Kamuoyu ve Lobiler

Ba kan dı politika kararlarını vermeden önce kamuoyunun tepkisini göz önünde bulundurmalıdır. Kamuoyu, bazı durumlarda ba kan’ın kararlarını de i tirtebilecek kadar etkide bulunabilse de genel olarak de erlendirildi inde ba kanın dı politika davranı larına kar ı muhalefet ve etmek ve kar ı koymak için oldukça zayıf durumdadır.³¹ Ba kan genel olarak dı politika konularında iç politika konularından daha fazla kamuoyunu yönlendirme gücüne sahiptir. Ancak kamuoyu bazı dönemlerde ABD yönetimi üzerinde etkide bulunabilmektedir. Örne in kamuoyunun dı politika kararları üzerindeki Ba kan Lydon Johnson’ın daha fazla Amerikan askerini Vietnam’da görevlendirdi inde ve artan oranda Amerikan askeri ölmeye ba ladı ında kamuoyu giderek sava kar ıtı hale geldi.

Kamuoyu sava ın bir an önce durdurulmasını ve Amerikan askerlerinin çekilmesini istedi.

Örgenciler, dini örgütler ile insan hakları grupları gibi sivil toplum kurulu ları ülke

29 Ibid., s. 77.

30 Uslu, Türk-Amerikan li kileri, ss. 74–76.

31 Ibid., s. 78.

genelinde düzenlenen sava kar ıtı gösterilerde ba ı çektiler. Vietnam konusunda giderek artan muhalefet Johnson’ın prestijini önemli oranda sarstı ve ba kan’ın ikinci bir dönem için ba kan adayı olmama kararı vermesinde önemli rol oynadı.³² Sonuç olarak Amerikalı bir üst düzey diplomatın gözlemledi i gibi sivil toplum kurulu ları büyük ve önemli bir kuvvet olmu insan haklarından çevre sorunlarına kadar Amerikan politikasında itici güç unsurlarından biri haline gelmi tir.³³

Amerikan i çevreleri de dı politika kararlarını etkilemede büyük çıkarlara sahiptir ve bu çıkarlarından dolayı çok etkilidirler. Ülke dı ında yapılan yatırımlar ve dünya çapındaki i ve ticaret ba lantıları irketlerin gelecekleri açısından büyük önem arz etti i için, Amerikan i çevreleri yönetimden kendi ekonomik ve ticari çıkarlarını yabancı ülkelerde koruyacak bir dı politika izlemesini istemektedirler. irketlerin çıkarlarını ifade eden en ünlü sözlerden birini Eisenhower’ın savunma bakanlı ını yapan General Motors’un genel müdürü Charles Wilson söylemi tir: “ABD için iyi olan General içinde iyidir ve bunun tersi de geçerlidir.”³⁴ United Fruit firması CIA’nin 1954’te Guatemala’da gerçekle tirdi i darbeden sorumlu tutulmu , ITT firmasının 1973’te ili’de Ba kan Allende’nin devrilmesi dü üncesini CIA’nin yardımıyla örgütledi i ifade edilmi tir. 2.

Dünya Sava ’ından sonra Amerikan irketlerinin Amerikan Dı politikası üzerindeki etkisi konusunda G. William Domhoff’un söyledikleri oldukça çarpıcıdır: “Sava sonrasında Amerikan dı politikası, ba lıca irketlerin ve finansal kurumların en zengin, en güçlü ve en uluslararası çapta dü ünen sahipleri ve yöneticileri tarafından olu turuldu, planlandı ve gerçekle tirildi.”³⁵ Dolayısıyla büyük irketler Amerikan dı politika yapımı sürecini etkilemede oldukça etkin bir güce sahip olmu lardır. Bu gücü elde etmelerinde en önemli faktörlerden birini Amerikan seçim sistemi dolayısıyla seçim döneminde ba kan ve Kongre

32 Ibid.

33 Joseph S. Nye Jr, “Önsöz”, Amerikan Gücünün Paradoksu: Dünyanın Tek Süper Gücü Neden Tek Ba ına Davranamaz, (çev. Gürol Koca), stanbul: Literatür Yayıncılık, 2003, s. xii.

