Kamil Ferah Adınız Soyadınız?

Kamil Ferah

Doğum Tarihiniz?

Esas doğum tarihim 1962 ama 1969 yazılmış Mesleğiniz?

Marangozum Köyünüz?

Nurluca Köyü (Çaneva)

Şekil B.2: Kamil Ferah

Sizce horon nedir? Hemşin’de horon nasıl oynanır? Eskiden nasıldı?

Eski horonların tadı yok şimdiki horonlarda. Eskiden horon oynardı insanlar, horoncular biz çocuğuduk. Bizi horonun içerisine dahi koymazdılar. Bakardık bizi horona alsalar diye. Horonu bi ufak yanlış oynadığın zaman yaşlı insanlar değneği tak diye koyardı sana. Şimdi bakıyorum bugün bir Hemşin horonu oynayacaklar, elli çeşit. Kişiye de bir şey diyemiyorsun horon oynatırken. Gençlere diyorsun ki evladım doğru oyna. Komut veriyorsun böyle oyna, şöyle oyna diye E bu kişi seni dinlemiyor. Bir şeyde diyemiyorsun. Asıl Hemşin Horonu şuan bitmiştir. Oynanmıyor.

Horonu bilmeyen çocuklar, gençler nasıl öğreniyorlardı?

Ben şahsıma ait söylüyorum. Benim ömrüm yaylalarda geçti. Başka yaylalarda marangozlukta yapıyordum. O yaylalarda meşhur horon oynatan insanlar vardı. Bakıyorduk dışardan bu adam nasıl oynuyor diye İnsan önce izliyor. Tabii izlemekle oynamak arasında çok büyük fark var. Ufak tefek o oynatan insanların eline girdiğin zaman, kolunu ona bırakacaksın. Der ki yanlış oynuyorsun, kolunu bırak bana. Ne yaparsın, uyarsın ona. O zaman istediğin havayı oynayabilirsin. Biz böyle yetiştik. Hemşin bölgesinde oynanan kaç horon vardır, isimleri nelerdir?

Hemşin oynarız, birde Yüksek Hemşin var Rize var, Eski Rize var. Papilat, Amlakit aynı, Savuş ve Kız Horonu aynı, Ğant, Çano, Çarişka, Çift Ayak, Alican, Abdi Horonu, Sabah Horonu.

Bence Hemşin’de olmayan horonlar; Tapeçi, Musluoğlu, Zabitoğlu, Dikbüyük, Çinçiva Rize’si, Şarhoş, Ortaköy, Yeni Çano, Sık Rize Bakoz diye bir horon yoktu yeni çıktı. En rahat horon da Sabah horonudur. Eskiden horonlar böyle değildi. Akşamdan oynamaya başlardık sabaha kadar. Şimdi 12’ye kadar oynuyorlar. 12 deyince yallah eve. Benim babam tulumcu idi. Düğünler sabaha kadar sürerdi. Bir keresinde Senoz Köyüne gittim. Kaptan Paşa diyorlar. Çayeli’nde 3 gün 3 gece düğün oldu. Şimdi eski horonlar bitti.

Bir düğünde sizin oynattığınız Papilat horonuna denk geldik. Orada tik-tak diye bir tabir kullandınız. Nedir özelliği?

Papilat horonunda aşağıya indiğin zaman durulur. Kıpırdamak yok. Gayet rahat bir şekilde. Ben de bir gençten duydum aslında. O anda benim kafama takıldı. Baktım ki bu horonda güzel gidiyor. Horonda durduğumuz zaman sadece ben tik-tak diyorum. Aslında iyide bir eğlence oluyor horonda.

Horonda en çok rastlanan naralar hangileridir?

İnsan coşunca nara atıyor. Mesela; bugün çıksan Üsküt Dağına, orda insanlar horon oynamakta çok coşuyor.

Bir zaman ben Palovit Yaylası’ndayken yerli bir turist geldi. Bizde tepeyi dönüyoruz, zirveyi aşıyoruz. “Kusura bakmayın ama ben bağırabilir miyim? Coşabilir miyim?” dedi. Bizden müsaade aldı. Bu demek oluyor ki, insanın içinden geliyor.

