Kamu İç Denetçilerinin Eğitimi

Eğitim profesyonellik yolunda ilk hamledir. Zamanla bu hamleyi deneyim takip etmektedir. İç denetçilerin teknik yeterli olma durumları ancak sürekli eğitim ile korunabilmektedir. Kişisel başarıyı biçimlendiren en önemli ögelerden biri de profesyonel eğitim ve beceridir (Eşkazan, 2003: 33).

İDKK’nın koordinatörlüğünde iç denetçiler gerektiğinde Maliye Bakanlığınca gerçekleştirilecek hizmet içi eğitime tabi tutulmaktadır (İDÇUEHY, Md. 20, 2006: 4923). İç denetçilere, her üç yılda asgari yüz saat meslek içi eğitim sağlanması gerekmektedir. Kurulun koordinatörlüğünde Maliye Bakanlığınca bu sürenin otuz saati verilecektir. Kalan süre ise ilgili kamu idarelerinin ihtiyaçlarına göre iç denetim birimlerince, kurulun eğitim konusundaki düzenlemelerine riayet edilerek programlanacaktır. Gerektiğinde mesleki kuruluşlar, üniversiteler ve bilimsel alanda etkinlikte bulunan diğer kurum ve kuruluşlarla iç denetim birimleri işbirliği yapmak suretiyle, yılda en az bir defa kurs, seminer ve benzeri aktivitelerde bulunmalıdır. Meslek içi eğitim aktivitelerine iç denetim plan ve programında yer verilmektedir. İlk defa göreve başlayan iç denetçilere, kamu idarelerinde bir haftadan az olmamak üzere uyum eğitimi verilmesi gerekmektedir. Kurul, iç denetçilerin mesleki olgunluklarının geliştirilmesi için, uluslararası iç denetim sertifika sınavlarına hazırlık kursları düzenleyebilir. İlgili mevzuat hükümleri çerçevesinde, iç denetçilerin yurt dışı eğitim ve stajına ilişkin ilkelerde Kurul tarafından belirlenmektedir (İDÇUEHY, Md. 33-34-35, 2006: 4926-4927).

Eğitim, tüm mesleklerde olduğu gibi iç denetim sistemi için de zorunludur. Denetim, ülkemizde geleneksel uygulamalar temel alınarak yapılmaktadır. Türk kamu

yönetiminde yeni bir meslek olan iç denetçiliğin bu biçimden ayrılması için iç denetçilerin genel kabul görmüş uluslararası denetim standartlarını iyi anlaması ve özümsemesi gerekmektedir. Bunun için de yüksek kalitede ve devamlı olarak iç denetçilere eğitimlerin düzenlenmesi gerekmektedir.

3.15.9. Kamuda İç Denetçilikte Derecelendirme ve Kamu İç Denetçi Sertifikası

Eskinin değerli olduğu kıdem prensibi zihniyeti, devletin bürokratik yapısındaki gibi geleneksel teftişte de görülmektedir. İç denetimde geleneksel yaklaşımının aksine, mesleki dürüstlük sadece kıdem üzerine kurulmamıştır. İç denetimde sertifika sistemi, mesleki başarı ve kişisel yeteneğe dayalı olarak kıdem prensibinin yerine geçmiştir. İç denetçi sertifikası, İDKK tarafından düzenlenen mevzuata göre derecelendirilir. Sertifikasyon sisteminin uygulanmasıyla birlikte, iç denetçilerin mesleki bilgilerini ve diğer becerilerini devamlı iyileştirmeleri beklenmektedir (Gönülaçar, 2007: 14).

İç denetçinin, mesleki bilgi ve temsil yeteneğinin yeterliliğine ek olarak, kıdem sırası ve kadro şartları da birlikte değerlendirilerek, kamu iç denetçi sertifikası, ilgili idarenin önerisi üzerine Kurul tarafından derecelendirilmektedir. İç denetçilerin faaliyetleri, iç denetçilerin hizmet içi eğitim faaliyetlerine katılımı ve başarısı göz önünde bulundurularak idareler puanlamaya ilişkin değerlendirmelerini Kurulun düzenlemelerine uygun olarak yapmaktadır. Kamu iç denetçi sertifika dereceleri, iç denetçilerin kişisel haklarının belirlenmesinde ve kariyerlerinin planlanmasında dikkate alınmaktadır. Kıdem sırası ve personel kadro şartlarının oluşumuna karşın derecelendirme yapılmaması hâlinde, bunun nedenleri iç denetçiler ve Kurul'a yazılı şekilde bildirilmelidir (İDÇUEHY, Md. 22, 2006: 4923).

İç denetçi adaylarının eğitimi sonucunda Maliye Bakanlığı tarafından yapılan yazılı sınavda başarılı olanlara, puanlarını gösteren ve her üç yılda bir (A-1) seviyesinden (A-4) seviyesine kadar (A) dereceli iç denetçi sertifikası verilmektedir. İç denetim mesleğinde beş yıldan sonra ilk sertifika derecelendirmesi yapılmaktadır. Uluslararası iç denetim sertifika sınavlarına girmeye, iç denetçiler teşvik edilmektedir (İDÇUEHY, Md. 28, 2006: 4924-1).

