Kamu Politikası Transferine Yönelik Örnekler

Hindistan’ın Güneyindeki Kerala Eyaleti halkın eğitim ve sağlık göstergeleri açısından büyük başarıların elde edildiği bir eyalettir. Şöyle ki; bir çok az gelişmiş ülkede bu göstergeler düşükken Kerala’nın bu başarısı, önceki dönemlerde sağlık alanında yapılan reform transfer ve uygulamalarına bağlanabilir. Özellikle sağlık alanında ve Alzheimer hastalığını içeren tedbirlerin alınmasına yönelik İngiltere’den Sağlık Politikası transferi yapılmış ve bunun için sivil toplum kuruluşları oluşturulmuştur. Bu transfer başarıyla sonuçlanmıştır.55

Avrupa birliğindeki politika transferi , yasaya uygunlukun bir kaynağı olarak kuruluşa ait izomorfizm adı altında gerçekleştirilmiştir. Avrupa birliğindeki kamu politikası karşılaştırmalı ve izomorfizm (eşbiçimli) olma

53 _{Tester, S. and R. Freeman. 1996. "Diffusion of Innovations in Policies for the Care of Frail Older} People."British Society of Gerontology Conference. Reprint: Sept, 1996, den aktaran, Louise McCabe “Day Care for people with Dementia in Kerala, India: An example of Policy Transfer?”, http://www.bris.ac.uk/sps/papers/stream5/mccabe.doc

University of Stirling, 54_{; a..e., s.45}

55 _{S. Güzelsarı; “1990 Sonrasında Anglo-Sakson ve Kıta Avrupası Devletlerinde Kamu Yönetiminde Yeni} Yaklaşımlar” (yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara, 2000, s.45

durumuna göre organizasyonel teori içerisinde geliştirildi. Avrupa birliği politika transferi, para politikası, vergi politikası ve medya mülkiyet politikası eşbiçimli örneklere göre değerlendirilip analiz edilmiştir.

Kamu politikası transferleri son dönemde gündemde olan kamu yönetimi reformlarını da etkilemeye başlamıştır. Ülkelerin yaşadığı sıkıntılardan dolayı reform yapma ihtiyacı oluşmaktadır. Son 20-30 yılda ülkelerin yaptığı reform çalışmalarının Yeni Kamu Yönetimi anlayışıyla benzerliği aşikardır.

İngiltere, Amerika, Avustralya ve Hollanda da başarıyla uygulanan Kamu yönetimi reformları mevcuttur. Bunlar birbirinin benzer özelliğini taşımaktadırlar.

Ayrıca yarım kalan başarı olarak da nitelenebilecek Fransa deneyimi vardır. Reform transferi ve kamu politikası reform uygulamaları Fransa’da başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Başta reformist girişimleri olan iktidarın devrilmesi, toplumun değişime sıcak bakmaması, yönetim yapısının transferi kabul edici nitelikte olmaması gibi etkenlerden dolayı bu ülke reform girişiminde başarısız olmuştur.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

SON DÖNEM TÜRK KAMU YÖNETİMİ REFORMU

Yönetimde reform kavramı Türk kamu yönetimi için yeni bir kavram değildir. Kamu yöneticileri Tanzimat’tan bu yana yönetimde yeniden düzenleme ve iyileştirme kavramlarını kullana gelmişlerdir. Türk kamu yönetiminde yapılan reformlar ve reform çalışmaları Cumhuriyet’in kuruluşundan planlı döneme kadar daha çok gereksinimler ortaya çıktıkça başvurulan, plansız ve gelişigüzel çalışmalar olmuştur. Planlı döneme geçiş ile birlikte yönetimde reform konusu kalkınma planlarıyla birlikte ele alınmaya başlanmıştır.56

Türkiye’de Cumhuriyetin kuruluşundan bu yana çeşitli yeniden yapılanma araştırmaları yapılmış, projeler üretilmiş, yasal düzenlemeler gerçekleştirilmiştir. Her ne kadar yapılan çalışmalar ile düzenlemeler arasındaki neden-sonuç ilişkileri sınırlı kalmışsa da bu durum anılan çalışmaların önemini azaltmamaktadır.

1960’lı yıllardan başlayarak uygulamaya konulan kalkınma planları ile birlikte gelişen süreci, “planlı dönem” olarak anmak mümkündür. Bu dönemdeki çalışmalar daha çok belli bir kurumsal patronaj altında yürütülmeye çalışılmıştır. Belli uzmanlara rapor hazırlatılsa da temelde raporların kurumsal adresleri vardır. TODAİE bu konuda en önemli adreslerden birisidir. Belirtilen dönemde kamu yönetimini geliştirme amaçlı olarak yapılan çalışmalar ana noktalarıyla şöyle özetlenebilir: 1962’den başlayarak TODAİE tarafından gerçekleştirilen MEHTAP Raporu, yine 1972’de hazırlanan İdari Reform Danışma Kurulu Raporu, 1982’de düzenlenen Kamu Yönetimi Geliştirme Raporu, 1991 yılında üç yıl süreli çalışmaların sonucu olarak hazırlanan Kaya

56_{Ali Acar ve İsmail Sevinç; “1980 Sonrası Türk Kamu Yönetiminin Merkezi Örgünde Yapılan Reform} Çalışmaları”,www.sosyalbil.selcuk.edu.tr./sos_mak/makaleler%5CAli%20ACAR%20-

