Aradıkları İşin Türüne Göre Genç İşsizler

Aradıkları işin türüne göre genç işsizlerin durumu yıllar ve cinsiyete göre aşağıdaki tabloda incelenmektedir.

Tablo 17. Aradıkları İşin Türüne Göre Genç İşsizler ( 15-24 yaş grubu )

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Genel

Tam zamanlı 79,3 83,7 82,5 80,4 78,2 79,9 81,9

Yarı zamanlı 3,4 2,8 1,4 1,6 0,5 1,3 0,9

Tam zamanlı ve yarı zamanlı (farketmez) 14 11,1 11,2 13,5 17,1 15,2 13,3 İş bulmuş başlamak için bekliyor 3,4 2,3 4,8 4,4 1,8 1,9 2,7

Kendi işini kurmak istiyor - - - - 2,3 1,7 1,2

Erkek

Tam zamanlı 78,7 83,9 82,6 81,8 77,2 78,6 80,2

Yarı zamanlı 3,1 2,2 1,2 1,1 0,3 1,3 0,9

Tam zamanlı ve yarı zamanlı (farketmez) 15,1 11,9 12,1 13,7 18,2 16,3 14,9 İş bulmuş başlamak için bekliyor 3,1 2 4,1 3,5 1,7 1,6 2,7

Kendi işini kurmak istiyor - - 2,5 1,9 1,2

Kadın

Tam zamanlı 80,1 83,4 82,1 77,5 80,2 82,5 85,1

Yarı zamanlı 4,2 4,5 2,2 3,1 0,6 1,3 1

Tam zamanlı ve yarı zamanlı (farketmez) 11,6 9,4 9,4 13,4 14,9 12,9 10,6 İş bulmuş başlamak için bekliyor 4,2 3 6,3 6,2 2,3 2,3 2,6

Kendi işini kurmak istiyor - - - - 1,9 1 1

Kaynak: TÜİK, Hane Halkı İşgücü Anketleri İnternet Veri Tabanındaki verilerden hesaplanmıştır.

Aradıkların işin türüne göre genç işsizlerin durumu incelendiğinde; 2006 yılı itibariyle genç işsizlerin %81,9’unun tam zamanlı, %13,3’ünün tam zamanlı ve yarı zamanlı (farketmez) iş aradığı görülmektedir. Tablodan da anlaşılacağı üzere kendi işini kurmak isteyenlerin oranı (%1,2) çok düşüktür. Bu durum gençlerde girişimcilik ruhunun çok fazla olmadığını ve gençlerin kendi işlerini kurmak için gerekli desteğin (eğitim, danışmanlık, kredi vb) verilmediğini göstermektedir.

3.3.2.5. Son Çalışılan İktisadi Faaliyet Koluna Göre Genç İşsizler

Son çalışılan iktisadi faaliyet koluna göre genç işsizlerin durumunun tespit edilmesi, genç işgücü arzının niteliklerinin ve tecrübelerinin ve gelecekteki olası istihdam alanlarının ortaya konması açısından önem taşımaktadır.

Aşağıdaki tabloda son çalışılan iktisadi faaliyet koluna göre genç işsizlerin durumu yıllar ve cinsiyete göre incelenmektedir.

Tablo 18. Son Çalışılan İktisadi Faaliyet Koluna Göre Genç İşsizler ( 15-24 yaş grubu )

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Genel

Daha önce çalışmamış olanlar 52,1 42,2 38,9 35,3 45,5 41,3 38,2 Tarım, ormancılık, avcılık ve balıkçılık 5,2 6,3 5,6 9 6,2 5,4 5,9

Madencilik ve taşocakçılığı - 0,1 0,3 3,5 0,2 0,1 0,1

İmalat Sanayii 13,5 18,3 16,9 17,9 15,3 17,7 17,5

Elektrik, gaz ve su - 0,1 0,1 0,1 0,2 0,1 0,1

İnşaat ve bayındırlık işleri 7,4 8,3 8,2 7,7 6,8 6,5 6,1 Toptan ve perakende ticaret, lokanta ve oteller 14 16,2 19,1 17,1 15,9 18 20,4 Ulaştırma, haberleşme ve depolama 1,7 1,3 2,1 1,7 1,9 1,9 2 Mali kurumlar, sigorta, taşınmaz mallara ait işler ve

kurumları, yardımcı iş hizmetleri ^{2,3 4,3 3,8 3,1 2,9 2,8 3,3} Toplum hizmetleri, sosyal ve kişisel hizmetler 3,7 3,7 5,1 4,5 5 6,3 6,5

Erkek

Daha önce çalışmamış olanlar 47 38,9 34,5 31,3 41,9 37,1 33,6 Tarım, ormancılık, avcılık ve balıkçılık 6,1 7,2 5,7 9,5 6,9 6,4 7,2

