Yeni Katılım Yöntemleri

Tarihsel süreç içerisinde klasik katılım yöntemlerinden olan yerel seçimler ve referandum yönteminin zamanla demokratiklik ve etkinlik konularında yetersiz kaldığı, bir takım yeni yönetsel araçların alana dahil edildiği, konu üzerinde tartıĢmaların gündeme geldiği belirtilmektedir. Söz konusu klasik yöntemler aracılığı ile gerçekleĢen yönetime katılma faaliyetleri, yerel düzeyde halkın ilk etapta malum süreçlere katılım konusunda, yönetimde aktif bir rol alıp sürecin sonraki aĢamasında pasif durumda kalması söz konusu idi. Ayrıca bu yöntemler son dönemlerde

yükselen yeni demokrasi modeli olarak katılımcı demokrasinin gerekleri konusunda yetersiz kaldığı belirtilmektedir. Katılımcı demokrasinin yöntemleri olarak değerlendirilen ve bu baĢlık altında inceleyeceğimiz yeni katılım yöntemleri 1990‟lardan sonra dünya üzerindeki yönetim modellerinde kendini göstermeye baĢlamıĢtır (Yaman - KüçükĢen, 2018; 252).

8.4.2.1. YurttaĢ GiriĢimleri

Yerel kentsel alanında uygulanacak olan politikaları destekleme, ilave önerilerinde bulunma ya da bunlara karĢı çıkma anlamında yurttaĢların bir araya gelip oluĢturdukları grup ile yürüttükleri bir katılım yöntemidir. Bu yönetim genelde çevresel sorunlar, parklar, bahçeler gibi geniĢ bir yelpazeye sahip sorunlarla ilgilenen kiĢilere hitap eder. Sürekliliği olmayan tek seferlik bir katılım yöntemi olarak karĢımıza çıkan yurttaĢ giriĢimleri, karĢı karĢıya bulunulan hoĢnutsuzluklar ortadan kalkınca kendiliğinden ortadan kalkmaktadır ( Beyazıt, 2006; 24).

8.4.2.2. Halk Günleri

Halk günleri yerel düzeyde belediyelerin sıklıkla kullandıkları yöntemlerden biridir. Neredeyse tüm belediyeler yılda birkaç defa halk günü düzenlemektedir. Halk günlerinde belediye baĢkanları, bu toplantılara katılıp halkın sorunlarını dinlemekte, bu sorunlara kapsamlı çözüm yolları aramaktadır. (DPT, 2004; 118 ). Türkiye‟de yerel yönetimlerin yanında zaman zaman merkezi hükümetin taĢra kuruluĢları olan Vali ve Kaymakamlarda halk günü düzenlemektedir. Halk günleri yöneticiler ile yönetilenlerin bir araya gelip kentsel düzeyde sorunların gündeme getirildiği, çözümler arandığı, karĢılıklı etkileĢimde bulunulduğu önemli bir katılım yöntemi olarak karĢımıza çıkar. Ancak bu toplantılarda görüĢülen konulara ve sorunlara olumlu geri dönüĢler alınamayıp istek, dilek ve Ģikayetlere yeterli cevap alınamaması durumunda, katılım düzeyi de düĢecektir (Yaman - KüçükĢen, 2018; 252).

8.4.2.3. YurttaĢ Kurulları

Toplumsal kesim tarafından ihmal edildiği düĢünülen yaĢlı, kadın, çocuk, engelli, yabancı gibi toplumdaki dezavantajlı kesimlerin yerel karar alma süreçlerine

katılımını amaçlayan yurttaĢ kuralları, karar alma süreçlerinde etkili bir yöntemdir. Kurul, danıĢmanlık iĢlevinin yanında yönetimi de etkileyebilmektedir. Bu kesimlerin topluma ve yönetime yabancılaĢmasını önleme adına yurttaĢ kuralları önemlidir. Türkiye‟de yurttaĢ kuralları, farklı katılımcı oluĢumlar içerisinde ( dernek, vakıf, kent konseyleri vs. ) faaliyet göstermektedir (Yaman-KüçükĢen, 2018, 252).

8.4.2.4. Kamuoyu Yoklamaları

Yerel düzeyde sunulan hizmetlerin halk düzeyinde onaylanıp onaylanmadığı, halkın memnuniyet derecesinin ölçüldüğü, yapılan hizmetlerin etkinlik derecesinin saptandığı yerel düzeyde, çoğunlukla anket yöntemi ile yapılan çalıĢmadır. Bu yöntem, yerel düzeydeki yönetimlerinin iĢlem ve eylemlerini halkın yakından takip etmesini, değerlendirmesini ve sonuçlarını ortaya koymasına olanak sağlar (Beyazıt, 2006, 26). Ülkemizde genellikle seçim dönemlerinde seçimlerin durumu hakkında bilgi sahibi olmak için kullanılan bu yöntem, yerel düzeyde hizmet sunumu ve anlayıĢı çerçevesinde kullanıp yaygınlaĢtırılması gerekmektedir (Yaman-KüçükĢen, 2018, 254) .

8.4.2.5. Proje Demokrasileri

Bir baĢka katılım yöntemi olan proje demokrasileri, yerel düzeyde kentsel alana ait yerel bir projenin karar alma, hazırlama ve uygulama süreçlerinde o yörede yaĢayan halkın veya temsilcilerinin doğrudan sürece dahil edildiği, görüĢlerinin dikkate alındığı, konu hakkında toplantılar düzenlediği bir yöntem olarak karĢımıza çıkmaktadır. Türkiye‟de çok yaygın olmayan proje demokrasisi Ankara‟da Dikmen Vadisi Kentsel Yenileme Projesi, Bursa‟da Yıldıztepe Sosyal YaĢam Merkezi Projesi gibi birkaç uygulamada kendini göstermiĢtir (Yaman-KüçükĢen, 2018, 254).

