Kalite Okulu

yargılamaktan çok destek veren, öğretmenden çok yok gösteren ve koçluk yapan, sınıfın duvarları arasında tek başına çalışan işçiden çok veli, öğrenci, idareci, öğretmen, iş sahipleri ve tüm toplumla eğitim faaliyetleri kapsamında asgari müşterekleri artmış bir yönetimle destek olmaktadır. Eğitimcilerin kendi gelişimlerini sağlamanın önemli faktörü birlikte faaliyette bulunduğu kimselerin gelişimine yardım etmekten geçtiği, potansiyeli arttırmanın da tek yolunun başkalarının yavaş yavaş, her gün biraz daha ilerlemesine101 yardımcı olmakla sağlanacağı söylenebilir.

TK hayatın tüm yönlerine işleyen, yeni bir düşünce ve yaşam biçimidir. Kalite felsefesi bir kurumda tamamıyla uygulandığında, o kurumun çalışmasının kalbi ve ruhu olur. İçinde kurum balığının yüzdüğü, yeni “su” olur. Kurum çalışanları; kurum sistemini etkileyen ve bu sistemden etkilenen herkes tarafından “burada işler yapılır” dedirtir. TK, kabul edilen vizyon ve misyona dayanan ortak hedefler doğrultusunda birlikte çalışan ve sistemin kurum içi ve dışındaki paydaşlarının gereksinimlerini ne derecede karşıladığını ölçmek için nicesel ve niteliksel veriler kullanarak çalışan tüm takımın, kararlı ve sürekli102 çabasını gerektirir.

Öğrenci ve öğretmenlerin müşterek katılımıyla oluşturulacak olan kalite okulunda aşağıdaki uygulamalar göze çarpmaktadır.103

101 _{Hayal Köksal (çev.), John Jay Bonstingl, Kalite Okulları Eğitimde Toplam Kalite Yönetimine} Giriş, genişletilmiş 2.b., İstanbul: Dünya Yayınları, Mayıs 2001, s.5.

102 _{Hayal Köksal (çev.), John Jay Bonstingl, a.g.e.,32}

103 _{Aysun Ceylanbaş, “Okulda Kaliteli Eğitim”, http://education.ankara.edu.tr/~aksoy/eky/aceylanbas.doc}

1. Eğitim kadrosu ve öğrenciler arkadaştır. Her iki taraf da tehdit ya da

cezaya gereksinim duymaz. Baskı ve zorlamadan eser yoktur. Eğitim kadrosu ve öğrenciler birlikte tüm kuralları saptarlar ve kabul ettiklerini imzalarıyla belirtirler. Tüm sınıf ve odalara, imzalanarak kabul edilen şu ifade asılır. “Tüm sorunlar, tehdide başvurmadan ve kimse kimseyi incitmeden, eğitim kadrosu ve öğrencilerin birbiriyle konuşmasıyla çözülecektir.

2. İşe yaramaz öğretim ve testlere yer yoktur. Öğretilenlerin yaşamda nasıl

kullanılacağının açıklanması gerekir. Öğrencilerine bunları açıklamakta zorlanan öğretmenlere özel eğitim verilir.

3. İlköğretimin birinci sınıfından itibaren hem grup hem de birey

çalışmalarıyla, konuşma, yazma, hesaplama/matematik ve problem çözme becerilerine büyük önem verilir çünkü bunlar, yaşamda en yararlı becerilerdir.

4. Tarih, sosyal bilgiler, sağlık, fen ve yabancı dil gibi konular branş

öğretmenlerinin en iyi olduğunu düşündükleri tarzda öğretilir.

5. Her öğrenciden çalışmalarının kalitesini değerlendirmesi istenir

6. Tüm sınavlarda defter kitap açık olur. Sınavlar ezbere dayanmaz. Yazılı ya

da sözlü bütün sorular bilgilerin yaşamda kullanılmasına dönük olur. Çoktan seçmeli gibi sınavlara yer verilmez.

7. Öğrenciler gelişmeye yönelik çalışmak istediği sürece her notun

arttırılması olasıdır.

8. Herhangi bir konuda birebir danışmanlık almak isteyen öğrenciler için bir

öğrenci birliği oluşturulur. Öğrenci bu yöndeki başvurusundan sonra gerekli gördüğünde bir öğrenci danışmanının yardımını alacaktır.

9. Kalite okulunda acele iş ya da zorunlu ödev olmaz. Kendi istedikleri

dersteki sınıf başarımlarıyla B alamayan öğrencilere öğretmenleri tarafından bu hedeflerine ilişkin danışmanlık sunulur.

