Kamusal Kıyı Kullanıma Kesin Olarak Kapalı Olan Marinalar

Kıyı kamusal alanının, marinanın tamamı tarafından kesintiye uğratıldığı tip marinalar bu modelde değerlendirilmektedir. Bu modelde marina kamusal kullanıma kesin olarak kapalı ve marina içine ve marina içindeki tesislere girilebilmesi için güvenlikten geçilmesi gerekmektedir. (Şekil 4.1) Bu güvenlikten geçiş kamusal alan olarak düzenlenmesi gereken kıyı şeritlerimiz için anayasaya aykırı bir uygulama durumunu ortaya çıkarmaktadır. Bu aykırı durum hem plan düzleminde hem de kesit düzleminde kıyıya - denize ulaşımı engellemektedir.

Şekil 4.1: Kamusal kıyı kullanımına kesin olarak kapalı olan marina yerleşim modeli

Ülkemizdeki mevcut marinalardan bu plan tipinde kullanılanlar olarak Ataköy Marina, Setur Ayvalık Marina, Setur Kuşadası Marina, Marmaris Yacht Marina, Marmaris Albatros Marina, Port Göcek, Göcek Club Marina ve Setur Antalya Marina sayılabilir. Bu tesislerde genel olarak içeride herkese hizmet edecek lokanta, cafe, bar gibi sosyal tesislerde olmasına rağmen genel marina kompleksi içine giriş için bu yerlerde rezervasyona sahip olma veya bu sosyal tesislerin üyesi olma ihtiyacı bulunmaktadır. Bu özelliklerinden dolayı birinci tipteki marinalar kamusal alanı bölen, kamusal alan kullanımını engelleyen örnekler olarak karşımıza çıkmaktadırlar. Bu engelleme kesit şemasında da (Şekil 4.2) planda olduğu gibi net bir şekilde anlaşılabilmekte yerleşim birimi sakinlerinin kıyı ve deniz ile ilişkisi marina

tarafından kesintiye uğratılmaktadır. Kıyının kamusal alan olması gerekliliğinde, marina bir merkez olmak yerine insanların uzak durmayı tercih ettiği, ulaşamadığı yerler durumuna gelmektedirler.

Şekil 4.2: Kesit düzleminde yerleşim birimi - kıyı kamusal alanı - marina ilişkisi

İstanbul Ataköy Marina

Bir turizm kompleksinin parçası olarak kurulmuş olan Ataköy Marina, 700 denizde 100 karada tekne barındırma kapasitesine sahiptir. (Şekil 4.3) Marina sınırları içinde yer alan spor kulübünde ve yat kulüpte değişik spor aktivitelerine de imkân sunulmaktadır.

Şekil 4.3: Ataköy Marina

Turistik tesis olarak bir kompleks olan marina, sınırları içinde Holiday Inn otelini ve hemen yakınında beş yıldızlı Crowne Plaza otellerini de barındırmaktadır. Bunun dışında İstanbul’daki iki marinadan biri olması ve uluslararası havaalanına yakın konumu dolayısıyla İstanbul’dan denize açılmak isteyen denizcilerin uğrak noktasını oluşturmaktadır. Bu istekle gelen turistlere hizmet amacıyla günümüzde uygulanması için hazırlıkların devam ettiği yeni bir projeyle hem marinanın kapasitesinin

arttırılması hem de kruvaziyer yolcu gemilerine de hizmet edecek kapasite ve tesislere sahip olması hedeflenmektedir. (Şekil 4.4)

Şekil 4.4: Ataköy Marina Gelişim Projesi

Ataköy Marina Eminönü-Bakırköy sahil yolunun bitiş noktasını oluşturmaktadır. Emlak bankasının konut projelerinden olan Ataköy’ün sosyal merkezi ve bir odak noktası olması düşünülerek Galeria alışveriş merkezi, Regatta eğlence merkezi ve Ataköy Marina inşa edilmiştir. (Şekil 4.5) Ancak kullanıma geçildiğinde alışveriş merkezinin içe dönük yapısı, eğlence merkezinin hiçbir zaman istenen popülerliğe ve kullanıma ulaşamamış olması dolayısıyla marina, arada kalmış gözden uzak, karadan algılanamayan bir durumda kalmıştır. Denizden yeri bilinmesine ve görülebiliyor olmasına rağmen karadan ulaşımın oteller ve eğlence merkezi arasında kalan dar bir girişe sıkışmış olması marinanın karadaki insanlar tarafından fark edilip kullanılabilirliğini algılamaları zorlaştırmaktadır.