34 Lefebvre, Amerikan…, s. 82.

35 Aktadan Uslu, Türk-Amerikan li kileri…, s. 79.

üyelerine büyük miktarlarda maddi kaynak sa lamaları ve bazı i adamlarının yönetimde görev almalarından kaynaklanmaktadır. Türk-Amerikan ili kileri ba lamında ileride Bakü- Ceyhan projesinde de görülece i 1990’lı yıllarda Bakü-Ceyhan hattının Amerikan dı politika yapımcıları tarafından gerçekle tirilmesinin ifade edilmesi ve istenmesine ra men Amerikan petrol irketlerinin projeyi ekonomik görmemelerinden dolayı gerçekle tirilememi tir.

Amerikan dı politikasını etkileyen bir ba ka grup ise think-tank denilen fikir ve dü ünce kurulu larıdır. 2000’li yıllara gelindi inde bu tip kurulu ların sayısının 1500’e ul atı ı ifade edilmektedir. Dü ünce kurulu larının en eskisi 1921 yılında kurulan ve Foreign Affairs dergisini çıkaran Council on Foreign Relations’dır. Brookingns Institution 1927 yılında kurulmu tur. Carnegie Endowment for International Peace 1970’te Foreign Policy dergisini çıkarmaya ba lamı tır. Washington Quartely’i ise CSIS (Center for Strategic and International Studies) çıkarmaktadır. Heritage Foundation ve HooverInstitution ve National Interest dergisi vardır. Güvenlik ve savunma konusunda Pentagon’a yakınlı ıyla bilinen Rand Corporation ile ba ımsız olarak ifade edilen Federation of American Scientists ve Stimson Center önemli kurulu lardır. Çalı manın giri bölümünde ifade edildi i gibi çalı mada sonuç olarak bu kurulu ların yayınlarından önemli oranda faydalanılmı tır.

Amerikan medyası da özellikle So uk Sava sonrasında geli en teknoloji ve imkânlar dolayısıyla Amerikan dı politika yapımcıları ve kamuoyu üzerinde yönlendirme ve etkilemede güçlü bir konuma gelmi tir. 2. Körfez Sava ı sırasında özel kanal olan CNN’in cepheden canlı olarak yayın yapmasını tüm Amerikan halkı ve dünya kamuoyu televizyonlarının kar ısından izlemi tir. Aynı kanal 1992’de Amerika’nın Somali’ye müdahale etmesinde önemli bir rol oynamı ancak birkaç ay sonra da Amerikan

birliklerinin çekilmesine katkıda bulunmu tur.³⁶ Joseph Nye’ın ABD’nin yumu ak güç unsurları arasında büyük önem verdi i sinema ve televizyon yapımları da ABD dı politikası ve kamuoyu üzerindeki etkilemektedir. Örne in Gece Yarısı Ekspresi (Midnight Express) filmi gerek Türk kamuoyunda gerek Amerikan kamuoyunda her iki tarafta olumsuz algılamalara yol açmı ve etkileri günümüze kadar tartı ılmı tır. Amerikan dı politika yapım sürecini yönlendiren ve etkileyen bu aktörlerin dı ında hem Amerikan dı politikasını hem Türk-Amerikan ili kilerini etkileyen en önemli aktörlerden biri de lobilerdir.

Lobiler, faaliyet yürütülen ülkenin siyasal iktidarını, halkını ve önemli karar alıcılarını, etkilemeye yönelik kurulu lardır. Lobi faaliyeti, özel olarak bu i için kurulmu firmalar tarafından yürütülebilece i gibi, sendikalar, dernekler, güçlü ticari ve ekonomik kurulu lar, memurlar, basın-yayın çalı anları gibi çok çe itli kesimden ki i ve kurulu lar tarafından da yapılmaktadır. Amerika’nın ba kentinde lobilerin/baskı gruplarının sayısının 1600 ile 2000 arasında de i ti i söylenmektedir.³⁷ Baskı gruplarının faaliyetlerinin düzenlenmesi konusunda, 1946 tarihli federal yasa, baskı gruplarının isimlerinin, topladıkları paraların ve harcamaların açıklanması zorunlulu unu getirmi tir.³⁸

Amerika’da lobicili in ne kadar önemli oldu unu vurgulamak gerekmektedir.

