Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele

Gelir İdaresi Başkanlığı koordinasyonunda, kamu kurum ve kuruluşlarının sorumluluğu ve işbirliği ile 2008-2010 ve 2011-2013 dönemi Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi Eylem Planları başarıyla uygulanmıştır.

Onuncu Kalkınma Planımızda belirlenen hedefler doğrultusunda, sağlıklı ve sürdürülebilir kalkınma hedefine ulaşmak için çeşitli amaçlara özgülenmiş, kayıt dışı ekonominin azaltılmasına yönelik olarak hazırlanan ve "Öncelikli Dönüşüm Programlarından biri olan "Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılması Programı Eylem Planı (2015-2017)" Ekonomi Koordinasyon Kurulu'nda görüşülerek kabul edilmiş, 16/02/2015 tarih ve 2015/3 sayılı Yüksek Planlama Kurulu Kararı ekinde yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Önceki Eylem Planları ile gelinen aşamayı daha ileriye taşımak ve kayıt dışılıkla mücadeleyi daha kapsamlı bir çerçevede yürütmek üzere, 36'sı sivil toplum kuruluşu olmak üzere 79 kurum ve kuruluştan katkı sağlanan, 15 sorumlu ve 51 işbirliği yapılacak kuruluşun görev aldığı, 5 bileşen ve 62 eylemden oluşan yeni bir eylem planı yürürlüğe konulmuştur.

Gerek bu eylem planının uygulama sürecinin izlenmesi, gerekse kayıt dışılıkla her alanda mücadele edilmesi Başkanlığımız stratejik hedef ve öncelikleri arasındadır. Bu çerçevede, Başkanlığımız kayıt dışı ekonominin azaltılmasına yönelik olarak yoğun çalışmalar yapmaktadır.

2015-2017 Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılması Programı Eylem Planı kapsamında gerçekleştirilen bazı faaliyetlere aşağıda yer verilmiştir:

­ Türkiye'deki kayıt dışı ekonominin ve vergi açığının boyutunun ölçülmesine ilişkin yöntem ve verilerin konu olduğu Başkanlığımız ve diğer kamu kurumlarının temsilcileri ve akademisyenlerin katılımıyla çeşitli toplantılar gerçekleştirilmiştir.

­ Başkanlığımız akademisyenlerle birlikte Türkiye'ye özgü koşulları dikkate alarak kayıt dışı ekonominin boyutunun öncelikle ülke düzeyinde, akabinde bazı sektörler bazında ölçümü konusunda bir ekonometrik model oluşturulmaya yönelik çalışmalar yürütmektedir.

­ Vergiye gönüllü uyumu etkileyen ekonomik, sosyolojik, kültürel vb. faktörler değerlendirilmiş ve alt eylem planı oluşturulmuştur.

­ Tahakkuk, tahsilat ve takip işlemlerine yönelik süreçlerin hızlandırılması için, e-tebligat uygulaması, ödeme terminalleri kurulması ve Eskişehir'de uygulanmaya başlanan tek vergi dairesi projesi gibi çalışmalar yürütülmektedir.

­ Meslek mensuplarının görüşleri de alınmak suretiyle beyanname, bildirim ve formların sadeleştirilmesi için çalışmalar yapılmıştır.

­ Mükelleflerin hak ve yükümlülüklerine ilişkin bilgilendirici rehber ve interaktif yazılımlar hazırlanmaktadır.

­ Turizm sektöründeki kayıt dışılığa ilişkin bir veri havuzu oluşturulması yönünde çalışmalar yürütülmektedir.

­ Korsan yayınlarla mücadele edilmesine yönelik eylem tamamlanmıştır. Denetim Komisyonları Eğitim Semineri düzenlenmiştir. (30 ilden yaklaşık 80 komisyon üyesi katılmıştır.) 10 adet karekod okuyucu cihaz ve 200 adet lazer şifre okuyucu cihaz illere gönderilmiştir. Diğer kurumlarla ortak denetim planları hazırlanmaktadır.

­ İnşaat sektöründe, gerek mevzuat gerekse sektörün takibine yönelik çalışmalar devam etmektedir.

­ Akaryakıt sektörüne yönelik gerekli mevzuat çalışmaları sürdürülmekte ve akaryakıtın ithali ve üretiminden, pompadan satışına kadar takip edilmesini sağlayacak bir sistem üzerinde çalışılmaktadır.

­ Gümrük kapıları ve iç gümrüklerin modernize edilmesine yönelik çalışılmaktadır.

­ Gümrük antrepo rejimi ve dahilde işleme rejimi süreçleri gözden geçirilmiştir.

­ Hal kayıt sistemi ve lisanslı depoculuk sistemi tamamlanma aşamasına gelmiş, TÜKAS sistemi ile entegrasyonuna yönelik çalışmalar devam etmektedir.

Elektronik ürün senedi (ELÜS) uygulamasına geçilmiştir.