Üç yıllık dönemde altmış puan toplanmak suretiyle kamu iç denetçi sertifikası, daha yüksek dereceli bir sertifika ile değiştirilmektedir. Üç yıllık periyotta yeteri kadar puan alınamadığında, izleyen yıllarda geçmiş son üç yılın toplam puanı dikkate

alınmaktadır. CIA, CISA, CCSA ve CGAP gibi uluslararası geçerliliği olan sertifikalardan birini alan iç denetçiye bir kereye özgü olmak üzere bir yüksek dereceli sertifika verilmektedir (İDÇUEHY, Md. 29, 2006: 4924-1)

Göreve başladıkları tarihten başlayarak her üç yıllık faaliyetlerinde aşağıdaki alan ve ağırlıklardan en az altmış puan toplamaları durumunda, İç denetçilerin sertifikaları bir üst dereceye çıkarılacaktır.

İç denetçiler;

 Meslek içi eğitimlerden yirmi puana kadar,

 Düzenlenen raporlar ve diğer çalışmalardan elli puana kadar,  Yayınlanmış makale ve kitaplarından on puana kadar,

 Sertifika derecelendirme döneminde alınmak şartıyla, her bir başarı belgeleri ve takdirnamelerden beş puana kadar,

 Eğitici olarak iştirak ettikleri eğitimlerden beş puana kadar,

 Sertifika derecelendirme tarihinde geçerli olmak üzere her bir yabancı dil için on puana kadar,

puan toplayabilmektedirler.

 Ayrıca, iç denetçiye sertifika dönemine bağlı olmaksızın tamamlanan yüksek lisans ve doktora programlarının her birinden bir defaya mahsus olmak üzere on puan verilebilmektedir (KİDSDİEU, Md. 6, 2012: 1).

İç denetim birimi başkanının teklifi üzerine üst yönetici tarafından, Sertifika derecelendirilmesine ilişkin puanlama yapılmaktadır. Eğer iç denetim birimi başkanı görevlendirmesi yapılmamışsa, puanlama doğrudan üst yönetici tarafından yapılmaktadır. Kurul sertifika derecelendirilmesine ilgili konuları ayrıca düzenlemektedir (İDÇUEHY, Md. 30, 2006: 4925). Her iç denetçinin sertifika derecelendirmesine ilişkin bilgi ve belgeleri, iç denetim birimlerince, dosyalarında saklanmaktadır. İç denetçi başka bir idareye iç denetçi olarak naklen atandığında, sertifika derecelendirmesine esas dosyası atandığı idareye gönderilmektedir.

İç denetçilerin, iç denetçilik mesleğinin gelişimi açısından kendilerini sürekli iyileştirmeleri gerekmektedir. Ancak, iç denetçilerin puanlama sistemi ile yükseltildiği göz önünde bulundurulduğunda iç denetçiler arasında rekabet olacağı açıktır. Burada önemli bir sorun onların yükselmelerine imkân veren kıstasların adaletli bir şekilde uygulanabilir olup olmadığıdır. Bu konuların adil bir şekilde yönetilmemesi durumunda, iç denetçilerin çalışma barışı olumsuz olarak etkilenecektir.

3.15.10. Kamuda İç Denetçilerin Güvencesi ve İç Denetçilere Yaptırılamayacak İşler

İç denetçilerin görevlerinde bağımsız olduğu ve iç denetçilere ana görevi dışında herhangi bir görev verilemeyeceği ve yaptırılamayacağı, 5018 sayılı Kanunun 64 üncü maddesinde açıklanmıştır.

İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ve iç denetim yönergelerinde belirtilen vazifelerin dışında iç denetçilere hiçbir görev verilememekte ve yaptırılamamaktadır. Ayrıca iç denetçiler, meslekleri ile uyumlu olmayan hareketlerde bulunduklarının raporlanması ve bu raporun Kurul tarafından görüşülmesi sonucunda, iç denetçi sertifikasının iptal edilmesi durumu hariç, hiçbir şekilde istekleri dışında başka bir göreve atanamamaktadır.

Yukarıda açıklanan Kanun ve Yönetmelik hükümleri ile iç denetçilerin görevlerinden başka iç denetçilere iç denetçilik görevi dışında başka görevlerin verilmesinin önüne geçilmesinin amaçlandığı ve bunu sağlamaya yönelik düzenlemeler yapıldığı görülmektedir. Buradaki esas amaç, denetimin etkinliğini ve fonksiyonel bağımsızlığını teminat altına almak ve denetim faaliyetlerinin plan ve programlara uygun olarak yürütülmesini sağlamaktır.

İç denetçilere bu sınırlar dâhilinde:

 İl genel meclisi ve belediye meclisi denetim komisyonlarında görev verilmeyecektir.

 Görev yaptıkları kamu idaresi haricindeki kamu idarelerinde değişik görevleri yürütmek üzere geçici olarak görev verilmeyecektir. (Birden fazla idarenin iç denetçilerinin ortak çalışma gereklilikleri ile Kurul bünyesinde oluşturulan sınav komisyonları ve çalışma komiteleri/ekipleri hariç)

 Düzenlenecek eğitim programlarında, görev yaptıkları idarelerinde veya diğer kamu idarelerinde sınırlı süreyle eğitici görevi verilebilecektir.

 Personel mevzuatı gereği disiplin soruşturması ile 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun gereğince ön inceleme görevi verilmeyecektir (KİDGT, Md. 9, 2013: 5) .

3.15.11. Kamuda İç Denetçilerin Mesleki Yeterliliklerini Sürdürme