8.4.2.6. Halk Toplantıları

Halk toplantıları yerel düzeyde halkın bilinçlendirme, bilgilendirme ve yönetimin icraatları hakkında, yöneticiler, uzmanlar ve halk tarafından oluĢturulan ortak bir zeminde, konunun tartıĢıldığı bir yöntem olarak karĢımıza çıkmaktadır. Her yıl belirli dönemlerde düzenli olarak yapılan bu toplantılar yerel yönetimleri güçlendiren, yerel düzeyde demokrasiye katkı sağlayan uygulamalar olarak

değerlendirilmektedir ( Beyazıt, 2006; 26). Yerel düzeyde meclislerin ve belediye baĢkanlarının alacakları bütün kararlarda yapılan bu tür toplantıların etkisi fazladır. Halk toplantıları yerel düzeyde yurttaĢ ve yönetim arasında etkisini güçlendiren ve akıcı hale getiren belde sorunlarının tartıĢıldığı, diğer taraftan halkın önerilerinin de ele alınıp değerlendirildiği araçlardandır (DTP, 2001; 117).

Türkiye‟de halk toplantılarını çoğunlukla merkezi yönetimin taĢra kuruluĢları olan Vali ve Kaymakamlar icra etmektedir. Ülkemizde bu tür toplantıların sayısı gün geçtikçe artmakla birlikte hala istenilen seviyeye ulaĢılamadığı gözlemlenmektedir (Yaman-KüçükĢen, 2018, 252).

8.4.2.7. Ġnternet Yöntemi

Günümüzde Türkiye‟de neredeyse internet olmayan ev kalmamıĢ, yaĢ, cinsiyet, toplumsal kesim fark etmeksizin internet herkesin kullandığı bir araç haline gelmiĢtir. Yerel düzeyde yönetimlerde, sıklıkla; gerek proje ve hizmetlerin oylanması ya da anketi Ģeklinde proje sunumları, gerek soru cevap halinde yazıĢmalı görüĢmeler, gerekse bilgi sunma Ģeklinde olsun internet kullanılmaktadır.

Özellikle sosyal medyanın yaygınlaĢmasıyla proje ve hizmetlerin halka bildirilmesi, halkın bu hizmetler hakkındaki düĢünce ve yorumlarına ulaĢılması, tepkilerinin ölçülmesi kolaylaĢmıĢ, bireylerin bu sayede aktif olarak yönetsel faaliyet içerisinde yer almaları, konu hakkında bilinçlenmeleri ve farkındalık yaratmak için bir araya gelmelerinin olanakları geniĢlemiĢtir. Ġnternet yerel düzeyde ya da ulusal düzeyde yönetilenlerin, yöneticilerle doğrudan iletiĢime geçme, etkileĢim kurma suretiyle katılımcı davranıĢa katkı yapıp, demokrasinin geliĢmesine katkı sağlayacağı düĢünülen önemli bir fırsat haline gelmiĢtir ( Yemen KüçükĢen, 2018; 254).

Son yıllarda geliĢen önemli projelerden biri olarak e-devlet uygulamaları yerel düzeyde de “e-belediye” Ģeklinde kendini göstermiĢ, bu sayede yerel halk ile yerel yönetim arasında daha kolay ve daha çabuk bir etkileĢimin gerçeklenmesi öngörülmüĢtür. Yerel düzeyde “ e-belediye” uygulamaları ile yönetim daha Ģeffaf, katılım düzeyi daha yüksek ve kolay, hesap verilebilirlik seviyesi yüksek bir yönetim anlayıĢı ortaya koyulmaktadır. Yerel düzeyde bilgi sunma ve iletiĢim açısından

önemli imkanlar sunan “e-belediye” uygulamaları ruhsat alma, izin, onay vb. konularda da yerel düzeyde vatandaĢın iĢini oldukça kolaylaĢtırmaktadır ( ġahin, 2007: 167-168).

8.4.2.8. Telefon Yöntemi

Telefon yönetsel organlara ulaĢmada doğrudan, sorunları istekleri, talepleri iletmek adına önemli bir katılım Ģeklidir. Ancak, belirtmek gerekir ki telefon aracılığıyla yönetime katılma yöntemi çok fazla tercih edilen bir uygulama olmayıp kısıtlı düzeyde kalmaktadır (Beyazıt, 2006, 26).

8.4.2.9. Dilekçe Yöntemi

Dilekçe, insanların dilek, Ģikayet veya sorunlarını ilgili kurumlara iletmeye yarayan Anayasal haklardan birisidir. (Beyazıt, 2006, 27) Ülkemizde özellikle toplumun ekonomik yönden “Güçsüz ve Zayıf” alt ve orta tabakasının beklentilerine cevap veren bir yöntemdir. Bilgi edinme hakkı çerçevesinde değerlendirilen dilekçe hakkı, halkın yerel düzeyde katılımını sağlayan, karar mekanizmalarını etkileyen siyasi/yönetsel bir hak arama Ģeklidir (Yaman-KüçükĢen, 2018, 253).

8.4.2.10. ÇeĢitli Formlar

Yerel düzeyde kentsel alanlarla ilgili yerel paydaĢların katılımıyla oluĢturulan kentsel alanda geleceğe yön veren hizmet ve projelerin tartıĢılıp görüĢüldüğü yukarıda belirtilen yöntemler dıĢındaki yöntemlerdir.