Kompleksin diğer parçaları olan otel, alışveriş merkezi ve eğlence merkezi ile sosyal bir tesis olması ve kamuya hizmet etmesi planlanmışken, günümüzde Regatta eğlence merkezinin atıl durumda olması çevre insanlarının marinayı algılayabilecekleri ve görebilecekleri neredeyse tek noktayı kullanılmayan bir yer haline getirmiştir. Marina girişinde geçilmesi gereken güvenlik noktası dolayısıyla toplumun kıyıya ulaşması engellenmektedir. Bu güvenlik noktasını tekne kullanıcıları, spor kompleksi üyeleri ve yat kulüp üyeleri ve misafirleri geçebilmektedirler.

İstanbul içerisinde belirli periyotlarla düzenlenen fuarlar ve yat yarışları ile toplumla sosyal ve kültürel bir ilişki kurulmaya çalışılmaktadır. İstanbul’da senede iki kere denizde düzenlenen tekne şovları meraklıları ve ilgilileri alana çekmeyi hedefleyen aktivitelerdir. Bunların dışında yat kulüp yeni yatçılar yetiştirmek amacıyla belirli dönemlerde yelken kursları düzenlemektedir. Amatör Denizcilik Federasyonu ve Türkiye Açık Deniz Yarış Kulübünü de bünyesinde barındıran Ataköy Marina bu kurumlar aracılığıyla da çevrenin ilgisini çekerek kamuya hizmet sunmaya çalışmaktadır.

Setur Ayvalık Marina

Setur Ayvalık Marina Çanakkale Boğazından Ege denizine çıkıldığında ilk sığınılabilecek marina olması dolayısıyla önemli bir konumdadır. 200 denizde, 150 karada tekne barındırabilme kapasitesine sahip olan marinada, denizcilerin ihtiyaçlarına yönelik tesisler bulunmaktadır. (Şekil 4.6) Ayrıca kasaba merkezinde yer almasından dolayı her türlü imkân çok kolay sağlanabilmektedir.

Setur Ayvalık Marina, Ayvalık kasabasının eski dokusunun ucunda konumlanarak Ayvalık içindeki hareketli yaya aksının ve çarşının sonunu oluşturmaktadır. Sosyal tesis özelliklerine sahip olabilecek sadece bir süper market-restoran ve cafe-barı bulunan marina yaya aksını sonlandırır bir durumda kalmaktadır. (Şekil 4.7, 4.8) Marina dışarıya kapalı bir yapısı olması dolayısıyla beldenin marina yönünde gelişip büyümesini sağlayamamaktadır.

Şekil 4.7 – 4.8: Setur Ayvalık marina sosyal tesisleri – girişi

Setur Ayvalık Marinada sosyal tesis olarak sadece iki adet kafeterya bulunmaktadır. Bunlardan birine marinanın güvenlikli girişinden sonra ulaşılabilmekte, diğerinde ise bünyesindeki süpermarketin arasında kalan konumu dolayısıyla ve arada yüksek metal bölücü elemanların bulunması dolayısıyla marinanın ve denizin hissedilmesi çok zorlaşmaktadır. Kıyı kamusal alanı içinde yer alan bu kafeteryaların müşteri sayısı belde geneline göre düşük seviyelerdedir.

Setur Kuşadası Marina

Setur Kuşadası Marina 350 denizde bağlama ve 175 karada tekne yedekleme kapasitesine sahiptir. (Şekil 4.9) Tekne sahiplerine gerekli tüm ihtiyaçlarını bünyesinde sunabilmektedir.

Şekil 4.10: Kuşadası limanı ve marinası

Şekil 4.11 - 4.12: Setur Kuşadası Marinadan Kuşadası görüntüleri

Marina günümüzde Kuşadası içinde ortada bir konumda kalmış durumdadır. Ana yaya aksı ve çarşıya göre ters yönde bulunan marina kendi içindeki küçük çarşısı, restoranları ve yüzme havuzu ile bölge insanlarını içine çekmeye çalışmaktadır. (Şekil 4.10, 4.11, 4.12)

Marmaris Yacht Marin

Marmaris Yacht Marin aslen karada yedekleme hizmetleri vererek sektöre adım atmış daha sonra yüzen iskeleler sistemi ile denizde de tekne bağlama olanakları sunarak büyük kapasiteli bir marina haline gelmiştir. Marmaris’i Yıldız Adasına bağlayan yalancı boğaz üzerinde konumlanan marina (Şekil 4.13) bu mekânsal özelliği

sayesinde mendirek inşasına gerek kalmamış ve marinanın kapasitesi ilave edilen yüzer iskelelerle sürekli olarak artmaktadır.