10. Tüm öğretmen ve öğrencilere denetim kuramı öğretilir.

Kalite okulunda verilen öğretim, öğretmenin ne zaman sınav yapacağına ve öğrenciye hangi notu vereceğine karar verdiği klasik standart yaklaşımdan çok farklı olacaktır. Kalite okulunda klasik bir okulda olduğu gibi öğretmen konuyu öğretecektir

ama liderlik vasıflarına da sahip olarak sınıfı kaliteye yönlendirecek, bunu yaparken de aşağıdaki özelliklere104 de sahip olacaktır:

1. İyi bir eğitim lideri, okulunun vizyon ve değerlerini öğretim kadrosuna, öğrencilerine ve okulun içinde yaşadığı topluma çok iyi iletebilmelidir. 2. Eğitim kurumları için, kurumun yapısı gereği kesinlikle “Katılımcı

Liderlik” tipi gerekmektedir.

3. Lider, okulun birincil müşterisi olan öğrencilerin gereksinimlerine odaklanmış olmalıdır.

4. Eğitim Lideri, öğretim kadrosunu yenilikçi olmaya yönlendirmeli ama başarısızlığı da asla kabul etmeyen bir tavra kesinlikle girmemelidir. Okul liderleri; öğrenci, öğretmen, veli ve personel arasında bir aile ortamı sıcaklığı yaratmaya çalışmalıdır.

5. Okul lideri kesinlikle; “toparlayıcılık”, “birleştiricilik”, “uyum”, “sevgi”, “hoşgörü”, “ilgi” ve “heyecan” gibi duyguları yüreğinde dolu dolu taşıyan biri olmalıdır.

Günümüzde eğitimde kalite tanımı, bir öğretmen ve öğrencinin sınıf ortamında iletişim kurması veya akreditasyon şartlarının yerine getirilmesinin boyutlarını aşmıştır. Kalitenin farklı tanımları arasında, eğitimin kullanma amaçlarına uygunluğu ve öğrenciler ile mezunları bekleyen iş dünyasından oluşan müşterilerin isteklerinin yerine gelmesi de bulunmaktadır. Eğitimde daha iyiye varmak için birçok çalışmalar yapılmaktadır. Fakat bu çalışmaların başarılı olabilmesi için çok sistemli ve çağdaş dünya ihtiyaçlarına yönelik olması gerekir. Eğitimde kalite çalışmaları ve arayışları geçmişte olduğu gibi şimdi ve gelecekte de eğitim dünyası için önemini koruyacaktır.105

104 _{Hayal Köksal, “Eğitim Kurumlarında TKY Liderliği”,}

http://www.benimblog.com/MEHMETTUNCER/50513/E%D0%DDT%DDM+KURUMLARINDA+TK Y+L%DDDERL%DD%D0%DD.html, (Haziran 2007).

105 _{İlhan Günbayı ve Veli Çevik, “Yönetici ve Öğretmenlerin Toplam Kalite Yönetimine İlişkin}

Kendini Kaliteye Adayan Bir Okulda Aşağıdaki Özellikler Görülür:

1. Bütün öğrencilere onların daha etkili öğreniciler olmalarına yardımcı

olacak araç-gerece dayalı zenginleştirilmiş bir eğitim-öğretim ortamı sunulur.

2. Bütün öğrencilere, öğretmen ve yöneticilere, kalite yönetim problem

çözme teknikleri, özellikle gelişim fırsatlarının teşhisinde takım olarak nasıl çalışılacağı, bu fırsatların nasıl tanımlanacağı ve gelişiminden kazanç sağlamak için hep birlikte nasıl çalışılacağı konusunda eğitim verilir.

3. Bütün sınıflar, kalite yönetim prensiplerine göre çalışırlar. Bunun anlamı

şudur: Öğrenciler,

a. başarı standartlarını,

b. başarıyı sağlayacak teknikleri,

c. öğretmenin görevlerinin ne olduğunu, d. öğrencilerin görevlerinin ne olduğunu,

e. üçüncü şahıslara başarılarını hep birlikte, nasıl belgeleyeceklerini, belirlemek için öğretmenlerle iş birliği içine girerler. Öğrenciler, kendi çalışmalarını değerlendirecekler ve bu sayede standartların oluşmasında ve değerlendirme tekniklerinde katkı sahibi olacaklardır.

4. Öğrencileri, fakülteyi, yöneticileri, destek personeli ve velileri kapsayan

okuldaki bütün herkes, sürekli gelişim sürecine katılacaktır.

5. Öğrenciler ve öğretmenler, öğretme-öğrenme sürecinin gelişiminde aktif

olarak rol alacaklardır.

6. Okul yönetimi, kalite yönetim prensiplerini anlayacak ve uygulayacaktır.

Kalite Okulları oluşturulmak isteniyorsa, öğrenme baskısının kaldırılması faydalı olabilir. Bunu gerçekleştirmek için de, kaliteli ders programlarının oluşturulmasının faydalı olacağı düşünülmektedir. Ezbere bilgilerin, kalite okulunun ders programında yer almayacağı bilinmektedir. Çalışılan konuların elde edilebilen tüm bilgileri, yalnız ders boyunca değil, aynı zamanda sınavlarda da sürekli öğrencilerin kullanımına açık olmalıdır. Hiçbir öğrenci, konuyla ilgili bir gerçeği ya da formülü unuttuğundan ötürü akademik başarısızlık yaşamamalı ve zorluk çekmemelidir. Bilginin tek sınanma yolu, yaşamda nerede, ne zaman ve niçin kullanılabileceğinin sorulması olmalıdır.

