İş Doyumu İle İlgili Yapılmış Bazı Ulusal ve Uluslararası Çalışmalar

İş doyumu kavramı ile demografik değişkenlerden, tüm örgütsel ve çevresel değişkenlere kadar hemen her alanda ilişkili çalışmalar yapılmıştır. Bu bölümde yalnızca hem iş doyumu kavramı hem de karar verme stilleri ile ortak olarak çalışılmış araştırmalara yer verilmiştir.

Meisler (2013), Mousavi, Yarmohammadi, Nosrat ve Tarasi (2012), Shetty ve Gujaratthi(2013), Sy, Tram ve O’hara (2006)duygusal zekâ ile iş doyumu arasında

81

pozitif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu; duygusal zekâ düzeyi yüksek olan kişilerin iş doyumlarının da yüksek olduğu sonucuna ulaşırken; Gürbüz ve Yüksel (2008) ise duygusal zekâ ve iş doyumu arasında anlamlı bir ilişki olmadığı sonucuna ulaşmıştır. Judge ve Bono (2001), Klassen ve Chiu (2010), Shoemaker (1999), Telef (2011), Yakın ve Erdil (2012), Gamsız, Yazıcı ve Altun (2013); farklı yer, zaman ve çalışma grupları ile yaptıkları çalışmalarda iş doyumu ve özyeterlik arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu ya da özyeterlikleri yüksek olan bireylerin iş doyumu düzeylerinin düşük olanlardan anlamlı bir şekilde farklılaştığı sonucuna ulaşmışlardır. Yapılan alan yazın taramasında aksi bir sonuç elde edilen bulguya rastlanmamıştır.

Scott-Ladd, Travaglione ve Marshall(2006), Witt, Andrews ve Kacmar (2000), katılımcı karar verme ve iş doyumu arasındaki ilişkiyi inceledikleri çalışmalarında iki değişken arasında pozitif yönlü ve yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşmışlardır.

Furnham ve Zacherl (1986), işdoyumu ile dışadönük kişilik tipi arasında pozitif; psikotik ve nevrotik kişilik tipleri arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşmıştır. Judge, Heller, ve Mount (2002) 5 faktör kişilik modeli ile işdoyumu arasındaki ilişkiyi incelemiş ve nevrotizimle negatif; dışadönüklük ve vicdanlılık ile pozitif yönlü ilişki olduğu sonucuna ulaşmıştır. Ancak Batıgün ve Şahin (2006) , Özarslan (2011), Yıldız ve Özsoy (2013), Sünter, Canbaz, Dabak, Öz ve Pekşen (2006), A tipi ve B tipi kişilik özellikleri gösteren kişilerin iş doyumu düzeylerinde farklılaşma olmadığı sonucuna ulaşmışlardır.

Judge ve Bono (2001), Organ ve Green (1974), Akbolat, Işık ve Uğurluoğlu (2011), Çaylı (2013), kontrol odağı ile iş doyumu arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşmıştır. Muhonen ve Torkelson (2004)bir telekomünikasyon şirketindeki 281 çalışanla yaptıkları çalışmada dışsal kontrol odağı ile iş doyumu arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Kirkcaldy, Shephard ve Furnham (2002) 332 Alman yönetici ile yaptığı çalışmada içsel kontrol odağına sahip yöneticilerin iş doyumu düzeylerinin dışsal kontrol odağına sahip yöneticilerden istatiksel olarak anlamlı bir şekilde daha yüksek olduğu sonucuna ulaşırken Frucotve Shearon (1991) seksen üç Meksikalı yönetici ile yaptığı

82

çalışmasında kontrol odağı ile iş doyumu arasında anlamlı bir ilişki olmadığı sonucuna ulaşmıştır.

