Kanatlılarda döl verimi

Kanatlı yetiştiriciliğinde kuluçka mevsiminde bir tavuğun verdiği yumurta sayısı, bu yumurtalardan kuluçkada çıkan civcivlerin oranı tavuklar için, horozlar için ise aştıkları tavukların verdikleri kuluçkalık yumurtalardan döllü olanların, bunlardan da çıkanların oranları

döl verimi ile ilgili ölçütlerdir. Kısaca bu ölçütler kuluçka randımanı, döllülük oranı ve çıkış gücüdür.

Kuluçka randımanı : Çıkan civciv sayısı / Kuluçkaya konan yumurta sayısı (% 85 olmalı) Döllülük oranı : Döllü yumurta sayısı / Kuluçkaya konan yumurta sayısı (%90-93 olmalı) ÇıkıĢ gücü : Çıkan civciv sayısı / Döllü yumurta sayısı (%90-93 olmalı)

Kuluçkalık yumurtalar döllü yumurtalardan yani içerisine % 10 oranında horoz katılmış ebeveyn sürülerden elde edilmekle birlikte, ağırlığı 50-70 g arası olmalıdır. Kuluçka süresi tavuklarda 21, bıldırcınlarda 17, keklik 23, sülün 27, hindi 28, devekuşu 42 gündür. Tavuklarda bu sürenin ilk 18 günü gelişme, son 3 günü ise çıkış devresi olarak bilinir. Kuluçka koşullarını etkileyen en önemli faktörler olan sıcaklık, nem, havalandırma ve çevirmedir. Çevirme işlemi sadece gelişme devresinde yapılmaktadır.

7. 2. Et verimi

Et verimi denince kırmızı ve beyaz et verimi anlaşılmaktadır. Kırmızı et üretim kaynakları genel olarak sığırlar, koyunlar ve keçilerdir. Bundan başka Manda, deve ve domuz gibi hayvanlardan da kırmızı et üretilebilir. Beyaz et üretim kaynakları genel olarak balık ve tavuk, hindi, kaz, ördek, bıldırcın gibi kanatlı hayvanlardır.

Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için et üretimiyle ilgili bazı kavramlar aşağıda sunulmuştur.

Besi: Ekonomik olarak en yüksek et yapımına en kısa zamanda ve en az masrafla ulaşmak amacıyla yapılan faaliyete denir.

Canlı ağırlık kazancı: Hayvanların besi süresince kazandıkları canlı ağırlık olup, kalıtsal ve ekonomik yönü olan bir karakterdir. Kg/gün veya g/gün olarak hesaplanır ve kayıt edilir.

Yemden yararlanma kabiliyeti: Bir kg canlı ağırlık artışı için tüketilen yem miktarıdır.

Kalıtsal ve ekonomik yönlü olan bu karakterde kg birimi üzerinden hesaplanır ve kayıt edilir.

Karkas: Hayvanlar kesildikten sonra, baş, kuyruk, deri, tüm iç organlar (böbrek ve böbrekleri kuşatan yağ tabakası hariç) ve ayaklar (ön ayaklar articulus carpi, arka ayaklar da articulus tarsiden kesilir) ayrıldıktan sonra kalan kısma karkas denir.

Karkas ağırlığı: Karkaslar kesimden sonra hemen tartılarak sıcak karkas ağırlığı, kesimden sonra 24 saat ve + 5 ^o C de soğuk depoda bırakıldıktan sonra tartılarak soğuk karkas ağırlığı tespit edilerek kayıt edilir.

Kesim ağırlığı: Hayvanların kesimden hemen önce tartılarak tespit edilen ağırlıklarıdır. Bu ağırlığın güvenilir olabilmesi için hayvanların kesimden önce 12 saat aç ve susuz bırakılmaları şarttır. Çünkü kesim ağırlığı randımana etki yapar.

Randıman: Soğuk karkas ağırlığının kesim ağırlığına oranı randımanı verir ve randıman % olarak ifade edilir.

Et üretimi bakımından türler ve aynı tür içerisinde ırklar arasında önemli farklılıklar vardır. Et üretimi yapılan hayvanın türü veya ırkı ne olursa olsun canlı ağırlık artışı, yem tüketimi ve yemden yararlanma katsayısı türlere veya aynı tür içerisinde ırklara göre farklılıklar gösterir.

Örneğin yerli sığırlar günde 600-900 g, kültür ırkı sığırların etçi ve kombine verimli olanları 1000 g ve üzerinde artışlar sağlarlar. Türkiye gibi, et üretiminde açığı olan ülkelerde öncelikli amaç et üretiminin ihtiyacı karşılayacak seviyelere kadar arttırılmasıdır. Et üretimini düşürebilecek etkiye sahip olan et kalitesi ikinci planda tutulur. Et kalitesi, genel olarak, tad, besin değeri, hijyenik ve işlemeye elverişli olma özelliklerinin toplamı olarak tanımlanır. Et kalitesinde üzerinde durulan en önemli özellik, karkas kalitesidir. Karkasın genç kasaplık sığırlardan elde edilmesi, et oranının yüksek olması ve yağlanma derecesinin belirli bir düzeyde olması istenir.

Sığırlardan alınabilecek et miktarının azami düzeye ulaştırılabilmesi için, hayvanın ergin yaşına kadar büyütülmesi gerekir. Ancak, 2- 2.5 yaşından sonra büyüme ve et bağlama hızının yavaşlaması, buna karşın masrafların artması nedeniyle, besi daha ileri yaşlara kadar sürdürülmez.

Daha erken yaşlarda yapılacak hayvan kesimleri ise, toplam et üretimini azaltır. Besi sonunda

600 kg‟a ulaşan bir sığırın karkas verimi 400 kg‟da kalan bir sığıra kıyasla daha yüksektir.

Karkas ağırlığı yüksek olan hayvanların fiyatları, dolayısıyla işletmeye sağladığı geliri de daha yüksektir. Bununla birlikte, yüksek besi sonu ve dolayısıyla yüksek karkas ağırlığına ulaşmak için besi süresinin daha uzun ve masrafların daha yüksek olması gerekir. Hangi besi sonu ağırlığının daha ekonomik olduğuna karar vermek için elde edilen gelirler ile yapılan masraflar arasındaki fark bulunmalı ve karşılaştırılmalıdır. Sığırlarda karkas randımanı; etçi ırklarda %60-65, kombine verimli ırklarda %55-60 ve yaşlı ve zayıf hayvanlarda %50 civarında olmaktadır.

Koyunculuk yapan işletmelerin büyük bir kısmı en fazla geliri kasaplık kuzu satışından sağlarlar. Koyun eti denince kuzu eti üretimi anlaşılmalıdır. Kuzular yaklaşık olarak 1.5-2 aylık yaşa ulaştıklarında sütten kesilebilirler yani analarından ayrılırlar ve artık emiştirilmezler. Sütten kesilen kuzular 2 aylık bir besi (entansif yada yoğun besi) uygulanarak 4 aylık olduklarında 35-40 kg canlı ağırlıkta kesilirler. Besi süresinin uzaması yağlanma problemlerine neden olarak karkasın kalitesini olumsuz etkilediği gibi besi faaliyetinin karlılığını da etkiler. Yapılan araştırmalar 40 kg canlı ağırlıktan sonra kazanılan her kg canlı ağırlığın çoğunlukla kabuk yağı yada iç yağı şeklinde olduğunu göstermektedir.