Kalite Okulu sistemi, tüm öğrencilerin hem yetkinlik düzeyinde hem de ek olarak kaliteli çalışma sergilemelerini temel alır. Kalite Okulu asla cezalandırıcı değildir. Tüm öğrencilerin, öğrenme fırsatları vardır; öğrenme zaman endekslenmemiştir; makinelerle ölçülebilen genel testlere asla başvurulmaz; öğrencinin öz değerlendirmesi dâhil, bilimsel bir proje yapmak, şiir yazmak, binanın alanını ölçmek gibi alternatif değerlendirme yolları kullanılır.

Baskısız, cana yakın ve herkese ilgi duyulan bir ortamda, kalite okulu, öğrenci, öğretmen ve anne-babalara, daha önce yaşadıklarından çok farklı bir eğitsel deneyim sunar. Okulun odak noktası, kaliteli çalışma ve kişisel sorumluluk; tüm öğrencilerin hedefi de, eğitimin, yaşamlarının kalitesini artırmanın en güçlü aracı olduğunu keşfetmek olacaktır. Herkes, okulda olup biten her şeye yönelik sorumluluk alacaktır.

Eğitim kadrosu, bazı öğrencileri, öğrenmek istemedikleri şeyler için cezalandırmaya değil, tüm öğrencilerin istediği eğitimi almasına uğraşır. Burada seçkincilik yoktur. Herkes, okulun sunacağı şeylere kucak açar. Kaliteli eğitim almaları için neye gereksinim duyduklarını keşfetmek ve okuldan en yüksek yararı sağlamak için birbirlerine yardım etmek, her öğrenciye düşen bir görevdir.

TKY’nin eğitime geçişi büyük çabayı gerekli kılmıştır. TKY işletmelerde kullanılan bir yöntemdir. Bu sebeple eğitim kurumları, yeni yönetim şekillerini zaman zaman işletmelerden almıştır. Bu yeni yönetimin de gelip geçici bir moda olduğu düşünülmüştür. Bu nedenle TKY’nin okullarda uygulanması için büyük bir çaba ve destek gerektirmiştir. Bu çaba ile Deming’in 14 ilkesi eğitim ile ilgili dergilerde yayınlanmıştır.

Eğitim dünyasında TKY’yi destekleyenler eğitimdeki her değişikliği eğitimciler için köklü bir değişiklik olarak kabul etmektedirler. TKY’nin eğitimde başarıyla uygulanmasında öğrencilerin, öğretmenlerin, kullanılan test ve değerlendirme yöntemlerinin rolünü göz önünde bulundurmak gereklidir.

Kalitenin tanımı onaylanmış değişikliktir, mükemmelliktir. Eğitim ölçütleri ile dünya ölçüşleri karşılaştırılmaktadır. Sınıf arenasında öğrencinin yeri belirlenmektedir. Bu karşılaştırmada, İSO 9000 iş kalitesi için dünya sınıf ölçüşleri kullanılmakta ve

eğitim kalitesi için kullanılacak yolu göstermektedir. TKY’de temel veri, kabul gören müşteriler için, maddi ve manevi kaynakların sürekli gelişim sürecidir. Eğitimde değişim, kalite ediminin gelişimi ile okullardaki yüksek edimin gelişimidir. Okullardaki yüksek edim, müşterilerin zevk alması, sınıf düzeylerinin dünya ölçüşlerini aşması ile ilgilidir. Sınıf düzeyinin ölçülmesi bugün henüz yeterli değildir. Çünkü bugünün öğrencileri yalnızca yaşam ölçüşlerinin üstündedir.

TKY’de müşteriler iç ve dış olarak ikiye ayrılmaktadır. Eğitimde paradigmanın felç olması dış müşterinin eğitilmemesine bağlıdır. Dış müşteriler, öğrencilerin eğitim gördüğü okullardan kısmen de olsa sorumludurlar. Aileler üretimin tedarikinden sorumludurlar. Bu da okul sistemi süreci içinde geçerlidir. Dış müşteri okul sisteminin dönütüdür. Bu da üretimde başarılı işleyen bir girişimdir. Sistem dış müşteriyi dinleyerek dönütü sağlayabilir. Dış müşterinin sürekli dinlenmesi ve sonuçların gelişimi için gerekli olanlar tanımlanmalıdır. TKY eğitim ve iş dünyasında önemli rol oynamaktadır. TKY araştırma, gözden geçirme, iş ve dış politikanın hazırlanması, ekonomik toplumsal değişikliklerde etkili olmaktadır.106

2.6. TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ, YÜKSEK ÖĞRENİM VE KAMU