Karar Verme Stilleri İle İlgili Yapılmış Bazı Ulusal ve Uluslararası Çalışmalar

Di Fabio ve Blustein (2010) İtalyan 528 lise öğrencisi ile yaptıkları “Emotional Intelligence and Decisional Conflict Styles: Some Empirical Evidence Among Italian High School Students” isimli çalışmalarında Bar-On Duygusal Zekâ Ölçeği ile Melbourne Karar Verme Anketini kullanmıştır. Değerlendirme sonucunda Duygusal Zekâ ile kaçınmacı, erteleyici ve bocalayan karar verme stilleri arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki, ihtiyatlı karar verme stili ile ise pozitif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşmışlardır.

Curşeu ve Schruije (2012) 102 orta seviye yönetici ile yaptıkları “Decision Styles and Rationality: An Analysis of the Predictive Validity of the General Decision-Making Style Inventory” isimli çalışmalarında karar verme sürecinde kararsızlık ve rasyonellik ile karar verme stilleri arasındaki ilişkiyi incelemişlerdir. Yaptıkları değerlendirme sonucunda rasyonel karar verme stili ile karar verme sürecinde rasyonellik arasında pozitif yönlü, kararsızlık ile ise negatif yönlü anlamlı ilişki olduğunu tespit etmişlerdir. Ayrıca kaçınmacı karar verme stili ile kararsızlık arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki olduğunu bildirmişlerdir.

Nygren ve White (2005) 606 psikoloji bölümü öğrencisi ile yaptıkları çalışmada karar verme stilleri ile öğrencilerin öz yeterlikleri arasındaki ilişkiyi incelemişlerdir. Buna göre rasyonel karar verme stili ve sezgisel karar verme stili ile öz yeterlik arasında pozitif yönlü orta seviyede anlamlı bir ilişki ve kaçınmacı karar verme ile öz yeterlik arasında negatif yönlü orta seviyede anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşmışlardır.

Çetin (2009) İç Anadolu Bölgesindeki Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokullarında öğrenim gören 2181 öğrenci ile yaptığı çalışmasında sosyal beceriler ile dikkatli karar verme stili arasında pozitif yönlü; kaçıngan, erteleyici ve panik karar verme stilleri ile negatif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşmıştır.

Hariri (2011) Endonezya’da devlet okullarında görev yapan 37 idareci ve 418 öğretmen ile yaptığı çalışmada öğretmenlerin iş doyumu ile a) Rasyonel karar verme stili arasında pozitif yönlü orta düzeyde anlamlı bir ilişki, b) Bağımlı karar verme stili ile düşük düzeyde pozitif yönlü anlamlı bir ilişki, c) Sezgisel ve Bağımlı karar verme stilleri ile negatif yönlü orta düzeyde anlamlı bir ilişki ve d) Kaçınmacı karar

47

verme stili ile negatif yönlü düşük seviyede anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşmıştır.

Altay (2011) 33 kadın ve 20 erkek yönetici ile yaptığı çalışmada genel duygusal zekâ düzeyi ile rasyonel, bağımlı ve kaçınmacı karar verme stilleri arasında pozitif yönlü orta düzeyde, Anlık karar verme stili ile negatif yönlü orta düzeyde anlamlı ilişki olduğu sonucuna ulaşmıştır.

Alver (2005) Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı’nda öğrenim görmekte olan öğrencilerin empatik becerileri ve karar verme stratejilerini incelemiştir. Araştırmanın evreni, Atatürk Üniversitesi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bolumu, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı’nda 2003-2004 öğretim yılında öğrenim gören üniversite öğrencilerinden oluşmaktadır. Araştırma örneklemi, bu evrenden seçkisiz (random) olarak belirlenen toplam 171 kişiden meydana gelmiştir. Araştırmada, bireylerin empatik becerileri ile ilgili veriler Dökmen (1988) tarafından geliştirilen Empatik Beceri Ölçeği- B Formu; karar verme stratejileri ile ilgili veriler ise Kuzgun (1992) tarafından geliştirilen Karar Stratejileri Ölçeği ile toplanmıştır. Araştırma sonucunda empatik beceri ile bağımsız ve içtepisel karar verme stratejilerinin kullanımının yaşla değil, daha çok cinsiyet ve aldıkları eğitim düzeyi gibi değişkenlerle açıklanabileceğini ifade etmiştir.

Üngüren (2011) Alanya bölgesindeki otellerde çalışan 95 departman yöneticisi ve 821 departman çalışanı ile yaptığı çalışmada; Rasyonel Karar Verme stili ile Kendini Yönetme ve İşbirliğine Yatkın karakter boyutları arasında pozitif yönlü bir ilişki; Sezgisel Karar Verme Stilli ile Kendini Yönetme karakter boyutu arasında negatif yönlü bir ilişki, Kendini Aşma karakter boyutuyla pozitif yönlü bir ilişki; Bağımlı Karar Verme davranışı ile Kendini Yönetme karakter özellikleri arasında negatif yönlü, İşbirliğine Yatkınlık karakter özellikleriyle pozitif yönlü bir ilişki; Kaçınmacı Karar Verme davranışı ile Kendini Yönetme karakter boyutu arasında negatif yönlü, İşbirliğine Yatkınlık karakter boyutu ile kaçınmacı karar verme davranışı arasında pozitif yönlü zayıf bir ilişki; Kendiliğinden (Anlık) Karar Verme davranışı ile Kendini Yönetme ve İşbirliğine Yatkınlık karakter boyutu arasında negatif yönlü bir ilişkinin olduğu sonucuna ulaşmıştır.