Yabancı hükümetlerin ço u, davalarını yürütmek amacıyla, özellikle Kongre’de Amerikalı lobicileri kullanmaktadırlar. Buna ek olarak Amerikan etnik grupları da ABD dı politikasını etkilemeye çalı maktadırlar. Yahudi, Ermeni ve Yunan lobileri en etkili olanlarıdır.³⁹

Türk-Amerikan ili kilerinin en önemli parametreleri olan ‘stratejik önem,-dı yardım-bölgesel rol’ denklemi, sıklıkla ABD lobilerinin engeline takılmaktadır. ABD

36 Lefebvre, Amerikan…, s. 83.

37 Göze, Siyasal Dü ünceler…, s. 499.

38 Ibid., s. 500.

39 Zbigniew Brezezinski, Büyük Satranç Tahtası: Amerika’nın Önceli i ve Bunun Stratejik Gerekleri, (çev.:

Etu rul Dikba -Ergün Kocabıyık), stanbul: Sabah Kitapları, 2. Baskı Aralık 1998, ss. 29–30.

kamuoyu, ABD dı yardımının verildi i ülkelerde demokrasinin bulunmasını ön art olarak ileri sürmektedir. ABD Kongresi’ndeki lobiler, demokrasi ve insan hakları ihlallerinin oldu u ülkelere silah satı ı, mali yardım ve ticari olanakların kısıtlanması için ABD yönetimlerine baskıda bulunurlar.⁴⁰

Türk-Amerikan ili kilerinde de lobicili in önemli bir yeri vardır. ki taraf arasındaki ili kilerde etkili olmaya çalı an lobilerin bir kısmı ili kilerin geli tirilmesine çabalarken di er lobiler aksi yönde hareket etmektedirler. Amerika’daki Türk ve Yahudi lobileri Türkiye lehine müdahale ederken, Yunan ve Ermeni lobileri Türkiye aleyhine bir politikanın geli tirilmesine çabalamaktadırlar. Bunun için a a ıda adı geçen lobiler üzerinde kısaca durulacaktır.

a) Türk Lobisi

Amerika’daki Türk lobisi deyince ülkede ya ayan Türkleri ve Türkler tarafından olu turulan ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda faaliyet gösteren dernekleri, Türk hükümeti tarafından tutulan lobi irketlerini ve bunlar tarafından yürütülen faaliyetleri anlamak gerekir. Amerika’daki Türk lobisi, rekabet etmek durumunda kaldı ı lobilerle kar ıla tırıldı ında önemli dezavantajlara sahiptir. Birincisi, Amerika’da ya ayan Türklerin nüfusu görece azdır (300,000 civarında). kincisi, uzun süre Amerika’da ya ayan çok sayıda Türk, Amerikan vatanda ı olmayı kabul etmemi ve sıradan bir Amerikan vatanda ı için söz konusu olan pek çok hakkı kullanmaktan yoksun kalmı tır. Üçüncüsü, Amerika’da ya ayan Türklerde siyasal katılım son derece dü üktür. Dördüncüsü, kültürel farklılıklardan dolayı Amerikan toplumu içerisinde asimile olmayan Türkler Amerikalılarla tam bir kayna ma içinde olamamı lardır. Be incisi, Türkler di er bazı toplumlar gibi belli eyaletlerde yo unla amamı lardır. Altıncısı, Amerika’daki Türkler lobicili in etkili olması için gerekli olan parasal katkıda bulunamamaktadırlar. Son olarak, Amerika’da lobicili in etkilili i ve gereklili i Türkiye tarafından oldukça geç anla ılmı tır.

40 Ramazan Gözen, “Türk-Amerikan li kileri ve Türk Demokrasisi: Realist Ba lantı,” iç. aban H. Çalı , hsan D. Da ı ve Ramazan Gözen (der.), Türkiye’nin Dı Politika Gündemi: Kimlik, Demokrasi, Güvenlik, Ankara: Liberte Yayınları, 2001. ss. 84–85.