Madencilik ve taşocakçılığı - 0,2 0,4 2,9 0,3 0,2 0,2

İmalat Sanayii 14,5 18,1 17,3 18,3 16 18,3 18

Elektrik, gaz ve su - - - 0,1 0,3 0,2 0,2

İnşaat ve bayındırlık işleri 10 11,4 11,6 11 9,7 9,2 9

Toptan ve perakende ticaret, lokanta ve oteller 15,3 17,7 21,3 18,5 16,9 19,6 21,8 Ulaştırma, haberleşme ve depolama 2 1,3 2,4 2 2,2 2,3 1,9 Mali kurumlar, sigorta, taşınmaz mallara ait işler ve

kurumları, yardımcı iş hizmetleri ^{1,8 2,5 2,7 2,4 2,2 2,5 2,8} Toplum hizmetleri, sosyal ve kişisel hizmetler 3,3 2,5 3,9 4,1 3,6 4,1 5,2

Kadın

Daha önce çalışmamış olanlar 63,9 49,1 47,8 43,4 53,2 49,8 46,3 Tarım, ormancılık, avcılık ve balıkçılık 3,2 4,1 5,3 8,1 4,9 3,3 3,6

Madencilik ve taşocakçılığı - - - 4,7 - - -

İmalat Sanayii 11,6 18,9 15,7 17,2 13,9 16,5 16,5

Elektrik, gaz ve su - - - 0,3 - - -

İnşaat ve bayındırlık işleri 1,4 1,1 0,9 0,9 0,6 0,7 0,7 Toptan ve perakende ticaret, lokanta ve oteller 11,1 13,2 14,5 14,7 13,3 14,8 17,9 Ulaştırma, haberleşme ve depolama 0,9 1,1 1,6 1,2 1,3 0,7 1,6 Mali kurumlar, sigorta, taşınmaz mallara ait işler ve

kurumları, yardımcı iş hizmetleri 3,2 5,7 6 4,1 4,5 3,6 4,3 Toplum hizmetleri, sosyal ve kişisel hizmetler 5,1 6,4 7,5 5,6 8,1 10,6 8,9

Kaynak: TÜİK, Hane Halkı İşgücü Anketleri İnternet Veri Tabanındaki verilerden hesaplanmıştır.

Tablo incelendiğinde; 2006 yılı itibariyle son çalışılan iktisadi faaliyet koluna göre işsizler arasında en dikkat çeken husus daha önce çalışmamış olanların oranının (%38,2) çok yüksek olmasıdır. Ancak daha önce çalışmamış olanların oranının yıllar itibariyle azaldığı da görülmektedir. Ayrıca daha önce çalışmamış olan kadınların oranı (%46,3) erkeklere göre (%33,6) daha yüksektir.

En son toptan ve perakende ticaret, lokanta ve otel işlerinde çalışmış işsizlerin oranı %20,4 ile ikinci sırada ve en son imalat sanayinde çalışmış işsizlerin oranı ise %17,5 ile üçüncü sırada yer almaktadır.

3.3.2.6. Aranılan Meslek Gruplarına Göre Genç İşsizler

Aranılan meslek gruplarına göre genç işsizlerin durumu yıllar ve cinsiyete göre aşağıdaki tabloda incelenmektedir.

Tablo 19. Aranılan Meslek Gruplarına Göre Genç İşsizler ( 15-24 yaş grubu )

2004 2005 2006 Genel

İş bulmuş başlamak için bekleyenler 1,8 1,9 2,7 Kanun yapıcılar üst düzey yöneticiler ve müdürler 1,5 1,2 1,3

Profesyonel meslek mensupları 10,7 10,2 10,1

Yardımcı profesyonel meslek mensupları 8,8 8 8

Büro ve müşteri hizmetlerinde çalışan elemanlar 20,7 20,9 20,2

Hizmet ve satış elemanları 18,9 20,4 22,5

Nitelikli tarım, hayvancılık, avcılık, ormancılık ve su

ürünlerinde çalışanlar ^{0,2 0,2 0,2}

Sanatkarlar ve ilgili işlerde çalışanlar 17,9 18,9 16,4 Tesis ve makine operatörleri ve montajcılar 7,2 7,5 7,6 Nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar 12,2 10,9 10,9

Erkek

İş bulmuş başlamak için bekleyenler 1,7 1,6 2,7 Kanun yapıcılar üst düzey yöneticiler ve müdürler 1,6 1,3 1,4

Profesyonel meslek mensupları 7,4 6,6 6,6

Yardımcı profesyonel meslek mensupları 7,1 6,7 6,6 Büro ve müşteri hizmetlerinde çalışan elemanlar 12,7 11,9 11,5

Hizmet ve satış elemanları 21.5 23,4 25,5

Nitelikli tarım, hayvancılık, avcılık, ormancılık ve su

ürünlerinde çalışanlar ^{0,3 0,2 0,3}

Sanatkarlar ve ilgili işlerde çalışanlar 24 25,5 22,1 Tesis ve makine operatörleri ve montajcılar 8,6 8,9 8,8 Nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar 15,2 13,7 14,4

Kadın

İş bulmuş başlamak için bekleyenler 2,3 2,3 2

Kanun yapıcılar üst düzey yöneticiler ve müdürler 1,3 1 1

Profesyonel meslek mensupları 17,5 17,2 16,5

Yardımcı profesyonel meslek mensupları 12,3 10,6 10,6 Büro ve müşteri hizmetlerinde çalışan elemanlar 37,7 38,6 36,1

