembilimin Oluşumu

İdeal Yapıların Betimlenmesi ÖZ Felsefi Bilim (Estetik) Kavrama Bilinenlerin Bilimi Olayları Çözümleyici OLAY BİLİM YÖNTEM FELSEFE SANAT

Sanat ve estetik eğimiyle aktarılmaya çalışılan genel itibariyle;

1- Estetik eğitimi yeniden yaratma edimidir. Ortaya çıkarma edimidir; dolayısıyla sanat yapıtını meydana getirir.

2- Estetik eğitimi, estetik bilinç oluşturur. Obje ve nesne arasında bağ ve ilişki kurulmasını sağlar. Sanat yapıtına eğilimin artmasında rol oynamaktadır.

3- Hoşlanma ve haz duyularının ayırt edilmesi ve doğru kullanılması gibi işlevleri vardır. 4- Sanat yapıtının yaratılması, sanatsal obje nesne arasında bağ kurmaktadır.

5- Estetik değer nedir sorusunun cevabını aramaktadır ve estetik yargı unsurunun araştırmaktadır.

6- Estetik eğitimi, objeleri ve değer yargılarını bütünsel açıdan görmeyi gerektirmektedir. 7- Estetik, varlığın ne olduğunu ve varlığın özünü sorgulamaktadır.

8- Sanat ve estetik eğitlerinde varılması gereken esas öğe, estetik obje problemini tartışılmasıdır.

9- Estetik eğitimi, sanatsal yapıtların analizini incelemektedir.

10- Estetik eğitimi, öz, biçim, değer, içerik algılamaları kuvvetlendirmektedir.

11- Estetik eğitimi, maddeyi canlandırmak üzerine kurulmuş değerler ve kavramlar bütünüdür.

12- Estetik eğitimi objeye, değer yaratıcı bir nesne olarak yorumlayıcı bir gözle bakmayı kolaylaştırmaktadır.

13- Estetik eğitimi varlığın bilincine varılma süreciyle ilgilenir. Süreçte; obje çözümlemesi, nesne çözümlemesi, ontolojik çözümleme, fenomenelojik çözümleme, metafizik çözümleme, harmoni, tür, oran, simetri, değer gibi unsurlar üzerinden değerlendirmektedir.

14- Estetik eğitimi, gerçek olanı, olmayanı, bilinç ve bilinçaltı kavramlarının irdelenmesine olarak sağlamaktadır.

15- Sanat eğitimi görünür olanı netleştirmektedir, estetik bilmeyi uyandırmaktadır. Estetik eğitimi; aklın öze indirgenmesini açıklamaktadır. Böylece bilincin açıklığını kavrar veya bilincin kavranmasını görünür kılmaktadır.

16- Estetik eğitimi, canlı bir ben ve kavrayıcı yaratmaktadır.

17- Estetik eğitimi, sanat yapıtını bilim olarak görmektedir ve bilgi kaynağı olarak ele almaktadır.

Kısaca özetlemek gerekirse;

Walter Smith`in şeması;

• Gözü biçim, ölçü ve oranın tam ve doğru algılanması, uzaklık ve açıların doğruluğu içinde eğitmek,

• Eli, uygulamayı özgür ve hızlı yapması için eğitmek,

• Belleği biçimlerin tam ve doğru hatırlanması ve nesnelerin bir araya getirilmesi, düzenlenmesi için eğitmek,

• Beğeniyi, çok güzel biçimlerin araştırılması, betimlenmesi ve hatırlanması yoluyla terbiye etmek ve arıtmak.