Şekil 4.13: Marmaris Yacht Marin hava fotoğrafı

Marinanın müşterilerini daha çok teknesinde yaşayan yabancı turistler oluşturmaktadır. Marina içinde bulunan sosyal ve ticari tesisler ile marina dışına çıkmadan bütün ihtiyaçlarını giderebilen tekne sahiplerinin şehir ile ilişkisi aradaki 8 kilometrelik mesafenin de etkisiyle sınırlı kalmaktadır.

Marinanın yakınında yerleşim bulunmamasından dolayı ulaşım ancak kara veya deniz araçları aracılığıyla sağlanabilmektedir. Denizdeki alanın genişliği sayesinde müşterilerine Dalaman’dan deniz uçağıyla ulaşım imkânı da sunan marinaya karadan ulaşımda ise araç bir zorunluluktur. (Şekil 4.14, 4.15) Karadan araçla ulaşım sırasında da bulunduğu konumun özelliği olan iki tarafta da denizi görebilme özelliği marinanın yüksek duvarları nedeniyle engellenmekte ve bu özellik hissedilememektedir.

Marmaris Albatros Marina

Marmaris Albatros marina karada 240, denizde ise 60 yat kapasitesi ile şu an için daha çok bakım onarım hizmetleri veren bir tesistir. (Şekil 4.16) Ancak günümüzde uygulanması planlanan projeleri ile Marmaris’te yeni ve modern bir marina olarak hizmet etmesi düşünülmektedir. Marmaris’in beşinci marinası olacak olan Albatros Marina bölgenin yatçılığa ve marinacılığa olan ihtiyacını göstermesi açısından önemli bir örnektir. Tesis şu anda bakım onarım hizmetleri ağırlıklı olduğu için giriş-çıkışı kontrollü olarak sağlanmaktadır. Marmaris merkezine olan 1.5 kilometrelik mesafesi dolayısıyla da halkın ulaşımına uzak bir noktadadır.

Şekil 4.16: Marmaris Albatros Marina hava fotoğrafı

Marmaris Albatros Marinanın merkeze olan 1,5 kilometrelik mesafe boyunca sahil kumsal bir plaj oluşturmaktadır. Halka açık bir plaj konumunda olan bu kumsal Marmaris’in bitişini oluşturan Netsel Marmaris Marinadan başlayarak Albatros Marinaya kadar devam etmektedir. (Şekil 4.17) Kamusal alan olan kıyılarımız ve plajlarımız için Netsel Marina ile Albatros marinanın ortaklaşa üreteceği bir proje ile kamusal alanlarını ilişkilendirerek hem kendi müşteri-ziyaretçi sayılarını arttırabilir hem de kamusal mekân kullanan tesisler olarak kamuyla ilişkilerini arttırabilecekleri düşünülebilir.

Şekil 4.17: Albatros Marina - Netsel Marina arasındaki kumsal

Port Göcek Marina

Port Göcek, Göcek koyundaki 4 marinadan biridir. Denizde 380 tekne bağlama kapasitesi sunan marina, tekne sahipleri ve ziyaretçileri için her türlü imkânı kendi bünyesinde sunmaktadır. (Şekil 4.18) Marina sadece bir marina olarak değil, turistik bir kompleks ve hatta kasaba oluşturmayı hedeflemiştir. Şu anda sınırları içinde her türlü lokanta, bar gibi sosyal aktivitelere sahip olan tesis, inşaatı devam eden kongre ve sergi sarayı ve villaları ile komple bir kasaba oluşturmayı hedeflemektedir. Bu tesislerin de faaliyete geçmesiyle marinanın kısmen kamusal kullanıma açık bir yapıya kavuşacağı söylenebilir.