Taş ve Önder (2010) yöneticilerin liderlik stilleri ile iş doyumu arasında anlamlı bir ilişki olduğu, iş temelli liderlik stilinin diğer liderlik stillerine oranla iş doyumuna etkisinin daha fazla olduğu sonucuna ulaşmıştır. Aydın, Sarıer ve Uysal (2010) dönüşümcü liderliğin, öğretmenlerin iş doyumu ve örgütsel bağlılığı üzerinde pozitif yönlü bir etkiye sahip olduğu ayrıca yöneticilerin liderlik davranışlarının, sürdürümcülükten, dönüşümcülüğe doğru ilerledikçe, öğretmenlerin örgütsel bağlılık ve iş doyum düzeylerinin de yükseleceği sonucuna ulaşmıştır. Bogler (2001), 745 öğretmen ile yaptığı çalışmada dönüşümcü liderliğin öğretmenlerin iş doyumu üzerinde direkt ve dolaylı olarak pozitif etkisi olduğu sonucuna ulaşırken benzer şekilde Morrison, Jones ve Fuller (1997) dönüşümcü ve etkileşimci liderlik stillerinin iş doyumu ile pozitif yönlü ilişkisi olduğu sonucuna ulaşmıştır.

Alavi ve Askaripur (2003),Kohli, (1985), Inkson (1978),Adler (1980), Moore, Lindquist ve Katz(1997), Aslan (2006), Erbil ve Bostan (2004) yaptıkları araştırmalarda özsaygı ve iş doyumu arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Yapılan alan yazın taramasında özsaygı ve iş doyumu arasında negatif ilişki ya da ilişkisizlik bulgusuna rastlanmamıştır.

Shi-Yong (2003), Çin’deki yabancı kaynaklı bir yatırım şirketinde yaptığı araştırmada farklı kültürel grupların birbirlerini etkilediği ve yabancı çalışanlarla yerli çalışanların iş doyumları arasında anlamlı farklılar olduğu sonucuna ulaşmıştır. Thomas ve Au (2002), kültürün çalışanların bağlılık ve işten ayrılma boyutlarında etkili olduğunu ifade etmişlerdir. Kristensen ve Johansson (2008), yedi farklı Avrupa ülkesinde yaptıkları ülkeler arası iş doyumu farklılarını inceleyen çalışmalarında farklı ülkelere mensup kişilerin iş doyum düzeylerinin de anlamlı bir şekilde farklılaştığını ifade etmişlerdir. Moch (1980) ise toplam 466 siyahî, beyaz ve güney Amerikalı çalışanla yaptığı araştırmasında ırksal faktörlerin iş doyumu üzerindeki etkisinin %4 olduğu sonucuna ulaşmıştır.

Çetin, Basim ve Karataş (2011), örgütsel adalet ve iş doyumunun bireylerin problem çözme becerilerini geliştirmede önemli rolü olduğunu ifade etmişlerdir. Koçak ve Eves (2010), çorum ilinde 250 okul idarecisi ile yaptığı araştırmasında yöneticilerin iş doyumu düzeyleri ile problem çözme becerileri arasında pozitif yönlü anlamlı bir

83

ilişki olduğu sonucuna ulaşmıştır. Ayres ve Malouff (2007) 118 uçuş görevlisi ile yaptığı kontrollü deneylerde problem çözme eğitimi alan bireylerin iş doyumu düzeylerinin almayanlara oranla anlamlı bir şekilde daha yüksek olduğunu ifade etmişlerdir.

İş Doyumu ve Karar Verme Stilleri ile ilgili alan yazın tarandığında bu kavramların, Duygusal Zeka, Özyeterlik, Kişilik Tipleri, Kontrol Odağı, Özsaygı, Problem Çözme Becerileri, Liderlik Stilleri ve Dönüşümcü Liderlik, gibi ortak değişkenlerle olan ilişkilerinin araştırıldığı ve bu değişkenlerle aralarında anlamlı ilişkiler olduğu görülmektedir. Bu bağlamda Karar Verme Stilleri ile İş Doyumu arasında da anlamlı bir ilişki olabileceği öngörülmüştür. Bu nedenle araştırma temel eğitim kurumlarında görev yapan okul yöneticilerinin Karar Verme Stilleri ile öğretmenlerin İş Doyumu düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlamıştır.

84

BÖLÜM III

Bu bölümde araştırmanın modeli, evren-örneklem, verilerin toplanması ve verilerin analizine dair bilgiler yer almaktadır.