1980’li yılların ba larından itibaren bu konuya gereken önem verilmeye ba lanmı tır. Bu gecikmeden dolayı da henüz istenilen noktaya gelinememi tir. Bu kısa süre içerisinde Amerika’daki Türk lobisinin kendisini hissettirmi olmasını ise ba arı olarak de erlendirmek gerekir. Amerika’daki etnik lobileri ele alan 1990 öncesi çalı malarda Türk lobisinin adı geçmezken, 1990’lı yıllarda yapılan çalı malarda Türk lobisine de yer verilmeye ba landı ı görülmektedir. Örne in, Yunan ve Ermeni lobileriyle yapılan görü melerde Türk lobisini çok ciddiye aldıkları görülmü tür.⁴¹ Yunan ve Ermeniler Türkiye’nin Amerika’daki lobi faaliyetlerine çok fazla para harcadı ı ve bunun sonucu olarak özellikle yönetim üzerinde oldukça etkili oldu una inanmaktadır.

Yunan, Ermeni ve Kürt lobilerinin dı ında nsan Hakları Örgütü, Uluslararası Af Örgütü ve Kongre üyelerinin Türkiye kar ısında bir cephe olu turdukları görülmektedir.

Bununla birlikte, rakiplerine kar ılık Türk lobisinin en önemli avantajı Türkiye’nin stratejik konumudur. ABD için Orta Do u, Balkanlar ve Kafkaslar’da So uk Sava döneminde oldu u gibi So uk Sava sonrası dönemde de vazgeçilmez bir ülke konumunu koruması, Türkiye konusundaki yasa ve karar tasarıları gündeme geldi inde Amerikan yönetiminin Kongre’yi ikna etmeye çalı masına yol açmaktadır. Bunun, her zaman olmasa da genellikle olumlu sonuçlar verdi i söylenebilir. Amerika’daki Türk lobisini olu turan dernekler arasında en etkili olanı Türk-Amerikan Dernekleri Asamblesi (American Turkish Association Asembly, ATAA-)’dir. Bu dernek, hemen hemen her eyalette ve/veya ehirde çe itli alanlarda faaliyet göstermektedir.

Türkiye, henüz Amerika’da yeterli sayıda Türkün olmadı ı, olanların da bir örgütlenmeden yoksun oldu u dönemlerde lobicilik faaliyetlerini Amerika’daki lobi irketlerine yaptırmaya çalı mı tır. Günümüzde ise Türk lobicili inin faaliyetlerini biraz daha ayrıntılı olarak ele almak gerekti inde onu üç kısma ayırarak incelemek gerekir.

Birincisi, bir ülke için o ülke vatanda ları ya da uyru undan olmayan ki iler aracılı ıyla yürütülen siyasal ve kültürel amaçlı lobi faaliyetleri; ikincisi, Türk-Amerikan dernekleri eliyle yürütülen siyasal ve kültürel amaçlı lobi faaliyetleri; di eri ise, yine Türk-Amerikan i dünyasının olu turdu u dernekler aracılı ıyla yürütülen ekonomik faaliyetlerdir.

Özellikle ABD gibi, uluslararası sistemin yapısını belirleme kapasitesi yüksek ülkelerde, lobi faaliyeti yürüten firmalara önemli ölçülerde paralar ödenmektedir.⁴²

41 Arı, Amerika’da…, s. 219.

42 Beril Dedeo lu, Uluslararası Güvenlik ve Strateji, stanbul: Derin Yayınları, 2003, s.186.

Türkiye’nin Amerika’da do rudan lobi faaliyetleri için harcadı ı toplam para yıllık yakla ık 3 milyon dolar civarındadır. Buna kültürel ve e itim alanındaki çalı malar da ilave edilirse 7 milyon dolara yakla maktadır. lk bakı ta çok fazla görünen bu miktarın di er ülkelerle kar ıla tırıldı ında fazla olmadı ı görülmektedir. Örne in, Kuveyt hükümeti sadece 1990–91 Körfez Krizi sırasında lobi firmalarına 10 milyon doların üzerinde para ödemi tir.⁴³