Projesi Araştırma Raporu (KAYA), özellikle planlı dönemde yeniden yapılanma konusunda yapılan araştırmaların dikkat çeken özelliği, bunların genellikle kriz dönemleri sonrasına rastlamasıdır.57

Kamu yönetimi büyük bir sistemdir ve yenileştirme çabaları süreklilik göstermektedir. 2000 yılında girilen ekonomik kriz sonrası uluslar arası kuruluşlara verilen “daha ekonomik bir kamu yönetimi perspektifi” bağlamında, 2001’den başlayarak zaten son 5 yıldır sürdürülmektedir. Bu çalışmaların bir özelliği, ortak vizyona bağlı kalmadan mikro yaklaşım sunmalarıdır. Buradaki genel amaç; örgüt analizi yoluyla gereksiz birimleri ve kuruşları kaldırmak (Köy Hizmetleri gibi), görev karmaşıklıklarını azaltmak, kurumsal anlamda yapı ve insan gücüyle ilgili yetersizlikleri gidermek, dağılımdaki dengesizliklerin önüne geçmektir. 2001 yılından başlayarak ve “belli bir takvime bağlanarak” sürdürülen çalışmaların 2003 yılı sonunda tamamlanması öngörülmüştü.58 Fakat öngörüldüğü gibi olmadı. Bir çok yasa gibi bu çalışmada askıya alınarak bir bekleme dönemine girilmiştir. AKP Hükümeti Kamu Yönetimi Temel Kanun Tasarısı’nın üzerinde çok çalışmış fakat istediği sonuçları tam manasıyla aldığını söylemek mümkün değildir.

İktidar, 29 Aralık 2003 günü TBMM Başkanlığı’na sunduğu Kamu Yönetim Temel Kanun Tasarısı’nı 14-16 Ocak 2004 günlerinde, ana muhalefet partisi milletvekillerinin tüm karşı çıkışlarına karşın, kapalı ve hızlı komisyonlardan jet hızıyla geçti. Tasarı, Genel Kurul’da 18 Şubat 2004 günü görüşülmeye başlandı.59Takip eden günlerde ise tasarı kabul edildi. Fakat tasarı Cumhurbaşkanı tarafından geri gönderildi. 59’uncu hükümetin Acil Eylem Planı’nın öngördüğü bu tasarı yasalaşamamıştır.

57 _{TODAİE; “Merkezi Hükümet Teşkilatı Kuruluş ve Görevleri”, Merkezi Hükümet Teşkilatı Araştırma} Projesi Raporu, TODAİE Yayını No:123, Ankar, 1972, ss.7-16

58_{http://yonetimbilimi.politics.ankara.edu.tr/takyol.doc (erişim tarihi 22.02.2004)}

59_{Birgül Ayman Güler; “Yerel Yönetim Taslakları Üzerine Değerlendirme”, Kamu Yönetimi Dünyası Dergisi,} Sayı 17-18, Haziran 2004, s.3

Türkiye’nin yeni gelişmeleri okuyabilme ve bunlara yeni cevaplar üretebilmede sergilediği bu gecikme, bir çok alanda olduğu gibi yönetim alanında da kendisini göstermiştir.60

Türkiye’nin yaşadığı gelişme süreci, öğrenen toplum olabilmede düşük bir performans sergilediğini ve çağın gerektirdiği kapasite geliştirme çabalarında yetersiz kaldığını görmekteyiz. Türkiye, batıda başarıyla uygulanmış nice etkileyici projeyi, stratejik hatalar nedeniyle, yüzüne gözüne bulaştırmış gerçek bir projeler çöplüğüdür. VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planına kadar bütün planların ortak özelliklerinden biri, bir önceki planın kamu yönetiminde “reform” ya da “yeniden düzenleme” konusunda öngördüğü hedeflerin gerçekleştirilememiş olduğu saptamasıdır. Gerçekten de gerek beş yıllık planlarda ve yıllık programlarda siyasal otoritenin, gerekse bilim dünyasının ve kamuoyunun Türkiye’de kamu yönetiminin yeniden düzenlenmesi konusunda bugüne değin benimsemiş olduğu hedeflerin hemen hemen tümüm halen gündemdeki yerini korumaktadır.61

Kamu Politikası transferleri sadece yönetenleri ilgilendirmez; kamu yönetimi çalışanlarını ve halkı da ilgilendirir. Çalışanların görüşü alınmadan çıkarılacak yasalar verimsiz olmaya mahkumdur.62 _{Ayrıca halkın da desteğinin}

alınması önemlidir. Ülkemizin kendine has özellikleri de göz önünde bulundurulmazsa yapılacak değişiklerden sonuç alınmaz.

İdare sistemimiz içerisinde yerel yönetimlerin yerini ve niteliğini tespit bakımından öncelikle genel olarak idarenin esasları bakımından bazı tespitlerin yapılması yararlı olacaktır

60_{Polat Sökmen; “Dünya Sistemine Eklemlenme Çağında Yeni Gelişme Anlayışları, Yeni Yönetim Biçimleri”,}

Yerel Yönetimler Sempozyumu Bildirileri, Kasım 2000,

61_{http://ekutup.dpt.gov.tr/plan/viii/plan8str.pdf (erişim tarihi 16.08.2004)}

62 _{Nuran Yıldız; “Halkla İlişkilerin İdeolojik Bir Yöntem Olarak İşleyişi”, Amme İdaresi Dergisi, C.36, S.5,} Aralık 2003, ss. 35-42