Port Göcek marina karadan araç ile ulaşımda güvenlikli girişi ile kamusal alan kavramından uzaklaşmaktadır. Kendi tesislerinin ve barındırdığı teknelerin güvenliği amacıyla uygulanan bu yöntemi Marmaris Netsel Marinada olduğu gibi sınır elemanını oluşturan dere ile de desteklemektedir. Kıyıdan yaya olarak yürüyüş yollarıyla marinanın içine ulaşmak mümkün kılınmıştır. Bu durumda teknelerin güvenliği yüzen iskelelerin kıyıdan az bir uzaklığa yerleştirilmesi ile sağlamıştır. (Şekil 4.19)

Şekil 4.19: Port Göcek Marina yaya yolu – iskele ilişkisi

Mimari çevreye etkileri bakımından marinanın bütün sosyal tesisleri ve binaları doğal yapıya uyumlu şekilde inşa edilerek doğal yeşil doku içinde saklanmıştır. Bundan sonra yapımı düşünülen konutlar ve kongre merkezi içinde aynı özelliğin devamı düşünülmektedir. Ayrıca konut grubunun içinde denizle ilişkili göletler ve dere oluşturularak; (Şekil 4.20) bir marina yerleşimi olmasından dolayı, konutlarında sürekli olarak deniz etkisine sahip olmaları amaçlanmaktadır.

Turkey Club Marina-Göcek

Turkey Club Marina buraya kadar incelenen örneklerden farklı bir özellik göstermektedir. Marina yöneticileri marinaları genellikle iki temel kategoriye ayırmaktadırlar: Club marina ve ticari marina. Turkey Club Marina’da Türkiye’deki tek kulüp marinası olma özelliğine sahiptir. (Şekil 4.21) Marinadaki tekne sahipleri tarafından kurulan marina 121 tekne bağlama kapasitesine sahiptir. Teknelere ve kullanıcılarına ihtiyaç duydukları hizmetleri bünyesinde sunmaya çalışan marina dışa kapalı bir özellik sergilemektedir.

Şekil 4.21: Turkey Club Marina hava fotoğrafı

Şekil 4.22: Turkey Club Marina görünüşü

Tamamen ormanlarla kaplı olan kıyılara yerleşmiş bulunan tesislerin projelendirme aşamalarında mevcut ağaçlar göz önüne alınarak hazırlandığından kâr yapıları minimumda tutulmaya çalışılmıştır. (Şekil 4.22) Marinanın idari binası iskele üzerinde konumlandırılmış teknelerin yakıt ihtiyacı için gerekli olan benzin istasyonu da yüzen sistemle faaliyet göstermektedir. Doğal kıyı hattında oluşturulan küçük iskelelerle tekneler için birbirinden bağımsız özel alanlar oluşturulmuştur.

Setur Antalya Marina

Setur Antalya Marina, uluslararası ticaret ve turizm limanının içinde yer alan bir marina olması dolayısıyla ülkemizdeki diğer marinalardan farklılık göstermektedir. (Şekil 4.23) Ülkemizde genellikle Marmara ve Ege kıyılarında yoğunlaşan yat turizmi ve denizcilik faaliyetlerinin son noktasını oluşturan tesis durumundadır. Akdeniz’de uzun süreli gezi planı olan denizciler için açık denize açılmadan önce uğranabilecek son emniyetli liman durumundadır. Günümüzde Kaş ve Mersinde ihaleleri devam eden marinaların tamamlanması ile Akdeniz kıyılarımızın tamamını kullanılabilir-gezilebilir durumu getirilmiş olacaktır.

Şekil 4.23: Setur Antalya Marina hava fotoğrafı

Setur Antalya Marina denizde 235 karada 150 tekne kapasitesine sahiptir. Bulunduğu ticari liman sayesinde geniş bir kara alanına sahip olan tesis, bu geniş kara alanını büyük kapasiteli karaya tekne alma ve bakımları işlemleri için kullanmaktadır. (Şekil 4.24, 4.25)

Turistik olarak, Antalya şehrine hitap eden bir tesis olan marina, şehrin ulusal ve uluslararası ulaşım imkânları ile kullanıcılarının ulaşım imkânlarını arttırmaktadır. Ancak gene de şehre olan uzaklığı sürekli kullanımı ve etrafının ticarî liman olması da yaya kullanımını ve çevre halkının ulaşımını engellemektedir. Bulunduğu büyük ticari liman dolayısıyla turistik tesis özellikleri ön plana çıkamamakta ve sınırlı sosyal tesisler barındırabilmektedir. (Şekil 4.26)

Şekil 4.26: Setur Antalya Marina sosyal tesisi

4.1.2 Kamusal Kıyı Kullanımına Kısmen Kontrollü Bir Şekilde Açık Olan