Birçok Kongre üyesi, seçmenleri arasında önemli sayıda Yunan veya Ermeni olmamasına ra men bir takım duygusal nedenlerden dolayı sürekli bu etnik gruplar lehine tavır takınabilmektedir. Örne in 2. Dünya Sava ı’nda yaralanan Bob Dole’un bir Ermeni doktor tarafından kolundan ameliyat edilmesi, Dole’u Ermenilerin Kongredeki en önemli destekçisi haline getirmi tir.⁴⁴ Hatta kendisi Yahudi lobisine kar ı açıktan bir cephe almamı ve onlar aleyhine hiçbir tasarıyı desteklememi olmasına ra men 1990’da Kudüs’ün srail’in ba kent olmasını öngören ancak ba layıcı niteli i olmayan Kudüs Kararının görü ülmesi sırasında sert bir ekilde kar ı çıkarak Yahudi lobisine iddetli ele tirilerde bulunmaya ba lamı tır. Dole’un, srail’e çok fazla dı yardım verildi ini ve Yahudilerin kendi çıkarlarını dü ünerek bencil davrandı ını söylemesi, srail’de ve Amerika’daki Yahudi lobisinde a kınlı a yol açmı tır. Bunun nedenini ara tıranların üzerinde durdukları nokta, bir yıl önce Ermenilere soykırım yapıldı ı iddiasını ta ıyan Türkiye aleyhine sunulan karar tasarısında Yahudilerin kendisine destek vermemi olmasına Dole’un çok kızmı olabilece iydi.

b) Yunan Lobisi

Yunan lobisi Amerika’daki en etkili yabancı lobiler arasında sayılmaktadır.

Amerika’daki Yunan lobilerinin en eskisi, 1922’de esas olarak Anadolu’dan gelen göçmenlerce kurulan AHEPA’dır. 1950’li yıllarda Kıbrıs için Adalet Komisyonu çerçevesinde konu ile ilgilenen örgüt 1974 olayları sonrasında gerek yönetim gerekse Kongre üzerinde yo un bir etkileme faaliyetinde bulunmu tur. Amerika’daki Yunanlılar adına lobi yapan örgütlerin ba ında Amerikan Helen Enstitüsü Halkla li kiler Komitesi (The American Hellenic Institute Public Affairs Committee, AHIPAC) ve Amerikan Helen

43 Arı, Amerika’da …, s. 233.

44 Ibid., s. 237.

Enstitüsü (American Hellenie Institute, AHI) gelmektedir. ⁴⁵ AHIPAC, 1974’deki silah ambargosundan bu yana Türkiye’ye kar ı yürüttü ü lobi faaliyetlerinde oldukça ba arılı olmu tur. Yakla ık 2 milyon dolayındaki Yunanlı siyasal hayatta aktif durumdadır.

Örne in, 1988’de Demokrat Parti’den ba kan adayı olan Michail Dukakis’in seçim kampanyalarında do rudan görev almalarının yanında kampanyaya yapılan katkıların da yüzde 15’i Yunanlılar tarafından yapılmı tı.⁴⁶ Yunanlıların bir di er özelli i Amerikalılarla çabuk kayna malarıdır. yi örgütlenmi bir lobi görüntüsü veren Yunan lobisi, hem mali açıdan hem de sayı itibariyle Türklere kar ı çok avantajlı durumdadır.

Yunan lobisi Üsküp hükümetinin Makedonya ismini almaması için yo un bir çaba sarf etmi se de bu konuda pek fazla ba arılı oldu u söylenemez. Bunun dı ında Kuzey Epir’de insan haklarının korunması, Yunanistan’ın Ege ve Batı Trakya’daki haklarının korunması, Kıbrıs’ın “egemenli ine ve ba ımsızlı ına” kavu ması, Kıbrıs’tan tüm askerini çekmedi i sürece Türkiye’ye yapılan yardımların ko ula ba lanması, 7/10 oranının 1/1 haline getirilmesi, Türkiye’nin stanbul’daki Patrik’in ve Rumların haklarına saygı göstermesinin ve stanbul’daki Rum Patri i Bartolomeo’yu ekümen olarak tanınmasının sa lanması ve stanbul’daki Rumların haklarının saygı gösterilerek Rum okullarının açılması için Türkiye’ye baskı yapılması konusunda da yo un bir faaliyet içindedir. Ege ve Batı Trakya sorunlarında da 1976 yılından bu yana Amerika üzerinde etkili olmaya çalı an Yunan lobisi, Batı Trakya’da ve Ege’de iddia etti i “egemenlik haklarının” Türkiye tarafından tanınmasını sa lamak için Amerikan hükümetinin Türkiye’ye baskı yapmasını istemektedir.⁴⁷ Ayrıca ilgili konularda Kongre üyelerine sürekli bilgi iletmek, ABD ile Yunanistan arasındaki ili kilerin güçlenmesini sa lamak ve Amerika’daki Yunanlılar arasında ticari ba ları güçlendirmek Yunan lobisinin amaçları arasında yer alan konulardır.