Son zamanlarda genç kesim tarafından atılan bazı naraların (aho... vb.) Hemşin Horonlarında ne derece yeri vardır? Bu tarz naralar sizce horonları yozlaştırıyor mu?

Öyle şeyler yok, kesinlikle. Geldik beraber deriz mesela. Bu ne demek? Hazır olun demek. Horonu rahat oynamak lazım. Aslını oynamak lazım. Aslını oyna ki oynadı desinler. Yeni bir şeyler çıkarmışlar. Hemşin Horonunu da rezil ettiler. Rize Horonunda “habuçiçi” diye bir şeyler söylüyorlar. Bu tarz şeyler olamaz. Bunların hepsi horonlara ters. Böyle bir şey olabilir mi! Horon oynadığın zaman seyreden insan diyecek ki “helal olsun bak oynuyor”. Sohbet için horon oynanmaz. Sohbet etmeyeceksin. Oynatanı dinlemek, izlemek zorundasın. Ben oynatırken ter içerisinde kalıyorum sen beni dinlemiyorsun, istediğin havayı çalıyorsun. Öyle bir şey olamaz. Hemşin Horonlarında türkülerin yeri nedir?

Horonu oynatan insanın, komut veren insanın birazda şair olması lazım, türkü atabilmesi için. Sevdalılar da atar tabi. Ama asıl atıldığı zamanlarda kimse alınmıyordu, çünkü karşılığını verebiliyordu. Şimdi bir kıza ben bir türkü atmam. Benim yaşım başım geçmiş. Ama benim yaşımdaki birine atabilirim. O da benim karşılığımı veriyorsa tamamdır. Sonunda yenilmekte var.

Gençler türkü atabiliyor mu sizce?

Ben o kadar horona giriyorum, oynuyorum, oynatıyorum ama hiç görmedim. Bir ikincisi birine türkü attığın zaman yanlış anlıyor şimdi. Öyle türküler var ki atılmış olan türküde utanma olmaz. Öyle bir kelime söylersin ki şaşırır. Çünkü beynine ne gelirse onu söylüyorsun. Eski insanlar ne güzel türkü atarlardı, söylerlerdi. Şimdi öyle mi…

Hemşin Horonlarında kadın – erkek ayrı oynanan horonlar var mıdır? Varsa isimler nelerdir? Bu horonlar günümüzde de kadın – erkek ayrı mı oynanmaktadır?

Ayrı ayrı oynanırdı. Kadınlar – kızlar ayrı oynardı, erkekler ayrı. Doğru değil. Bu benim şu anki görüş şeklim. Hepsi bir oynasaydı. Ne olacaktı? Şimdi oynuyorlar da ne oldu? O zaman insanlık vardı da şimdi yok mu? İnsanlık gene insanlıktır. İnsanlar daha kültürleşti.

Kadınlara ne kadar yer verilirdi horonlarda?

Kadınlara az yer verilirdi. Kadınlar hayatlarda oynardılar. Çok iyi kadın horoncular vardı. Sonra sonra baktık ki bu iş böyle olmayacak. Kadınlar da, erkekler de beraber oynamaya başladılar. Doğrusu da budur.

Genç ve yaşlı kesimin attığı türküler konu bakımından farklılık göstermekte midir?

Gençler türkü atarlarsa birisini seviyor demektir. Karşısındaki de onu seviyorsa o türkünün ona atıldığını anlar. Yani sevdalık üzerinedir genelde. Yaşlılarda kendi yaşıtlarına atar.

Fora nedir?

Fora dinlenme amaçlıdır. Yorgunluk alınır. Bütün horonlarda ki fora sola gider. Mesela, forayı veren kişi düş soluma diyor, yani sol tarafa gitmek anlamında. Yorgunluğunu alırsın sola giderek, ama normal insan gider gibi değil, oynayarak. Komut veren insan türküsünü söyler. Hem türkü söylenir, hem de dinlenilir. Gençler şimdi öyle etmezler. Dinlemezler. Dinleyince türkünü de söylersin, eğlencende olur.

B.3 Nihat Sarıahmetoğlu