Katılımcıların Çalıştıkları İş ve İşyeri Koşullarına İlişkin Görüşleri

Bu bölümde kursa katılanların çalıştıkları iş ve işyeri koşullarına ilişkin niceliksel ve niteliksel bulgular incelenmiştir.

Katılımcıların halen çalışmakta olanların yaptıkları işin aldıkları kursla ilişkili olup olmadıklarına ilişkin sayı ve yüzdeler Tablo 60’da verilmiştir.

Tablo 60. Katılımcıların Halen Çalışmakta Olanların Yaptıkları İşin Aldıkları Kursla İlişkili Olup Olmadıklarına İlişkin Görüşleri

Sayı Yüzde

Tamamen ilişkili 12 12,9

Kısmen ilişkili 19 20,4

Hiç ilişkili değil 62 66,7

Toplam 93 100,0

Katılımcılardan halen çalışmakta olanların yaptıkları iş ile aldıkları kurs arasındaki ilişkiye baktığımızda; çalışanların %66,’sinin yapmış olduğu işin görmüş olduğu kurs ile hiç ilişkili olmadığı, %20,4’ünün kısmen ilişkili olduğu ve %12,9’unun ise tamamen ilişkili olduğu görülmektedir.

Katılımcıların halen çalışmakta olanların yaptıkları işin aldıkları kursla ilişkili olup olmadıklarına ilişkin dağılım ile cinsiyet, eğitim düzeyi ve yaş grupları arasındaki ilişkiyi gösteren çapraz dağılımlar ve χ2 testi sonucu aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 61. Alt Gruplara Göre Katılımcıların Halen Çalışmakta Olanların Yaptıkları İşin Aldıkları Kursla İlişkili Olup Olmadıklarına İlişkin Görüşleri ALT GRUPLAR Tamamen ilişkili Kısmen ilişkili Hiç ilişkili değil Cinsiyet Kadın 14,3 37,1 48,6 Erkek 12,1 10,3 77,6 χ2 =10,512 C=0,005 P<0,05 Eğitim

Genel Lise Mezunu 5,7 25,7 68,6

Meslek Lisesi Mezunu 18,8 16,7 64,6

Yüksekokul veya Üniversite Mezunu 10,0 20,0 70,0 Yaş 15-19 yaş arası 5,9 23,5 70,6 20-24 yaş arası 16,4 18,2 65,5 25 ve daha büyük 9,5 23,8 66,7

Çapraz tablolarda beklenen frekanslardan herhangi biri 1’den az veya %20’den fazlası 5’den az olduğu için katılımcıların halen çalışmakta olanların yaptıkları işin aldıkları kursla ilişkili olup olmadıkları ile eğitim düzeyi ve yaş grupları ilişkisi için ki-kare testi kullanılmamış, sadece çapraz tablolara yer verilmiştir.

Katılımcıların halen çalışmakta olanların yaptıkları işin aldıkları kursla ilişkili olup olmadıkları ile cinsiyet arasında bir fark olup olmadığını test etmek üzere yapılan χ 2 testinde elde edilen değerlere baktığımızda ise; katılımcıların halen çalışmakta olanların yaptıkları işin aldıkları kursla ilişkili olup olmadıkları ile kadın ve erkek oranlarının dağılımında önemli istatistikler farklılık ortaya çıkmıştır. Yani katılımcıların halen çalışmakta olanların yaptıkları işin aldıkları kursla ilişkili olup olmadıkları ile kadın ve erkek oranları arasında istatiksel olarak 0,05 anlamlılık düzeyinde bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Çapraz tabloya baktığımızda; erkeklerin kadınların oranla daha fazla yaptıkları iş ile aldıkları eğitim arasında ilişki olmadığı görülmektedir.

“Kurstan sonra 6 ay bir vinç firmasında, mühendislik bölümünde çalıştım. Bu bölüm aldığım eğitimle alakasız bir bölümdü. 6 ay sonra işe adapte olamadığım için işten ayrıldım” (Kişisel Görüşme, 2008).

“Kurstan sonra ön muhasebe elemanı olarak çalışacağımı düşünerek bir iş yerine yerleştirildim. Kursta öğrendiğim bilgi ve becerileri kullanacağım diye çok sevinmiştim. Ancak patron bana muhasebe yerine ayak işleri ve temizlik yaptırmaya başladı. Çok kızdım ve işten ayrıldım” (Kişisel Görüşme, 2008).

“Kurstan sonra İŞKUR’un beni iyi bire işe yerleştireceğini düşünüyordum. 6 ay bekledim ancak hiçbir işe yerleştirilmedir. Şu an evde çocuk bakıcılığı yapıyorum. Aldığım ücret çok düşük ve sigortamda yok. Aldığım eğitim boşa gitti, gelecekle ilgili umutlarımda…”(Kişisel Görüşme, 2008).

“Şu an bir süpermarkette kasiyerlik yapıyorum. Öğrendiğim hiçbir şeyi burada uygulayamıyorum. Kursa gitmeden önce de böyle bir işte çalışıyordum” (Kişisel Görüşme, 2008).

“Kurstan sonra uzun bir süre iş bulamadım ve sonunda bir işyerinde sekreter olarak işe başladım. Yaptığım iş aldığım eğitim ile ilişkili değil. Burada telefonlara bakıyorum ve patrona çay, kahve servisi yapıyorum” (Kişisel Görüşme, 2008).