lk defa 1974 Kıbrıs Barı Harekâtı’ndan sonra Türkiye’ye kar ı Kongre’den ambargo kararı çıkartmakla adını duyuran AHI ve AHIPAC, daha o zamanlardan ba layarak Amerika’daki etkili lobiler arasında sayılmı tır.⁴⁸ Bunun yanında AHI, 1974’te Güney Kıbrıs’a 25 milyon dolar yardım yapılmasını öngören yasa tasarısının Kongre’de

45 Faruk Sönmezo lu, Türkiye-Yunanistan li kileri ve Büyük Güçler: Kıbrıs, Ege ve Di er Sorunlar stanbul:

Der Yayınları, 2000, ss. 211–215.

46 Arı, Amerika’da …, , s. 260.

47 Ibid., s. 266.

48 Kongre Türkiye’nin bu müdahalesinden sonra Ba kandan yönetimin Kıbrıs konusunda yaptıkları hakkında her iki ayda bir rapor talep etmektedir. Bkz. Morton Abramowitz, “Amerika’nın Türkiye Politikasının Belirlenmesinde Sürecinde Kar ıla ılan Güçlükler,” iç. Morton Abramowitz (der.), Türkiye’nin Dönü ümü ve Amerikan Politikası, (çev.: Nasuh Uslu ve Faruk Çakır), Ankara: Liberte, 2001, s. 236.

kabul edilmesini ve o günden bu güne Güney Kıbrıs’a 300 milyon dolar yardım yapılmasını sa lamı tır.

Kıbrıs konusunun ortaya çıktı ı tarihlerde henüz çok kalabalık bir grup olmamasına kar ılık iyi organize olmayı ba aran Yunan lobisi, Türkiye’ye kar ı ba lattı ı kampanya sonucunda Kissinger gibi birinin dı i leri bakanı oldu u bir sırada yönetime ra men Kongre’de ço unlu un deste iyle ambargo kararının çıkmasında etkili olmu tur. Daha o yıllarda birçok eyalet valisinin, eyalet veya federal düzeyde parlamento üyesinin Yunan kökenli olması Yunan lobisi açısından önemli bir avantajdı. Aynı tarihlerde yok denecek derecede az sayıda olan Türkün Amerikan politikası üzerinde etkili olması söz konusu de ildi. Ancak ambargo olayını tamamen Yunan lobisinin bir ba arısı olarak göstermek de do ru de ildir. Ba ka etkenlerin de bunda önemli rol oynadı ını vurgulamak gerekir.

Özellikle bu sırada Vietnam olayı ve Watergate skandalıyla yürütmenin çok yıpranmı olması (Kriz devam ederken 8 A ustos 1974’de Nixon istifa etmi yerine Ford geçmi tir), Kongre üzerinde etkisini kullanamamasına yol açmı tır. Ayrıca 1972’de yasaklanmı olan ha ha ekimini Ecevit-Erbakan koalisyonunun serbest bırakması nedeniyle 1974 baharından itibaren Türk-Amerikan ili kileri so umaya ba lamı , Türkiye’deki Amerikan elçisi danı ma amacıyla geri ça rılmı , 1974 Temmuz’unda 238 Temsilciler Meclisi üyesinin imzasıyla Türkiye’ye yapılan askeri yardımların kesilmesini isteyen bir karar tasarısı Meclise sevkedilmi ve 6 A ustos’ta oylanarak kabul edilmi ti. Krizin böyle bir ortamda patlak vermesi Yunan lobisinin i ini kolayla tırmı tı.⁴⁹