­ Elektronik ticaretin izlenmesine yönelik mevzuat dahil çeşitli çalışmalar yapılmaktadır. Sanal POS ve EFT/havale verilerinin her bir işlem bazında detaylı olarak analiz edilmeye ve kullanıcıların mükellefiyet durumunun ve mükellef olanların beyanname uyumsuzluklarının tespitine ilişkin analiz işlemlerine başlanılmıştır. Mükelleflerin faaliyet kodları ve Başkanlık veri tabanı üzerinden araştırmalar yapılmış ve reklam ajansları belirlenmiştir. Sosyal medya kuruluşlarına yapılan ödemelerin tespiti amacıyla gerekli analiz çalışmaları yapılmıştır.

­ Ödeme işlemlerinde banka kartları ve benzeri ödeme araçlarının kullanımının özendirilmesi için çalışmalar yapılmaktadır.

­ Diğer kurumlarla ortak denetim planları ve denetimlerin standart yapılmasını teminen denetim rehberleri hazırlanmış olup, denetim personeline gerekli eğitimler verilmektedir.

­ Yaygın yoğun denetim adı verilen vergi daireleri personeli aracığıyla yapılan denetimler de devam etmektedir. e-Yoklama sistemi ile birlikte yoklama alanında çalışan personele 3.500 adet tablet dağıtılmıştır.

­ Kozmetik ürünlerin ve tıbbi cihazların izlenmesi için ürün takip sistemleri üzerinde çalışılmakta olup, bu sistemler %60 oranında tamamlanmıştır.

­ Şehir içi toplu ulaşımda elektronik ücret toplama sistemine geçilmesi için çalışmalar sürdürülmektedir.

­ Turist Rehberlerinin Vergilendirilmesine İlişkin Gelir Vergisi Genel Tebliği Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.

­ Özel Tüketim Vergisi (I) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliği ile hava yakıtlarına ilişkin gerekli mevzuat düzenlemesi yapılmıştır.

­ Elektronik Ticaret Faaliyetlerinin İzlenmesine İlişkin Tebliğ Taslağı

­ e-Yoklama Sistemine İlişkin Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.

­ Günün şartlarına uygun olarak daha sistematik bir yaklaşımla yeni VUK taslağı hazırlanmıştır.

­ Tahsilat ve ödemeler ile alım-satım bildirim hadlerinin azaltılmasına yönelik Tebliğ yayımlanmıştır.

­ Sağlık sektöründe e-fatura uygulamasının yaygınlaştırılmasını teminen Tebliğ Taslağı hazırlanmıştır.

­ e-Bilet uygulamasının yaygınlaştırılması için; Hava Yolu ile Yurt İçi veya Yurt Dışı Yolcu Taşımacılığı İşi ile İştigal Eden Mükelleflerin Elektronik Ortamda Bilet Düzenlemelerine İlişkin Tebliğ Taslağı ile Sinema, Tiyatro, Konser, Spor Müsabakası ve Benzeri Etkinlikler İçin Bilet Düzenleyen Mükelleflerin Elektronik Ortamda Bilet Düzenlemelerine İlişkin Tebliğ Taslağı yayımlanmıştır.

­ Ücretlerin bankalar aracılığıyla ödenmesi uygulamasının genişletilmesi için Yönetmelik Taslağı hazırlanmıştır.

­ Sigorta primine esas kazançların meslek koduyla bildirilmesini sağlayacak yasal düzenleme taslağı hazırlanmıştır.

­ Kaçakçılık suçu işleyenler ve kayıt dışı işçi çalıştıranların kamu ihalelerinden yasaklanmasına yönelik yasal düzenleme taslağı hazırlanmıştır.

­ Vergi bilinci ve farkındalığın artırılması için değişik mecralarda çalışmalar yürütülmektedir.

­ 81 ilde faaliyet gösteren 210 gençlik merkezinde, üye gençlere yönelik vergi ve sosyal güvenlik bilinci konularında farkındalık eğitimleri gerçekleştirilmiş ve 5.000 gence ulaşılmıştır.

­ 2015 yılında 84 yurt müdürlüğünde Vergi Bilinci ve Sosyal Güvenlik konularında yapılan konferanslara 5.838 öğrenci katılmıştır.

­ Sosyal güvenlik ve kayıt dışı istihdam konusundaki bilincin yaygınlaştırılması için bir eğitim modülü hazırlanmıştır.

­ Kurumlar arası veri paylaşımının önündeki hukukî ve teknik sorunlar tespit edilmiş olup, ilgili kurumlar bünyesinde tutulan verilerin çapraz kontrollere de imkân verecek şekilde paylaşımına yönelik çalışmalar devam etmektedir.

­ Ulusal Coğrafi Bilgi Sisteminin kurulması ve yönetilmesi için çalışmalar sürdürülmektedir.

­ Tarımsal faaliyetlerin kayıt altına alınması amacıyla "Tarım Sayım İstatistiki"

oluşturulmuş ve söz konusu istatistik ile "Tarımsal Üretim Kayıt Sistemi" ve diğer sistemler arasında bağlantı kurulması için çalışmalara devam edilmektedir.

­ Noterlik Kanununda yapılan düzenlemeler ile noterlerce yapılan işlemlerin elektronik ortamda yapılabilmesi ve verilerin elektronik ortamda ilgili kurumlarla paylaşılabilmesinin mevzuat alt yapısı oluşturulmuştur.