Hizmet ve satış elemanları 13,6 14,5 16,9

Nitelikli tarım, hayvancılık, avcılık, ormancılık ve su

ürünlerinde çalışanlar ^{- - -}

Sanatkarlar ve ilgili işlerde çalışanlar 5,2 5,6 6,3 Tesis ve makine operatörleri ve montajcılar 4,2 4,6 5,3 Nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar 5,8 5,3 4,9

2006 yılı itibariyle genç işsizlerin aradıkları işin meslek gruplarına göre dağılımında; en yüksek pay %22,5 ile hizmet ve satış elemanlarındadır. Bunu büro ve müşteri hizmetlerinde çalışan elemanlar (%20,2) takip etmektedir. Sanatkarlar ve ilgili işlerde çalışanlar (%16,4) üçüncü sırada, nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar (%10,9) dördüncü sırada ve profesyonel meslek mensupları (%10,1) ise beşinci sırada yer almaktadır. Tablo da dikkati çeken hususu aranılan meslek gruplarına göre genç işsizlerden büro ve müşteri hizmetlerinde çalışan kadınların oranının (%36,1) erkeklerin oranından (%11,5) çok yüksek olmasıdır. Yine sanatkarlar ve ilgili işlerde çalışan erkekler (%22,1) kadınlardan (%6,3) oran olarak çok yüksektir.

Görüldüğü üzere genç işsizlerin aradıkları işin meslek grubuna göre profili genç işsizlerin daha önce çalıştıkları meslek grubuna uygun işlerde çalışmayı istediklerini göstermektedir. Genç işsizlerin en son çalıştıkları iktisadi faaliyet kollarında ve meslek gruplarına göre aradıkları işlerde en yüksek payı hizmet işleri oluşturmaktadır.

3.4. Genel Bir Değerlendirme

AB’ye üye pek çok ülke gibi, Türkiye’de de işgücü piyasasındaki gençlerin durumunun sorunlu olduğu görülmektedir. Türkiye’de toplam ülke nüfusunun önemli bir kısmını 15-24 yaş arası gençler oluşturmakta ve genç nüfusun büyüklüğü bu konunun önemini gözler önüne sermektedir. Türkiye’deki nüfus artış hızı, son yıllarda düşüş göstermekle birlikte AB ülkeleri ile kıyaslandığında hala yüksek düzeydedir. Dolayısıyla da işgücü piyasasına yeni giren nüfus, AB ortalamalarının hayli üzerindedir. Ancak gençlerin eğitim sürelerinin uzaması ile birlikte genç nüfusun işgücüne katılım oranı yıllar itibariyle azalmaktadır. Türkiye işgücü piyasasındaki genç istihdamı oranları da yüksek seyretmemekte ve yıllar itibariyle de düşüş göstermektedir.

Dünyanın pek çok ülkesinde olduğu gibi Türkiye’de ciddi bir genç işsizliği sorunu yaşamaktadır. Köyden kente göç eden nüfusun genç, dinamik yaş grubu içinde yer alması, eğitim seviyesinin düşük olması ve kentsel sektörün talep ettiği bilgi ve beceriden yoksunluk genç işsizliği oranlarını arttırmaktadır. Özellikle küreselleşme ile birlikte günümüz ekonomisindeki işletmeler bilgi ve teknoloji kullanımına yönelirken, fiziksel ve geleneksel işlerinde azalmasına sebep olmaktadır. Bu eğilim sürecinde eğitim ve mesleki bilgi ve beceriden yoksun genç nüfusun istihdamı da zorlaşmaktadır.

Türkiye’de özellikle ilköğretim ve ortaöğretim mezunlarının işsizliği konusunda ciddi sorunlar mevcuttur. İlköğretimin sekiz yıla çıkması genel olarak önemli bir adım olarak kabul edilse de, ortaöğretimin gerekli yapılandırmayı gerçekleştirememiş olması büyük sorunlar yaratmıştır. Türkiye’de eğitimli gençler arasındaki yüksek işsizlik oranı da önemli bir sorundur. Ülkemizde her üç eğitimli gençten birinin işsiz olduğu görülmektedir.

Türkiye’de gençlerin işsizlik nedenleri çok çeşitli olmakla beraber Türkiye’deki genç işsizliğinin temel nedeni ekonominin gençleri istihdam edecek nitelik ve sayıda iş yaratamayışı, diğer bir nedeni ise gençlerin işgücü piyasasının gereksinimlerine cevap verebilecek vasıf ve özelliklerine sahip olmayışlarıdır. Ayrıca iş arama konusunda yeterli derecede bilgi sahibi olmama, rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmetlerinde ülkemizde yeterince gelişmemiş olması ve tecrübe eksikliği gibi nedenlerle de gençler iş bulma konusunda sıkıntı yaşamaktadır.

BÖLÜM 4: TÜRKİYE’DE GENÇ İŞSİZLİĞİ İLE MÜCADELEDE