Sonuçta kinci Barı harekâtının hemen arkasından harekete geçen Yunan lobisinin giri imiyle Kongre’de kabul edilen ve 5 ubat 1975’ten geçerli olmak üzere ekonomik ve askeri yardımların kesilmesini öngören yasa, ba kan tarafından Aralık 1974’te imzalanmı tır. Ambargonun devam etmesinde ise 1974 yazında kurulan AHI ve 1975 ba ında lobi faaliyetini yürütmek amacıyla kurulan AHIPAC’ın, eski bir Yunan örgütü olan Amerikan Helen E itim Derne i AHEPA ile birlikte yürüttükleri do rudan ve dolaylı lobi faaliyetleri etkili olmu tur. Ambargo Senato’da 27 Temmuz 1978’de ve Temsilciler Meclisi’nde 2 A ustos 1978 tarihinde kaldırılmı tır.

Gelinen noktada Yunan lobisinin ambargonun konulmasında ba arılı oldu u varsayılsa bile, Kıbrıs ve Ege sorunları konusunda herhangi bir somut taviz elde etmesi

49 Ibid., s. 267.

mümkün olmadı ı için, ambargonun amaçları dikkate alındı ında Yunan lobisinin ciddi bir ba arısından söz etmek mümkün de ildir. Ayrıca bu durum, Türk-Amerikan ili kilerinin tekrar düzelmesini beraberinde getirirken Yunanistan’ın ABD ile ili kilerinin so umasına yol açmı tır.

AHIPAC, Türkiye ve Yunanistan’a yardım konusunda 7/10 oranının uygulanmasını sa lamı ve hatta bu oranın 1/1 eklinde uygulanması için de yo un bir çaba sarf etmi tir.

Bu çerçevede Kongre ve yürütme nezdinde yaptı ı giri imlerle Do u Akdeniz’in güvenli i için Türkiye’den ziyade Yunanistan’ın daha önemli oldu unu kabul ettirmeye çalı mı tır.

Örgüt, ayrıca hem insan hakları konusunda hem de 1974 Kıbrıs Harekâtı esnasında kayboldu u iddia edilen be Amerikalının ve 1614 Rum’un bulunması konusunda Türkiye’ye baskı yapılması için çalı mı , bununla ilgili yasa ve karar tekliflerinin verilmesini sa lamı tır.⁵⁰

Yunan lobisi 1995’te de Türkiye aleyhine yo un bir lobi faaliyeti gerçekle tirmi tir.

O tarihte Türkiye’ye 320 milyon dolar askeri yardım ve 46 milyon dolar ekonomik yardım yapılmasını öngören dı yardım yasasında, Türkiye’nin insan hakları ihlalleri gerçekle tirdi i, Ermenistan’a ambargo uyguladı ı ve Kıbrıs’ı i gal etmeyi sürdürdü ü gerekçesiyle 25 milyon dolarlık kesinti yapılmasını öngören de i iklik teklifi, Yunan lobisine yakınlı ıyla tanınan Kongre üyelerince Temsilciler Meclisi’ne sunulmu ve yönetimin çabalarına ra men 29 Haziran 1995’te 155’e kar ılık 247 oyla kabul edilmi tir.

Aslında Temsilciler Meclisi Dı li kiler Komitesi, Clinton tarafından sunulan askeri yardım tasla ında zaten 130 milyon dolarlık kesintiye gitmi ti. Komite, ayrıca yönetimin iste i olan 100 milyon dolarlık ekonomik yardımda da kesintiye giderek bunu 46 milyon dolara indirmi ti. Bu ikinci kesintiyle ekonomik yardım 21 milyon dolara indirilmi oluyordu. Bir önceki yılda da yönetimin iste i olan 360 milyon dolarlık askeri yardımın %

Aslında Temsilciler Meclisi Dı li kiler Komitesi, Clinton tarafından sunulan askeri yardım tasla ında zaten 130 milyon dolarlık kesintiye gitmi ti. Komite, ayrıca yönetimin iste i olan 100 milyon dolarlık ekonomik yardımda da kesintiye giderek bunu 46 milyon dolara indirmi ti. Bu ikinci kesintiyle ekonomik yardım 21 milyon dolara indirilmi oluyordu. Bir önceki yılda da yönetimin iste i olan 360 milyon dolarlık askeri yardımın %