48

Çoban ve Hamamcı (2006) Gaziantep’te yaşayan 344 lise son sınıf öğrencisi ile yaptığı “Kontrol Odakları Farklı Ergenlerin Karar Stratejileri Açısından İncelenmesi ”isimli çalışmaları sonucunda; mantıklı karar verme stratejisi ile kontrol odağı arasında olumsuz yönde ve düşük düzeyde bir ilişki; kontrol odağının içtepisel karar verme stratejisi ve kararsızlıkla olumlu yönde ve düşük düzeyde ilişki olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Araştırmada ayrıca içsel kontrol odağına sahip öğrencilerin, dışsal kontrol odağına sahip öğrencilerle karşılaştırıldığında anlamlı şekilde daha fazla mantıklı karar verme stratejisini kullandıkları, daha az içtepisel karar verdikleri ve daha az kararsızlık yaşadıkları belirlenmiştir.

İlmez (2010) hava kuvvetlerinde görev yapan 244 personel ile yaptığı çalışmada; sezgisel karar verme ile dönüşümcü liderlik, koşullu ödüllendirme ve istisnalarla yönetim stilleri arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki; bağımlı karar verme ile dönüşümcü liderlik ve koşullu ödüllendirme stilleri arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki; kaçınmacı karar verme ile dönüşümcü liderlik arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki; rasyonel karar verme ile koşullu ödüllendirme ve istisnalarla yönetim stilleri arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu; Anlık karar verme stili ile liderlik stilleri arasında anlamlı bir ilişki olmadığı sonucuna ulaşmıştır.

Tatlılıoğlu (2010) Selçuk Üniversitesi Teknik Eğitim, Mesleki Eğitim Ve Eğitim Fakültelerinde öğrenim görmekte olan toplam 717 öğrencinin karar verme stilleri ile kişilik özelliklerini değerlendirmiştir. Karar vermede öz saygı ve dikkatli karar verme stili puanları ile duygusal dengesizlik/nevrotizm puanları arasında negatif yönlü, dışadönüklük, deneyime açıklık, yumuşak başlılık ve sorumluluk arasında pozitif yönlü anlamlı ilişkiler saptamıştır. Karar verme stillerinden kaçıngan ve panik karar verme stili puanları ile duygusal dengesizlik/nevrotizm puanları arasında pozitif yönlü, dışadönüklük, deneyime açıklık, yumuşak başlılık ve sorumluluk arasında negatif yönlü anlamlı ilişkiler bulmuştur. Ayrıca erteleyici karar verme stili ile duygusal dengesizlik/nevrotizm puanları arasında pozitif yönlü dışadönüklük, deneyime açıklık ve sorumluluk arasında ise negatif yönlü anlamlı ilişkiler olduğu sonucuna ulaşmıştır.

Mann ve arkadaşları (1998) altı farklı ülkede (ABD, Avusturalya, Yeni Zellanda, Japonya, Hong Kong ve Tayvan) 735 erkek ve 1259 bayan olmak üzere toplam 1994 üniversite öğrencisinin kültürel farklılıklarına göre özsaygı ve karar verme stilleri arasındaki ilişkiyi incelemişlerdir. Yaptıkları çalışma sonucunda özsaygı ile dikkatli

49

karar verme arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki, kaçıngan erteleyici ve panik karar verme stilleri ile ise negatif yönlü yüksek bir ilişki olduğu sonucuna ulaşmışlardır.

Mau (2000) kültürel farklılıklara dayalı olarak karar verme stillerinin, özyeterlikler üzerindeki etkisini araştırdığı çalışmasında 540 Amerikan ve 1026 Tayvanlı üniversite öğrencisine ulaşmıştır. Buna göre Rasyonel karar verme stili ile özyeterliğin alt başlıkları olan, amaçları belirleme, mesleki bilgi, planlama, problem çözme ve özdeğerlendirme ile pozitif yönlü anlamlı bir ilişki, sezgisel ve bağımlı karar verme ile amaçları belirleme, mesleki bilgi, planlama, problem çözme ve özdeğerlendirme arasında ise negatif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşmıştır.

Deniz (2004) 193 bayan 261 erkek üniversite öğrencisinin katılımıyla karar vermede öz saygı, karar verme stilleri ve problem çözme becerileri arasındaki ilişkiyi incelediği çalışmasında dikkatli, kaçıngan, panik ve erteleyici karar verme stilleri ile karar vermede öz saygı ve problem çözme arasında anlamlı ilişkiler olduğunu ifade etmiştir.

Titrek, Konak ve Titrek (2013) Öğretmen adaylarının özbilinç düzeyi ile özsaygı ve karar verme stilleri arasındaki ilişkiyi incelediği çalışmalarında; özbilinç ile özsaygı ve dikkatli karar verme arasında orta düzeyli ve negatif yönlü anlamlı ilişki; kaçıngan, erteleyici ve panik karar verme stilleri arasında pozitif yönlü anlamlı ve düşük düzeyli bir ilişki olduğu sonucuna ulaşmışlardır.