“Bütün problem eğitim bittikten sonra başladı. İŞKUR işe yerleştirilmemiz konusunda yeterince ilgi göstermedi. İŞKUR kimimizi ayakkabıcıya, elektrikçiye, sanayiye acıkacıda acıka yapmaya gönderdi. Çoğumuz aldığımız eğitimle hiç ilgisi olmayan işlere yerleştirildik. Sadece 2 -3 arkadaşımız verilen eğitim ile ilgili iş bulup çalıştılar oda inanın tesadüf oldu” (Kişisel Görüşme, 2008).

Gerek nicel gerekse nitel verilerde ortaya çıkan durum işgörenlerin büyük çoğunluğunun kurs gördüğü alanlarla ilgili bir işte çalışmadığıdır. Genellikle kurslar işverenler tarafından önemsenmemiş ve vasıfsız bireylerin yapacakları işler yaptırılmıştır. Ayrıca bu durum IŞKUR tarafından işe yerleştirme hizmetlerinin etkin bir şekilde yürütülmediğini de ortaya çıkarmaktadır.

Katılımcıların halen çalışmakta oldukları işyerlerinde ne kadar süre çalıştıklarına ilişkin sayı ve yüzdeler Tablo 62’de verilmiştir.

Tablo 62. Katılımcıların Halen Çalışmakta Oldukları İşyerlerinde Ne Kadar Süre Çalıştıklarına İlişkin Dağılım

Sayı Yüzde 3 aydan az 9 9,7 4-6 ay 28 30,1 7-9 ay 17 18,3 10-12 ay 14 15,1 13-15 ay 12 12,9 16-18 ay 2 2,2 19 aydan fazla 11 11,8 Toplam 93 100,0

Tablodaki bulgular incelendiğinde, katılımcıların halen çalışmakta oldukları işyerlerinde 6 aydan az süre çalışanların oranı %39,8 ile en yüksek, 6 ay-1 yıl arası süre ile çalışanların oranı %36,4 ile ikinci sırada ve 1 yıldan fazla süre ile çalışanların oranı ise %26,9 ile en düşük sırada yer aldığı görülmektedir. Bu durum çalışanların büyük bir oranının, uzun bir süre işsiz olup yeni çalışmaya başladığı ya da çok sık işyeri değiştirdiği anlamına gelmektedir.

Katılımcıların halen çalışmakta olanların herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna kayıtlı olup olmadıklarına ilişkin sayı ve yüzdeler Tablo 63’te verilmiştir.

Tablo 63. Katılımcılardan Halen Çalışmakta Olanların Herhangi Bir Sosyal Güvenlik Kurumuna Kayıtlı Olup Olmadıklarına İlişkin Dağılım

Sayı Yüzde

Kayıtlıyım 69 74,2

Kayıtlı değilim 24 25,8

Toplam 93 100,0

Katılımcılardan halen çalışmakta olanların herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna kayıtlı olup olmadıklarına baktığımızda; çalışanların %74,2’sinin kayıtlı, %25,8’inin ise kayıtlı olmadığı görülmektedir. Görüldüğü üzere ankete katılan çalışan gençlerin önemli bir oranı herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna kayıtlı olmadan güvencesiz bir şekilde çalışmaktadır.

Daha önce de bahsettiğimiz gibi kayıtdışı ekonomi ve kayıtdışı istihdam ülkemizin önemli sorunlarından biridir ve bundan en çok gençler zarar görmektedir. Özellikle

yeterli nitelik, mesleki bilgi ve beceriden yoksun gençler, işgücü piyasasında daha çok kayıtdışı olarak çalışmaktadırlar (Kaynak, 2007: 9).

Halen çalışmakta olanları herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna kayıtlı olup olmadıklarına ilişkin dağılım ile cinsiyet, eğitim düzeyi ve yaş grupları arasındaki ilişkiyi gösteren çapraz dağılımlar ve χ2 testi sonucu aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 64. Alt Gruplara Göre Katılımcılardan Halen Çalışmakta Olanların Herhangi Bir Sosyal Güvenlik Kurumuna Kayıtlı Olup Olmadıklarına İlişkin

Dağılım

ALT GRUPLAR Kayıtlıyım Kayıtlı değilim Cinsiyet Kadın 51,4 48,6 Erkek 87,9 12,1 χ2 =15,190 C=0,000 P<0,05 Eğitim

Genel Lise Mezunu 60,0 40,0

Meslek Lisesi Mezunu 81,3 18,8

Yüksekokul veya Üniversite Mezunu 90,0 10,0 χ2 =6,236 C=0,044 P<0,05 Yaş 15-19 yaş arası 29,4 70,6 20-24 yaş arası 80,0 20,0 25 ve daha büyük 95,2 4,8 χ2 =23,632 C=0,000 P<0,05

Halen çalışmakta olanları herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna kayıtlı olup olmadıklarına ilişkin dağılım ile cinsiyet, eğitim düzeyi ve yaş grupları arasında bir fark olup olmadığını test etmek üzere yapılan χ 2 testinde elde edilen değerlere baktığımızda; halen çalışmakta olanları herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna kayıtlı olup olmadıklarına ilişkin dağılım ile kadın ve erkek, eğitim düzeyi ve yaş grupları oranlarının dağılımında önemli istatistiksel fark ortaya çıkmıştır.

Çapraz tablodaki bulgular değerlendirildiğinde; erkeklerin kadınlara oranla daha fazla sosyal güvenlik kurumuna kayıtlı olduğu görülmektedir. Meslek lisesi ve yüksekokul veya üniversite mezunları genel lise mezunlarına göre, 20-24 yaş arası ve 25 ve daha büyük olanlar ise 15-19 yaş arası olanlara oranla daha fazla sosyal güvenlik kurumuna kayıtlıdırlar.